در ملاقات با عمرتای باتیموف، سفیر و دیپلمات ارشد جمهوری قزاقستان در کابل
مهدی زرتشت
جمهوری قزاقستان یکی از کشورهای بانفوذ و تأثیرگذار در آسیای میانه است. این کشور در حال توسعه، یکی از جمهوری‌های سابق اتحاد جماهیر شوروی است که به یمن تلاش‌های متجددانه‌ی دولت و تیم رییس جمهور نورسلطان نظربایف، در بخش‌های مختلف و از جمله اقتصاد و فرهنگ به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافته است. جمهوری قزاقستان از میان کشورهای عضو سابق شوروی، پس از روسیه دومین کشور قدرت‌مند است و دولت سکولار رییس جمهور نظربایف با سیاست معطوف به نوگرایی و تجدد، توانسته است با استفاده از فرصت‌ها و زمینه‌هایی که در اختیار دارد، گام‌های بزرگی را در راستای توسعه‌ی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بردارد: اقتصاد این کشور به‌سرعت در حال رشد است، تعامل سیاسی این کشور با رویکرد صلح‌طلبانه، با دولت‌های دیگر ستودنی است و همین‌طور این کشور در نقشه‌ی سیاسی آسیای میانه، در مسیر اتحاد قومی و فرهنگ متکثر با شعار واحد جمعی، یکی از موفق‌ترین کشورها است.
در کنار این‌ها، قزاقستان یکی از جمله کشورهایی است که از زمان سقوط رژیم طالبان و با حضور ناتو و ائتلاف بین‌المللی به رهبری امریکا در افغانستان، کمک‌های قابل توجهی را در عرصه‌های مختلف به دولت افغانستان پیشکش نموده است. اعمار و ساخت‌و‌ساز شفاخانه و مدرسه و همین‌طور بازسازی تعداد شاهراه‌ها در شمال کشور و هم‌چنین اعطای هزار بورسیه‌ی تحصیلی در مقاطع مختلف به دانشجویان افغانستانی، از مهم‌ترین کمک‌های این کشور اند. علاوه بر این، طی یک دهه‌ی اخیر، مقام‌های عالی‌رتبه‌ی دولت افغانستان بارها به آستانه سفر کرده‌اند و در زمینه‌های مختلف، با گروه‌ها و نهادهای جمهوری قزاقستان صحبت کرده‌اند. آخرین سفر مقام‌های عالی‌رتبه‌ی دولت افغانستان به قزاقستان، تابستان سال جاری بود که هیأت افغانی با سرکردگی محمد کریم خلیلی، معاون رییس جمهور اسبق و وزیر امور زنان و تعدادی از وکلای زن در مجلس نمایندگان، به آستانه رفتند. در این سفر، روی موضوعات گوناگون، بحث و تبادل نظر صورت گرفت. از مهم‌ترین بخش گفت‌وگوها میان نمایندگان دو دولت، بحث و ادامه‌ی همکاری در راستای توانمند‌سازی زنان دو کشور بود.
اکنون که با سپری شدن انتخابات ریاست جمهوری و تشکیل دولت وحدت ملی، فصل جدیدی به روی مردم افغانستان گشوده شده است، جمهوری قزاقستان علاقه‌مند به ادامه و گسترش روابط دیپلماتیک میان دو کشور است. قرار است به‌زودی دولت قزاقستان کمک‌های بشردوستانه‌اش را به دولت وحدت ملی اعلام کند. عمرتای باتیموف، دیپلمات ارشد و سفیر جمهوری قزاقستان در کابل، در فرصت‌ها و زمان‌های مختلف، با مقام‌های عالی‌رتبه‌ی دولت وحدت ملی دیدار نموده و بر طبق گفته‌های ایشان، این دیدارها و ملاقات‌ها ادامه خواهند داشت.
به گفته‌ی آقای باتیموف، قزاقستان آماده است تا در فصل جدید از تاریخ سیاسی کشور افغانستان، همکاری‌ها و روابط دوستانه‌اش را گسترش دهد. این در حالی است که هنوز هیچ چشم‌انداز مطمئن از آینده‌ی دولت وحدت ملی در دست نیست و هنوز که تقریباً دو ماه از تشکیل دولت جدید گذشته و بر‌خلاف وعده‌ی رییس جمهور، «کابینه‌ی دولت جدید» نیز معرفی نشده است، چه در داخل و چه خارج از افغانستان، نگرانی‌ها افزایش یافته‌اند.
در دیداری که با عمرتای باتیموف، سفیر جمهوری قزاقستان داشتیم، ایشان اظهار امیدواری نمودند که دولت وحدت ملی بتواند با عزم قاطع و با همکاری جامعه‌ی بین‌المللی، صلح و ثبات را به افغانستان برگرداند. این در حالی است که طی دو هفته‌ی اخیر، حملات انتحاری به‌طور نگران‌کننده افزایش یافته و ظاهراً چراغ سبز دولت جدید برای ادامه‌ی مذاکرات و دعوت گروه طالبان به روند صلح، به دیوار برخورده است. طالبان با افزایش حملات خود در مناطق مختلف و به‌خصوص در گوشه و کنار کلیدی شهر کابل، ظاهراً این پیام را می‌رساند که آن‌ها تحت هیچ شرایطی، به روند مصالحه نمی‌پیوندند. سفر اخیر رییس جمهور اشرف غنی به پاکستان و گفت‌وگو با مقام‌های ارشد همسایه‌ی جنوبی کشور، دست‌آورد مشخصی به همراه نداشت و تمام حرف‌هایی که میان دو طرف رد و بدل شدند، هیچ روشنی‌ای از روابط آینده‌ی دو کشور برنتاباندند.
