شهریار فرهمند
طرح امضای تفاهم‌نامه امنیتی امنیت ملی افغانستان با سازمان استخبارات نظامی پاکستان معمای ناگشوده بزرگی را در برابر مردم افغانستان قرار داد. این تصمیم پرغوغا بگومگوی کلانی را در سطح رهبران و قشر سیاسی کشور ایجاد کرد و موجی از نگرانی، بدبینی، اختلاف و سوء ظن را در میان افکار عمومی و رسانه‌ها برانگیخت. این تفاهم‌نامه ظاهرا از سوی معاون نخست ریاست امنیت ملی افغانستان و رییس یکی از بخش‌های آی اس آی امضا شد و به زودی ذهن و محتوای سیاست‌مداران و رسانه‌ها را پرکرد؛ اما مشخص نشد که این تفاهم‌نامه واقعا دارای چه محتوایی است و جزئیات آن چه چیزی میباشد. رهبران و مقام‌های مسئول در هردو کشور در ارتباط با این بحث داغ ابراز نظر نکرد و موجی از انتقاد، اتهام و سوء ظن علیه رهبران حکومت وحدت ملی افغانستان هم‌چنان سرگردان و بی‌پاسخ باقی ماند. رییس جمهور، مشاور امنیت ملی و رییس عمومی امنیت ملی افغانستان تاکنون رسما در ارتباط با این بحث پرجنجال در رسانه‌ها رسما اعلام موضع یا ابراز نظر نکرده است. در حالیکه در درون ارگ و میان قشر سیاسی و مسئولین حکومتی اختلاف جدی بر سر این موضوع شکل گرفته است. گفته می‌شود رییس عمومی امنیت ملی با امضای این تفاهم‌نامه مخالف است و حاضر به امضای ان نشده است. هم‌چنان زمزمه‌های وجود دارد که گویا متن تقلبی را به داکتر عبدالله نشان داده غیر از آن چیزی است که اکنون گفته می‌شود از سوی دو سازمان استخباراتی امضا شده است. گفته می‌شود که این تفاهم‌نامه با پیشنهاد و طرح حنیف اتمر مشاور امنیت ملی رییس جمهور غنی امضا شده و به همین دلیل در یکی از جلسات شورای امنیت میان رحمت الله نبیل رییس امنیت ملی افغانستان که مخالف این تفاهم‌نامه میباشد با حنیف اتمر مشاجره نیز صورت گرفته است.
در میان قشر سیاسی و نیز افکار عمومی کشور این تفاهم‌نامه با مخالفت مطلق روبرو شده است. رسانه‌های افغانستان مملو از مطالب انتقادی علیه این تفاهم‌نامه میباشد و مجالس و محافل سیاسی نیز همه در مخالفت با آن قرار دارد. حامد کرزی رییس جمهور سابق افغانستان، روسای پیشین ریاست عمومی امنیت ملی، نمایندگان مجلس، رهبران جهادی و سیاسی همه با لحن تند امضای این تفاهم نامه را مورد انتقاد قرار داده و خواستار لغو آن شده است.
پس از این واکنش ها، شورای ا منیت ملی افغانستان اعلان کرد که این تفاهم نامه نهایی نیست و آن‌چه که فعلا از سوی مقام‌های دو سازمان استخباراتی امضا شده، پیش‌نویس این تفاهم‌نامه میباشد. این در حالی است که پیش از این سخن‌گوی ریاست عمومی امنیت ملی امضای تفاهم‌نامه را تایید کرده بود. به نظر می‌رسد شورای امنیت ملی پس از بروز واکنش‌های منفی گسترده در ارتباط با این تفاهم‌نامه، لحن و موضع خود را در ارتباط با این تفاهم‌نامه تغییر داده است. آن‌چه روشن است این است که امضای این تفاهمنام – حتی پیش‌نویس آن – تصمیم ناسنجیده و شتابزده بوده است. در ارتباط با طرح این موضوع و امضای این تفاهم‌نامه باید در ابتدا نظر سنجی می‌شد و با مردم افغانستان، مخصوصا قشر سیاسی کشور مشوره صورت می‌گرفت.
امضای تفاهم‌نامه همکاری‌های امنیتی با سازمان بدنام و مخربی چون آی اس آی، در ذهن مردم افغانستان دور از انتظار است. مردم نمی‌تواند سازمانی را که متهم به دهشت افگنی، تخریب و مداخله منفی میباشد را به عنوان همکار امنیتی بپذیرند. حتی شنیدن این موضوع برای آن‌ها دور از انتظار است. اگر حکومت افغانستان قبل از امضای این تفاهم‌نامه با رهبران سیاسی کشور مشوره می‌کرد، شاید تاکنون به گونه معقول زمینه امضای آن فراهم می‌شد و اختلاف‌ها همه به انگیزه‌ی برای همکاری و امیدواری تبدیل می‌شد. اما طرح این موضوع بدون مشوره، برانگیزنده و تحریک کننده است.