هر جا و هر زمان که از دفاع از حقوق بشر، حقوق زنان و کودکان در افغانستان صحبت میشود، ناخودآگاه ذهن آدم‌ها چهره‌‌ی خندان و مصمم سیما سمر را دنبال می‌کنند. او که در سال‌های دشوار یار مستضعفان، بیوه‌زنان، زنان و کودکان بوده و دسترسی به حقوق انسانی آنان را در آگاهی و آموزش دیده است، اکنون به حیث رییس کمیسیون حقوق بشر اجرای وظیفه می‌کند. او قبل از این در کابینه‌ی رییس جمهور کرزی ایفای وظیفه کرده است و به حیث اولین وزیر زن در افغانستان، در وزارت امور زنان کار کرده است. تا حال چندین جایزه‌ی ملی و بین‌المللی را از آنِ خود کرده که مهم‌ترین آن جایزه‌ی «نوبل آلترناتیو» صلح است. سیما سمر که سال‌های زیادی را با امکانات محدود در جاغوری و کویته‌ی پاکستان به درمان بیماران پرداخته است، اکنون به عنوان یکی از مدیران موفق و چهره‌ای نام‌دار در بخش دفاع از حقوق بشر، زنان و کودکان و حمایت از آن‌ها مطرح است. در این گزارش به گوشه‌ای از فعالیت‌های خانم سمر پرداخته میشود که در قالب سازمان شهدا از روزهای دور تا کنون انجام شده است.
سیما سمر در سال 1957 در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی به دنیا آمد. دوره‌ی ابتدایی و متوسطه را در جاغوری و لیسه را در ولایت هلمند به پایان رساند و بعد، وارد دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه کابل شد. در سال 1982 از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. شاید او اولین زنِ هزاره‌ای باشد که در آن زمان موفق به تحصیل شده بود. او بعد از آن در بیمارستان دولتی کابل مشغول کار شد. بعد از آن مأموریت یافت که در یکی از مناطق دورافتاده‌ی افغانستان اجرای وظیفه کند. او به دلیل مشکلات امنیتی از این امر سر باز زد و به زادگاه خودش بازگشت و در آن‌جا به درمان بیماران پرداخت. در سال 1984 رژیم کمونیستی همسر او را دست‌گیر کرد و سیما سمر مجبور به ترک زادگاهش شد. او در شهر کویته‌ی پاکستان مهاجر شد. در آن‌جا دوباره به درمان زنان بیمار مهاجر شتافت، اما این کافی نبود.
حل مشکل مردم باید از طریق یک سازمان توان‌مند انجام می‌شد و این چیزی بود که سیما سمر پیش خود فکر کرده و «سازمان شهدا» را در سال 1989 تأسیس کرد. این سازمان در ابتدا فقط در بخش درمان فعالیت می‌کرد و کم کم بخش‌های دیگری نیز به آن اضافه شد. توان‌مندسازی زنان و کودکان از دیگر برنامه‌های این سازمان شد. سازمان در کنار مرکز صحی شهدا، چند مکتب دخترانه و پسرانه را در شهر کویته‌ی پاکستان برای مهاجرین ایجاد کرد. با قدرت‌گیری سازمان، فعالیت‌های شهدا در داخل کشور آغاز شدند. در بخش صحت این سازمان تا حال 25 باب شفاخانه و درمانگاه را در مناطق مختلف افغانستان تأسیس کرده است که فعالیت چشم‌گیری داشته‌اند. طبق لیست سازمان شهدا، تا حال 4,566,500 تن از خدمات این مرکزهای صحی «مستفید» شده‌اند.
جواد وفا، معاون رییس سازمان شهدا در دفتر مرکزی آن (کابل) می‌گوید که این سازمان تا کنون کارهای مؤثر زیادی انجام داده است که از لحاظ حساب‌دهی و شفافیت یکی از نهادهای پیش‌تاز در افغانستان است. جواد وفا زمانی که از طرف سازمان شهدا در نشست‌های جامعه‌ی مدنی افغانستان و نهادهای خارجی حضور می‌یابد، می‌گوید: «با اعتماد به نفس کامل حضور می‌یابم؛ چون تا حال در کار ما کدام ابهام یا شک و تردیدی وجود نداشته است. ما بیش‌تر از این‌که بودجه را برای کارمندان و دفتر اختصاص دهیم، آنان را در بخش پروژه‌های انکشافی سازمان به مصرف می‌رسانیم». طبق آمارهای سازمان شهدا، این سازمان تا کنون به تعداد 762 پرستار را از سال 1989 تا 2007 آموزش داده است.
