مهدی زرتشت
اشاره: پس از فروپاشی طالبان، افغانستان بیش‌تر از هر زمان، در محراق توجه جامعه‌ی جهانی قرار گرفت. تعدادی رسانه‌های خبری، مراکز اطلاعاتی و مطالعه‌ای در جهان، هر‌از‌گاهی مطالب چندی با موضوع افغانستان می‌نویسند. این در حالی است که افغانستان پس از طالبان- بر خلاف تصور- هنوز هم درگیر مشکلات بی‌شماری است.
تحولات و تغییرات جهانی و از جمله خاور میانه، آسیای میانه و اوکراین در چشم‌انداز جهانی، نه تنها نگاه‌ها را از افغانستان دور کرده، بل‌که یک‌بار دیگر مسئله‌ی آینده‌ی افغانستان را داغ کرده است. طی سیزده سال- خلاف انتظار- افغانستان به دلایل مختلف در تمام زمینه‌ها، از جمله مسئله‌ی امنیت و مبارزه با تروریسم و افراطگرایی و همین‌طور مبارزه با کشت و قاچاق مواد مخدر، نتوانست پیش‌رفت قابل ملاحظه‌ای را به‌دست بیاورد. مهم‌ترین اتفاقات در این دوره، گسترش حملات تروریستی و مسئله‌ی مواد مخدر بود. در حول‌و‌حوش این مهم، فرضیه‌ها و سوالات بسیاری چه نزد دولت رییس جمهور کرزی و همین‌طور نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری امریکا و کشورهای آسیای میانه علاوه بر روسیه، مطرح است.
به نظر می‌رسد طی دو سال اخیر، روند جاری در افغانستان، بیش از همه رییس جمهور کرزی و دولت‌مداران افغانستان را نیز دست و پاچه کرده است. روابط پر کش‌و‌قوس کابل و واشنگتن و ظاهراً یک سری نومیدی‌ها بر سر مسئله‌ی مبارزه با تروریسم را به‌وجود آورده و جو اعتماد و توافق میان طرفین را بیش‌تر از پیش نیز آشفته کرده است. تمایل رییس جمهور کرزی برای برقراری روابط و ایجاد گفتمان سیاسی با محوریت ثبات و امنیت منطقه‌ای و مسئله‌ی افغانستان با کشورهایی چون روسیه، کشورهای آسیای مرکزی و هند، نشان‌دهنده‌ی این امر است که وی می‌خواهد از هر راه ممکن برای تأمین امنیت و مبارزه با تروریسم و بنیادگرایی و هر نوع خطری که افغانستان را تهدید می‌کند، راه جدیدی را جست‌وجو کند. حضور رییس جمهور کرزی در چهاردهمین اجلاس سازمان همکاری‌های شانگهای در دوشنبه- پایتخت تاجکستان- و در حاشیه‌ی آن، دیدارهای خصوصی او با رییس جمهور پوتین و امام‌علی رحمانُف، رییس جمهور تاجکستان با محوریت موضوع ثبات و امنیت منطقه‌ای و بازخوانی روابط دیپلماتیک از زاویه‌ی نو، همه نشان‌دهنده‌ی تلاش‌های رییس جمهور برای گشودن باب جدیدی از گفت‌وگوها و روابط است.
این در حالی است که از یک‌سال به این‌سو، روسیه در سطوح مختلف، موضع‌گیری‌هایش را در قبال آینده‌ی افغانستان بیش‌تر از پیش تبارز داده و تلاش‌هایی هرچند در سطح پایین میان کشورهای آسیای مرکزی برای تأمین ثبات و مبارزه با هراس‌افگنی در افغانستان، نیز ظاهراً در جریان است. واقعیت این است که این موضع‌گیری‌ها، ناشی از هراس و ترسی است با فرضیه‌ی ثبات و امنیت افغانستان، مساوی به ثبات و امنیت کل کشورهای آسیای میانه و روسیه.
گسترش تروریسم، گسترش حملات دهشت‌افگنانه، روند رو به رشد افراطگرایی دینی و کشت و قاچاق مواد مخدر که افغانستان کنونی با آن درگیر است، در حقیقت دشمن باالقوه‌ی تمام کشورهای آسیای میانه و روسیه به حساب می‌آید. مسلم است که ثبات افغانستان، در واقع ضمانتی بر ثبات کشورهای مذکور است و هر نوع خطر و مشکلی که متوجه افغانستان باشد، متوجه آن‌ها نیز خواهد بود.
همان‌طور که در بالا اشاره رفت، تحولات و تغییرات بر سر مسایل افغانستان، کشورهای آسیای میانه و مسئله‌ی بحران اوکراین، یک‌بار دیگر قطب‌بندی‌های سیاسی در سطح جهانی را از نو تعریف کرده است. با این حال، دور از باور نیست که در آینده‌های نزدیک، چرخش روند سیاسی معمول و معادلات سیاسی جهانی با محوریت افغانستان، تغییر کند. در این میان، نقش و نگاه ابرقدرت‌های جهانی شرقی و از جمله روسیه و چین، در پیوند به این معادلات سیاسی، بدون شک قابل بحث و تأمل خواهد بود. روسیه کشوری است که از دیرباز، در سطوح مختلف با کشور افغانستان روابط نزدیک دیپلماتیک داشته است که بدون شک در آینده نیز این روند ادامه خواهد داشت.
بنابراین، دریچه‌ی «نگاه مسکو» به این هدف باز شده است تا کنج و کنار این نگاه‌ها و تلاش‌ها را تا حد امکان، بر‌تاباند. این دریچه به‌صورت روزانه، مطالب و محتوای مهم‌ترین سایت‌های خبری و تحلیلی و اطلاعاتی مسکو را که به موضوع افغانستان پرداخته است، با نگاه نو تحلیل و انعکاس می‌دهد. دریچه‌ی حاضر، در بردارنده‌ی تحلیل و انعکاس خبرها، گزارش‌ها و مقالات سیاسی است که یا به‌صورت دسته‌بندی شده، یا به‌صورت تحلیل و ترجمه در این‌جا قرار داده شود تا علاقه‌مندان این حوزه از مطالعه، در صورت نیاز از آن مستفید شوند.