منبع: واشنگتن پست
نویسنده: سودارسن رگوان
برگردان: حمید مهدوی
بخش اول
حامد کرزی، دو روز قبل از این که تصدی ریاست جمهوریاش در ماه سپتامبر سال گذشته به پایان برسد، با یک گروه از دیپلماتهای خارجی خدا حافظی کرد. با ویژگی معمولی که دارد، با تشکر از این دیپلماتها بخاطر کمک به افغانستان آغاز کرد و در پایان چند سطری از شعر رابت فراست دکلمه کرد.
نظر به یک متن رسمی، در میان اعلان کرد که در «خدمت» اشرف غنی، رییس جمهور بعد از خودش، و هم چنین عبدالله عبدالله، شریک غنی در حکومت ائتلافی خواهد ماند. کرزی ادامه داد که نخستین انتقال مسالمت آمیز قدرت «میراث» او خواهد بود.
او به این جماعت گفت: «قطعا، به عنوان یک شهروند این کشور، کاملا از تحولات جدید، رییس جمهور جدی و رییس اجرائیه حمایت خواهم کرد و هرکاری را که بتوانم انجام میدهم؛ اما بسیار بی سر و صدا».
ده ماه بعد، کرزی هرکسی است؛ جز کسی که حمایت کند یا خاموش باشد. او به عنوان یکی از منتقدان پر سروصدای غنی و عبدالله ظهور کرده است که در عرصههای سیاسی، دیپلماتیک و قومی به شدت دخیل است. این امر باعث تنش در بالاترین سطوح قدرت شده و به نگرانیهایی دامن زده است که کرزی به دنبال بی ثبات ساختن حکومت شکنندهی است که از حمایت آمریکا برخوردار است یا حد اقل در زمانی که [حکومت وحدت ملی] با ناامنی، کشمکشهای داخلی و اقتصاد ناکام دست و پنجه نرم میکند، امتیاز سیاسی میگیرد. یک دیپلمات غربی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «او به صورت واضح برایش نقش میبیند و این نقش صرف نقش یک دولتمرد باتجربه نیست. او برایش نقشی یک بازیگر/طرف میبیند.» «به هر اندازهای که خلا ادامه یابد، به همان اندازه او بیشتر فرصت خواهد داشت تا این نقش را بازی کند».
کرزی درخواستها برای انجام مصاحبه را نپذیرفت. متحدان او میگویند که او نه به دنبال تضعیف غنی یا عبدالله است نه به دنبال برگشت به قدرت؛ بلکه او صرف از حقوقش به عنوان یک افغان استفاده میکند. کریم خرم که به عنوان رییس دفتر او کار کرده است، گفت: «او یک حکومت سایه تشکیل نداده است و نه قصد انجام این کار را دارد.» «او حتا اشتیاق ایجاد یک حزب اپوزیسیون حکومت را ندارد».
ظهور دوباره کرزی نشانهای از کشمکش مداوم برای آینده افغانستان است؛ کشمکش میان مفکوره قدیمیای که غرق در سیستم حمایتی یک قرن پیش است و نسل جدیدی از تکنوکراتها که به دنبال مدرن ساختن نهادها و قوانین کشور هستند.
کرزی برای نزدیک به سیزده سال کشور را رهبری کرد؛ نخست به عنوان رهبر موقتی پس از سقوط رژیم طالبان در سال 2001 و سپس به عنوان رییس جمهور منتخب برای نزدیک به یک دهه. زمانی که غنی و عبدالله سال گذشته روی نتایج انتخابات میجنگیدند، آخرین دوره تصدی کرزی از آنچه که برنامه ریزی شده بود ماهها به درازا کشید – درازایی که برخی ناظران میگویند مناسب رییس جمهوری است که اشتیاق واگذاری قدرت را ندارد.
کرزی در همان روز ماه سپتامبر، با نقل قول از فراست گفت: «اما من وعدههایی دارم که باید به آن عمل کنم و قبل از استراحت، مایلها فاصله را طی کنم». دیپلماتهای غربی و تحلیلگران میگویند که از زمان مراسم تحلیف غنی، کرزی نه تنها پایگاه حمایتیاش را تقویت کرده است؛ بلکه به صورت فعال در راستای گسترش آن کار کرده است. هر روز، بزرگان قدرتمند قبایل، وزیران و والیان پیشین، اعضای پارلمان، مقامهای ولایات و مردانی از قبیله خودش جلوی محل اقامت مجللش صف میکشند تا از او مشوره و کمک بجویند.
این جویندگان بسیاری از کسانی را شامل اند که به آنها وظایف حکومتی داده نشده است یا به اشکال دیگری احساس میکنند توسط غنی نادیده گرفته شده است؛ غنیای که تصمیم گرفته است وزیران پیشین کرزی را در کابینهاش انتصاب نکند. همچنین کرزی به فرماندهان با نفوذ پیشین مجاهدین نزدیک میشود؛ فرماندهانی که علیه شورویها و طالبان جنگیدند، به ویژه آنهایی که احساس میکنند توسط حکومت به حاشیه رانده شده اند. در محافل دیپلماتیک، معمول است از مقامهای بلندپایه حکومت کرزی بشنویم که فروپاشی حکومت را پیش بینی میکنند و آرزوی حکومت موقت به رهبری کرزی را دارند.
منتقدان کرزی ادعا میکنند که او میخواهد در قدرت بماند تا از خانواده و وفادارانش در برابر اتهامات احتمالی فساد محافظت کنند. برخیها او را خشمگین توصیف میکنند که غنی و عبدالله از او مشوره نمیخواهند. دیگران میگویند که او میخواهد با اطمینان یافتن از کشاکش در حکومت فعلی، میراثش را حفظ کند. خرم تمام این ادعاها را رد میکند و آنها را بی اساس میخواند.
کرزی همچنان به ملاقات منظمش با سفیران و دیپلماتهای خارجی ادامه میدهد. او از روسیه، چین، و هند دیدار کرده است تا با مقامهای این کشورها ملاقات کند و امور مربوط به افغانستان را مورد بحث قرار دهد. معمولا، مقامهای پیشین، از جمله مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه او، او را همراهی میکنند.