علی‌شیر شهیر
سازمان جهانی عفو بین‌الملل تحقیق تازه‌ای را در مورد زندگی زنان فعال حقوق بشری در افغانستان انجام داده است. نتیجه‌ی این پژوهش نشان می‌دهد که نقض حقوق زنان و سطح پایین اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زنان در افغانستان نشان می‌دهد که دولت در زمینه‌ی از بین‌بردن رفتارهای تبعیض‌آمیز علیه زنان و کاهش تفاوت جنسیتی در جامعه ناکام بوده است. این تحقیق می‌گوید، بعضی از ارزش‌ها و هنجارهای سنتی افغانستان باعث خشونت با زنان می‌شوند. زنان فعال حقوق بشری با آن مبارزه می‌کنند و در زندگی و مبارزه‌ی اجتماعی خویش با آن بر می‌خورند و این ارزش‌ها و هنجارهای سنتی باعث توجیه قتل آن‌ها هم می‌شوند.
این تحقیق با نام «زندگی آن‌ها در خطر است»، در سیزده ولایت انجام شده و یگانه تحقیقی است که زندگی و دشواری‌های کار فعالان زن افغانستان را بازگو می‌کند.
ریچرد بنیت (Recherd Bennet)، رییس سازمان عفو عمومی بین‌الملل در افغانستان، دیروز در نشست خبری‌ای نتیجه‌ی این تحقیق را چنین بیان کرد: «از سال 2013 شاهد گسترش حملات خشونت‌آمیز علیه زنان معروف در افغانستان بوده‌ایم. مهاجمان گفته‌اند که هدف حملات‌شان زنانی بوده که برای‌شان کار می‌کردند یا نقش مردمی داشته‌اند».
نتیجه‌ی این تحقیق نشان می‌دهد که گروههای مخالف دولت، زنان بانفوذ، فعال و مدافع حقوق بشر را هدف حمله قرار می‌دهند که ترس و وحشت میان سایر مدافعان حقوق بشری زنان ایجاد شود و آنان مجبور شوند از فعالیت‌های‌شان دست بکشند.
حوریه مصدق، یکی از محققان این تحقیق داستان تلخ زندگی خانم روگل خیرخواه، سناتور ولایت نیمروز در غرب افغانستان را یادآور شد و گفت، بانو روگل به تاریخ 4 آگست سال 2013 دو روز پیش از جشن عید، زمانی که با موترش به طرف خانه‌اش در ولایت نیمروز روان بود، در مسیر راه، از سوی طالبان بر موترش حمله شد که در این حمله شوهر، سه فرزند و برادرش نیز همراهش بوده‌اند. دختر هفت ساله‌ی سناتور و برادرش در این حمله کشته می‌شوند و دختر دیگرش که در زمان حمله 11 ساله بود، از اثر جراحت‌هایی که بر بدنش وارد شده، فلج می‌شود. خود خانم روگل هدف 9 گلوله قرار می‌گیرد و از قسمت جگر، شش و پاهایش جراحت بر می‌دارد، یک انگشت خود را از دست می‌دهد و سه انگشت دیگرش فلج می‌شوند. بانو حوریه افزود که بعد از سپری‌شدن دو سال از این حادثه، خانم خیرخواه تا کنون جوابی مبنی بر این‌که کی‌ها مسئول قتل دختر و برادر و این حمله می‌باشند، از طرف دولت دریافت نکرده است.
بانو مصدق افزود، این سرگذشت بانو خیرخواه تکان‌دهنده است. این تنها سرگذشت تلخ برای زنان فعال حقوق بشری نیست. تنها در یک‌ماه، از آگست تا نوامبر، 50 بانوی مدافع حقوق زن در افغانستان که در این تحقیق مصاحبه کرده‌اند، هرکدام چنین تجربه‌های غم‌انگیزی داشته‌اند.
سلیل شتی، دبیرکل سازمان عفو بین‌الملل پیش‌نهاد‌های مشخصی برای دولت افغانستان، جامعه‌ی جهانی و گروههای مسلح ارائه کرد و گفت، ناکامی سیستماتیک اداره‌های اجرایی حکومت برای تأمین امنیت و پاسخ‌گو نبودن به تهدیدها و عدم پی‌گیری پرونده‌های حمله به مدافعان حقوق بشری زنان، از تخطی‌های حقوق بشر به شمار می‌روند که دولت افغانستان مرتکب شده است. آقای شتی می‌گوید، قوانین و پالیسی‌ها به تنهایی نمی‌توانند در اجتماع تغییر بیاورند. دولت افغانستان برای تطبیق کامل تعهداتش در زمینه‌ی تأمین حقوق بشر، باید از خود اراده‌ی سیاسی نشان دهد.
دفتر یوناما نیز در سال 2013 تحقیقی در مورد کشتار زنان در افغانستان به نشر رسانده که نشان می‌دهد کشتار زنان در سال 2014 در مقایسه با 2013، 20 درصد افزایش یافته است. در تحقیق این نهاد آمده است که علت قتل زنان، خشونت‌های خانوادگی و ارزش‌های زن‌ستیزانه می‌باشند. این نهاد تصریح کرده که کشتن زنان فعال آگاهانه انجام می‌شود و به خاطر فعالیت‌های آن‌ها صورت می‌گیرد.
کی‌ها فعالان حقوق زن را می‌کشند؟
یافته‌های سازمان عفو بین‌الملل نشان می‌دهند، طالبان و گروههای مسلح مخالف دولت، مسئول بیش‌ترین خشونت‌ها با زنان و قتل فعالان حقوق بشری زنان میباشد و به جز طالبان، مقام‌های دولتی، فرماندهان قدرت‌مند و جنگ‌سالارانی که توسط مقام‌های محلی حمایت می‌شوند نیز در خشونت‌ها علیه زنان دست دارند. این نهاد می‌گوید، در جریان پژوهش با دختری مصاحبه داشته‌اند که 14 بار از سوی مقام‌های محلی بر او تجاوز جنسی شده است و هیچ‌کسی برایش دادخواهی نکرده است. این سازمان می‌گوید که از میان 50 قضیه‌ی خشونت با زنان، دولت صرف به یک مورد آن رسیدگی کرده است.
سازمان عفو بین‌الملل علت افزایش خشونت علیه زنان را ناکامی دولت در زمینه‌ی به محاکمه کشاندن مجرمان و خشونت‌گران می‌داند و می‌گوید، این امر یکی از علت‌های افزایش خشونت علیه زنان و قتل فعالان حقوق بشری زنان در افغانستان میباشد.