علی شیر شهیر
آگاهی‌دهی و نصب پوستر، شیوه‌هایی اند که افراد برای معرفی کالاهای تجاری و عرضه‌ی خدمات خویش از آن استفاده می‌کنند، اما متأسفانه تبلیغات نامتعارف، دیوارنویسی و برچسب‌های تبلیغاتی چهره و فضای شهری را مخدوش کرده است. دیوارنویسی به عنوان پدیده‌‌‌‌ای که چهره‌ی پایتخت کشور را مخدوش و تبدیل به محلی برای نوشتن انواع شعار، تبلیغات مشاغل، درد دل و… شده است، بیان‌گر یک مشکل فرهنگی در این شهر است. ديوارنويسي‌هاي تبليغاتي مشاغل و آگهي‌هايي كه به صورت برچسب روي ديوارهاي شهر کابل جا خوش كرده‌اند، وصله‌هاي ناجوري هستند كه به ديوارهاي پایتخت وصل شده و حجم وسيعي از آلودگي‌هاي بصري را براي اين شهر به ارمغان آورده‌اند. این نوشته‌ها، تبلیغات مبارزات انتخاباتی در وقت انتخابات، درج شماره‌های تیلفون آموزشگاه‌های تخنیکی و رانندگی، شرکت‌ها و دکان‌ها می‌باشند که سیمای شهر را ناهنجار کرده‌اند. هرکسی که بخواهد خبر تأسیس دکان، راه‌اندازی شغل جدید، اعلام پذیرش دانش‌آموز یا درد دلش را به سمع و نظر مردم برساند، اسپری را برداشته و بر دیوارهای شهر می‌نویسد و آن‌ها را خط خطی می‌کند. این نوشته‌ها روز‌به‌روز به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته و به یک معضل تبدیل شده‌اند. کمتر ره‌گذری است که از سرک‌های عمومی و کوچه پس‌کوچه‌های شهر کابل بگذرد و دست‌نوشته‌های شهر را نبیند. انگار صاحبان این پیام‌ها، برای تبلیغ حرفه‌‌‌ی‌شان مکان‌های مناسب‌تر از دیوارهای شهر نیافته‌اند. اصولاً دیوارنویسی یا نقاشی‌کردن روی دیوارها برای جملات ارزشی و تصاویر زیبا به شکلی که سیمای مکان را به‌صورت درست و صحیح زینت ببخشد، در اکثر کشورها رایج است. اما دیوارنویسیهای غیرمجاز با جملات غیراخلاقی، به زیبایی شهرمان لطمه وارد می‌کند؛ چون حفظ حقوق شهروندی با داشتن محیطی تمیز و زیبا نه تنها مسئولان را به زیبا‌سازی آن وامی‌دارد، بل‌که خود شهروندان نیز باید در حفظ و نگه‌داری آن کوشا باشند؛ زیرا تبلیغات بر روی دیوارها و معابر عمومی، به‌جز اماکنی که شهرداری آن را مجاز شناخته است، ممنوع است و تجاوز به حقوق عمومی مردم.
متاسفانه تبلیغات روی دیوارها در شهر کابل از حالت طبیعی خارج شده و در مرکز شهر کمتر محلی را می‌توان یافت که روی آن چند آگهی دیده نشود. این مسئله به قدری بغرنج شده است که تبلیغ کنندگان از دیگر شهرها اقدام به تبلیغ در روی دیوارهای پایتخت می‌کنند و هیچ‌گونه نظارت و کنترولی بر آنان صورت نمی‌گیرد.
به‌راستی علت این امر چیست؟ بی‌شک بهترین روش برای یافتن علت این امر، صحبت با فروشندگان و مراکزی است که اقدام به تبلیغ بر روی دیوارها کرده‌اند. یک‌تن از عضوهای یک مرکز آموزش تخنیکی و رانندگی در کابل که نخواست نام خود و نهاد آموزشی‌اش ذکر شود، علت نوشتن تبلیغات مرکز آموزشی خود را روی دیوارهای شهر، چنین بیان داشت: ما به‌خاطری از این روش برای تبلیغات خود استفاده می‌کنیم که آسان است و هزینه‌ی کمتر کار دارد و می‌توانیم با یک اسپری در چندین محل تبلیغات خود را نوشته کنیم. او در پاسخ به این پرسش که «روش دیگری برای تبلیغ شما جز نوشتن روی دیوارها وجود ندارد؟»، چنین گفت: روش‌های دیگری هم وجود دارند. تابلوهای بزرگی بر سر هر چهار‌راه برای درج تبلیغ وجود دارند؛ اما ما به دو دلیل نمی‌توانیم از این تابلوها استفاده کنیم؛ اول این‌که ما آن‌قدر درآمد نداریم که تبلیغات‌مان را به اندازه‌ی تخته‌های تابلوها، دیجیتالی چاپ کنیم. دوم، تابلوهایی که در شهر نصب اند، مربوط به شرکت‌های تبلیغاتی خصوصی می‌شوند که کرایه‌های آن بلند است. اگر ما در چنین تابلوها تبلیغات‌مان را نشر کنیم، تمام سرمایه‌ی ما برای تبلیغات به مصرف می‌رسد.
شعار‌نویسی و نقاشی که بر روی دیوار بدون اجازه‌ی صاحب ملک انجام شود، آسیب رساندن و تخریب است و یک عمل غیراخلاقی محسوب می‌شود. این کار، اولین گام در جهت تخریب محیط زیست است. بیش‌تر این دیوارنویسیهای غیرقانونی مربوط به اراذل و اوباش نیستند. ظاهر اکبری، یکی از دانشجویان دانشگاه کابل در این باره می‌گوید: بی‌توجهی مسئولان به دیوارنویسی، به معضلی تبدیل شده است که شهروندان مجبور به تحمل آن هستند. وی معتقد است که برای حفظ زیبایی شهر، باید فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی درستی انجام شود تا شهروندان نیز بدانند که اعتراض خود را چگونه و به کدام و‌سیله بیان کنند. اکبری می‌افزاید: شهرداری کابل برای پاک‌کردن نقاشی‌ها و تبلیغات بی‌مورد، پوستر‌های نامزدان انتخاباتی و جملات ناشایسته‌‌ای که سیمای شهر را ناهنجار می‌کنند، باید بودجه‌ی زیادی را صرف کند؛ چون با ورود افراد و مهمان‌های خارجی به داخل پایتخت، نخستین چیزی که نمایان است، سیما و ظاهر شهر است، که نباید با نوشتن‌های بی‌مورد شهرمان را زشت نشان دهیم و هم‌چنین نامزدان انتخاباتی را مورد انتقاد قرار داده، می‌گوید: نامزان انتخاباتی به عنوان افراد آگاه جامعه نباید کاری کنند که زیبایی شهر را زیر سوال ببرند و باعث شوند این پدیده‌ی ناهنجار در جامعه ترویج شود. وی می‌گوید، نامزدان انتخاباتی به‌جاي زشت كردن چهره‌ی شهر توسط دیوارنویسی و برچسپ‌زنی، به ارائه‌ی راه‌كارهاي مؤثر براي معرفي کردن‌شان بينديشند.
در سایر کشورها برای تبلیغات نامتعارف، دیوارنویسی و برچسب‌های تبلیغاتی که چهره و فضای شهری را مخدوش می‌کنند، قانون‌هایی وضع شده‌اند. در کشور ایران دیوارنویسی و نوشته‌هایی که باعث آلودگی بصری شهر شوند، منع قرار داده شده‌اند. اما در قوانین شهرداری و محیط زیست افغانستان تا کنون به آن پرداخته نشده است.