حرف زدن از دین و چیستی آن دشوار است؛ چون دین بر مبنای تجربه‌ای استوار است که از تجارب دیگر می‌تواند متفاوت باشد. این پرسش مطرح می‌شود که دین چه ظرفیتی دارد که هر‌کس در ظرف آن قرار گرفت، برداشت و قرائت خاصی از آن می‌گیرد. به عبارت دیگر، فهم افراد از دین و داشته‌های آن متفاوت و متکثر است. ایمان که اصل ذاتی دین باید شمرده شود، اگر محض باشد، یعنی بدون قوای عقلانی، فرد مؤمن را یک قسم بار می‌آورد، اگر ایمان پشتوانه‌ی عقلانی داشته باشد، تجربه‌ی دین‌داری به گونه‌ی دیگری رقم خواهد خورد. در این میان، اگر باورهای دینی توأم با گرایش‌های عرفانی باشند، دنیای دین‌دار و مؤمن کاملاً شکل متفاوت را به خود می‌گیرد. واقعاً تجربه‌ی دینی چیست؟
آصف مهاجر
·