در بخش آموزش، این سازمان تا حال 119 باب مکتب خرد و بزرگ را تأسیس یا حمایت مالی کرده است. از جمع 119 مکتب، 109 مکتب از حمایت مستقیم سازمان شهدا برخوردارند که مجموع دانش‌آموزان این مکتب‌ها به 159321 تن می‌رسد. این دانش‌آموزان از صنف اول تا دوازدهم در این مکتب‌ها مشغول یادگیری هستند. بر اساس گزارش‌های سازمان شهدا، از جمع 159321 دانش‌آموز، 83165 تن آنان را دختران تشکیل می‌دهند. در مجموع تعداد دختران دانش‌آموز 52.2 درصد و پسران 47.8 درصد اند. جواد وفا می‌گوید که اکثریت این دانش‌آموزان پس از ختم دوره‌ی لیسه به تحصیلات عالی دسترسی دارند و آنانی که تا حال از مکتب‌‌های تحت حمایت سازمان شهدا فارغ شده‌اند، 1470 تن‌شان تحصیلات عالی خود را نیز تمام کرده‌اند. 9027 معلم آموزش‌های مهارت تدریس و شیوه‌ی تدریس را سپری کرده‌اند. 49300 خانم در برنامه‌های سوادآموزی شرکت کرده‌اند و سواد ابتدایی خواندن و نوشتن را کسب کرده‌اند. 376 دختر از برنامه‌های آموزش کامپیوتر و زبان انگلیسی در کویته‌ی پاکستان، مرکز بامیان، ولسوالی‌های یکاولنگ و پنجاب بامیان و مرکز جاغوری «مستفید» شده‌اند.
سازمان شهدا برای ارائه‌ی خدمات تحصیلات عالی دانشگاه خصوصی گوهرشاد را تأسیس کرده است. این مؤسسه‌ی تحصیلات عالی در سال 2010 توسط خانم سیما سمر تأسیس شد. این مؤسسه‌ی تحصیلات عالی غیردولتی و غیر‌انتفاعی است که هدف آن تأمین دسترسی به آموزش‌های عالی با کیفیت بهتر و مصارف کمتر است. بسیاری از دانشجویان این مؤسسه که از مکتب‌‌های سازمان شهدا فارغ شده‌اند، بورسیه دریافت کرده‌اند و اکنون درس‌های دانشگاهی را فرا‌می‌گیرند. خانم سمر در همین سال، مرکز توان‌مندسازی زنان را در کنار مؤسسه‌ی تحصیلات عالی گوهرشاد ایجاد کرد. هدف از ایجاد این مرکز، ظرفیت‌سازی برای زنان و کمک مالی برای دخترانی است که به دلیل مشکلات اقتصادی نمی‌توانند به تحصیل خود ادامه دهند. مؤسسه‌ی تحصیلات عالی گوهرشاد تا حال بالاتر از 300 دانشجو را بورسیه تحصیلی داده است که 170 تن آنان را دختران تشکیل می‌دهند. این دختران با حمایت مستقیم مرکز توان‌مندسازی زنان از مناطق محروم افغانستان وارد دانشگاه شده‌اند.
در بخش حقوق بشر، سازمان شهدا 4,441,638 فرد را تحت آموزش‌های ابتدایی، حقوق بشر، حقوق زنان و حقوق اطفال قرار داده است. این برنامه‌ها از طریق ایجاد کارهای گروهی، آگاهی عامه، سمینارها، تبلیغات رسانه‌‌ای و نشست‌های پی‌هم در روستاهای افغانستان انجام شده‌اند. این سازمان تا حال 29 پروژه‌ی آگاهی‌دهی برای زنان و مردان افغانستان را اجرا کرده است. این پروژه‌ها در ولایت‌های بامیان، غور، دایکندی، سرپُل، کابل، میدان‌وردک و غزنی به اجرا گذاشته شده‌اند.
به‌دنبال حل مشکلات مردم، سازمان شهدا متوجه میشود که در جریان جنگ بسیاری از زنان شوهران‌شان را از دست داده‌اند و بسیاری از کودکان خردسال بدون پدر و مادر زندگی می‌کنند. مسلماً دختران یتیم بیش‌تر در معرض خطر قرار داشتند. سه یتیم‌خانه را در بامیان و غزنی ایجاد کرد. در این سه یتیم‌خانه برای 191 یتیم سرپناه و امکانات زندگی مهیا شد. از زنان بیوه به عنوان پرستار و مربی این کودکان در مقابل پرداخت حقوق استفاده میشود. جواد وفا از دست‌آوردهای یتیم‌خانه‌ها می‌گوید، در سال 2013، 17 پسر و چهار دختر از این یتیم‌خانه‌ها وارد دانشگاه شدند. یک دختر به دانشگاه امریکایی افغانستان بورسیه شد. یکی از آنان بورسیه‌ی هند را به‌دست آورد. 4 دختر و 8 پسر در امتحان کانکور شرکت کردند. از جمع آنان فقط یک نفر نتوانست در دانشگاه مورد نظرش راه یابد. از زمان ایجاد یتیم‌خانه‌ها تا کنون، 12 دختر ازدواج کرده‌اند و زندگی جدیدشان را آغاز کرده‌اند.
سازمان شهدا فعالیت‌های دیگری مانندی ایجاد خانه‌‌ی امن برای زنان، آموزش‌های حرفه‌ای برای زنان، ظرفیت‌سازی و توان‌مندسازی زنان را نیز داشته است. هم‌چنین بازسازی مکتب‌‌های دخترانه و پسرانه که تا حال 119 مکتب را بازسازی کرده است و ساختمان 12 مکتب دیگر را از نو تأسیس کرده است. هم‌چنان این مؤسسه 17045 معلم و بزرگان محل را برای حفاظت از محیط زیست آموزش داده است. جواد وفا با خوش‌بینی گفت: «این‌ها فقط گوشه‌ای از زحمات خانم سمر و سازمان شهدا‌ست که برای شما گفتم». او یک لیست 35 صفحه‌ای از کارهای انجام شده توسط سازمان شهدا را به من داد.