ویکتوریا جیل، بی‌بی‌سی
فیل‌ها قادر‌ند صدای انسان را تشخیص دهند و تفاوت‌هایی نظیر جنسیت، سن و سال و حتا قومیت صاحب هر صدا را درک می‌کنند. این نکات در تحقیقات جدیدی کشف شده که طی آن صداهای ضبط شده متفاوتی برای فیل‌های وحشی در آفریقا پخش شد و واکنش این حیوانات مورد بررسی قرار گرفت.
به عنوان نمونه، وقتی که فیل‌ها صدای یک مرد بالغ از قوم ماسایی، یکی از اقوام بومی ساکن مناطق شرقی کنیا را می‌شنیدند، احساس وحشت بیش‌تری نشان می‌دادند. در محیطی که این فیل‌ها زندگی می‌کنند، همیشه با مردان دام‌پرور این قوم روبه‌رو بوده‌اند و واکنش آن‌ها به صدای این مردان نشان می‌دهد که فیل‌ها به مرور جنس صدای آن‌ها را به خاطر سپرده تا از رویارویی با آن‌ها بپرهیزند.
پروفیسور کارن مک کومب و دکتر گر‌یم شانون از دانشگاه ساسکس انگلستان که این پژوهش را هدایت کرده‌اند، می‌گویند که در تحقیقات قبلی که در این مورد صورت گرفته بود، هنگام پخش صدای ضبط شده نعره‌ی شیرهای وحشی، فیل‌ها تشخیص می‌دادند که آیا این نعره متعلق به یک شیر ماده یا متعلق به یک شیر نر و خطرناک‌تر است.
تحقیقات دیگر در مورد رفتار فیل‌های وحشی آفریقایی نشان داده است که این حیوانات در واکنش به بو و حتا رنگ سرخ که رنگ معمول در لباس مردان قبیله‌ی ماسایی است، دچار هراس می‌شوند. پروفیسور مک کومب می‌گوید: «من شخصا این واکنش را دیده‌ام. به عنوان مثال، اگر در محیط زندگی این فیل‌ها شما یکی از افراد قبیله‌ی ماسایی را سوار اتومبیل خود بکنید، می‌بینید که رفتار فیل‌ها در اطراف شما کاملا تغییر می‌کند. آن‌ها به اتومبیل حساسیت بیش‌تری نشان می‌دهند و از طریق بو کردن و توجه به صدا سعی می‌کنند از خودشان محافظت کنند».
پروفیسور مک کومب در پژوهش‌های جدید قصد داشت نشان دهد که فیل‌ها با تکیه بر توانایی ویژه‌ی خود در تشخیص صدا، به چه شکل، خطر ناشی از نزدیک شدن انسان به محیط خود را تشخیص می‌دهند. پژوهشگران صدای مردان، زنان و کودکان قبیله‌ی ماسایی را ضبط کردند که همه آن‌ها به زبان بومی خود این جمله را تکرار می‌کردند: «نگاه کن. آن‌جا را نگاه کن. یک گله فیل دارد می‌آید».
آن‌ها همین جملات را با صدای مردان بالغ قبایل کامبا هم ضبط کردند که کمی دورتر از قلمرو قبیله‌ی ماسایی در شرق کنیا زندگی می‌کنند و مردمانی کشاورز هستند. به همین خاطر، مردان قبیله‌ی کامبا برخلاف قبیله‌ی ماسایی هیچ‌گاه با فیل‌های ساکن حیات وحش کنیا برخوردهای خشن نداشته‌اند.
وقتی که پژوهشگران از طریق بلندگوهایی که در محیط پنهان شده بود، این صداهای مختلف را برای فیل‌ها پخش کردند، متوجه شدند که واکنش آن‌ها به صدای مردم قبیله‌ی ماسایی به نسبت واکنش آن‌ها به صدای مردان قبیله‌ی کامبا بسیار متفاوت است. در واکنش به صدای مردم ماسایی فیل‌ها حالت نگران پیدا کرده و موضع دفاعی به خود می‌گیرند. در عین حال، واکنش فیل‌ها به صدای مردان بالغ قبیله‌ی ماسایی خیلی شدیدتر از واکنش آن‌ها به صدای زنان یا کودکان این قبیله بود.
صداهای پنهان
یک نکته‌ی جالب و غیرمنتظره‌ی دیگر در این تحقیقات این بود که وقتی پژوهشگران با تغییر فرکانس و گام صدای مردان قبیله‌ی ماسایی سعی کردند آن را به صدای یک زن نزدیک کنند، بازهم واکنش فیل‌ها در همان حد شدید و دفاعی بود.
پروفیسور مک کومب می‌گوید: «این نشان می‌دهد که فیل‌ها برای تشخیص مشخصات و از جمله جنسیت هر صدا از راه‌نماهای حسی دیگری استفاده می‌کنند که با سیستم شنوایی انسان متفاوت است». فرانس ون در وال، یک پژوهشگر ارشد و نویسنده‌ی کتاب‌های گوناگون در مورد رفتار حیوانات در مقاله‌ای که همراه با نتایج این پژوهش جدید نوشت که این اطلاعات نشان می‌دهند که هنوز هم عوامل بسیار زیادی از نحوه‌ی رفتار و تصمیم‌گیری فیل‌ها برای ما ناشناخته‌اند.
او در مصاحبه‌‌ای با بی‌بی‌سی افزود: «تشخیص این جزئیات در صدای انسان‌ها توسط فیل‌های وحشی واقعا قابل توجه است».
پروفیسور مک کومب نیز معتقد است که این نکات نشان می‌دهند که فیل‌های وحشی سعی می‌کنند زندگی خود را با خطر ناشی از همزیستی با انسان انطباق دهند. او می‌افزاید: «بدون شک در دوران فعلی انسان جدی‌ترین و تواناترین شکارچی‌ای است که فیل‌های وحشی با آن مواجه هستند».
فرانس ون در وال نیز می‌گوید: «شناخت هر چه بیش‌تر از مدیریت زندگی اجتماعی و فیزیکی فیل‌ها و نحوه‌ی حرکت و مهاجرت آن‌ها باعث خواهد شد که ما بتوانیم به شکل مؤثرتری از زندگی آن‌ها در حیات وحش محافظت کنیم».
فیل‌های آفریقایی
• فیل‌های آفریقایی بزرگ‌ترین حیوانات روی خشکی هستند
• تا این اواخر همه‌ی فیل‌های آفریقایی از یک‌گونه شناخته می‌شدند، ولی اکنون آن‌ها به دو بخش تقسیم شده‌اند: فیل‌های ساکن جنگل (فیل‌های جنگلی) و فیل‌های دشتی (ساکن دشت)
• فیل‌های جنگلی همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست، ساکن جنگل‌های مناطق حاره‌ی آفریقا هستند، خرطوم‌های آن‌ها مستقیم‌تر و شکل گوش‌های آن‌ها گردتر است.
• فیل‌های دشتی در مناطق گسترده‌تری از آفریقا، اکثرا در مناطق جنوبی صحرای آفریقا و در محیط‌های زیست گوناگونی مثل دشت‌های خشک، مناطق باتلاقی و مرغ‌زارها زندگی می‌کنند.