از سوی دیگر، بحران و هرج‌و‌مرج در افغانستان، ادامه‌ی ناامنی و بی‌ثباتی و گسترش فعالیت‌های گروه‌های جنگ‌جو و طالبان و شبکه‌های تروریستی و دهشت‌افگنی و همین‌طور افزایش فعالیت بنیادگرایان در این کشور، طبیعتاً کشورهای همسایه و به‌خصوص جمهوری‌های آسیای مرکزی را با خطر مواجه می‌کند. ظاهراً بیش‌تر از هر کشور دیگر، این خطر باالقوه را خود جمهوری‌های آسیای مرکزی خوب‌تر احساس کرده‌اند.
تأکید آقای باتیموف روی مسئله‌ی امنیت و ثبات و مبارزه با تروریسم در افغانستان، در ابعاد وسیع نگرانی دولت‌های نام‌برده و از جمله قزاقستان را نشان می‌دهد. برای کشورهای آسیای مرکزی، افغانستان دروازه‌ی نفوذ میکروب‌هایی به‌نام تروریسم و بنیادگرایی دینی است که خطرات جدی را متوجه امنیت و آرامش جمهوری‌های نام‌برده می‌کند.
رییس جمهور نظربایف در یازدهم نوامبر سال جاری در سخنرانی سالیانه‌ی خود پیام خود را زیر عنوان «راه روشن» با این فرضیه آغاز کرد که «معماری جهان کلاً تغییر خواهد کرد. همه‌ی کشورها قادر نخواهند بود از این مرحله‌ی دشوار موفقانه بگذرند. از این مرز فقط کشورهای قوی و ملت‌های متحد عبور خواهند نمود.» با اشاره به کلیات پیام رییس جمهور نظربایف، آقای باتیموف از بحران اوکراین نام می‌برد که کشورها آسیای میانه و به‌خصوص قزاقستان را در موقعیت حساسی قرار داده است. او به وضع تحریم‌های امریکا و اروپا بالای روسیه اشاره می‌کند و میگوید که طی دو سال اخیر، صندوق ملی را تأسیس کرده‌اند که سرمایه‌ی آن به «500 میلیارد تنگه» (واحد پولی قزاقستان) می‌رسد. آقای باتیموف میگوید که هم اکنون جمهوری قزاقستان درِ این صندوق را باز کرده است. جمهوری قزاقستان برنامه‌های توسعه‌ای خود را دارد. در پیام رییس جمهور نظربایف تعریف مشخصی از برنامه‌ی «راه روشن» آمده است: «سیاست جدید اقتصادی «راه روشن» اقدام جهانی ما به‌سوی عضویت در لیست 30 کشور پیشرفته‌ی جهان میباشد.»
کاملاً واضح است که طی دو سال اخیر، مناطق بی‌شمار آسیا، دچار تغییرات و دگرگونی‌های گسترده‌ای شده‌اند. از سوریه تا افغانستان و از عراق تا اوکراین. سوریه ظاهراً به حال خود رها شده است، عراق درگیر جنگ با دولت اسلامی است، دولت وحدت ملی افغانستان در مرحله‌ی حساس و بحرانی، زعامت کشور را به عهده گرفته و ساختارهای ضعیف آن، بیش از پیش آسیب‌پذیر اند و با گذشت هر روز، تهدید گروه‌های تروریستی و طالبان، بیش‌تر می‌شود، بحران اوکراین از مرز یک سال گذشته است و تب حساسیت‌ها را به‌خصوص میان روسیه و کشورهای غربی و مهم‌تر از همه، امریکا بالا برده است. وضع تحریم‌های اقتصادی بر روسیه، بسیاری از کشورهای دور و اطراف را به تب و تلاش انداخته است. بر همین اساس، سفیر جمهوری قزاقستان قاطعانه تأکید می‌کند که «با درک اوضاع جاری و موقعیت جیوپولتیک حساس قزاقستان، دولت نظربایف با مطالعه‌ی تغییرات و تبدلات اطراف خود، آماده‌ی مقابله با هر‌نوع شرایط است.»
عمرتای باتیموف در اخیر میگوید که جمهوری قزاقستان روابط حسنه و دیپلماتیک خود را با کشورهای جهان و به‌خصوص کشورهای منطقه و از جمله افغانستان، گسترش خواهد داد. به گفته‌ی او، به‌زودی سری کمک‌های جدید بشر‌دوستانه‌ی قزاقستان به افغانستان معلوم خواهد شد.