جواد ناجی
ظهر دیروز زلزله‌ی به قدرت 7.7 درجه‌ی ریشتر، افغانستان را به لرزه درآورد. مرکز این زمین لرزه در حدود 70 کیلومتری جنوب شرق شهر فیضآباد، مرکز ولایت بدخشان، ثبت شده است. موج قدرتمند این زمین لرزه بخش‌های پاکستان، تاجیکستان و هند را هم تکان داده است.
تا هنوز آمار کامل از میزان تلفات انسانی و خسارات مالی ناشی از این زمین لرزه در کشور گزارش نشده است. شام دیروز حکومت اعلام کرد که امروز ساعت 11 قبل ظهر آمار دقیق از زمین لرزه را اعلام خواهد کرد. اما گزارش‌های اولیه و پراکنده از چند ولایت، حاکی است که این زمین لرزه تلفات انسانی و خسارات مادی زیادی از خود به جا گذاشته است. بیشتر از 400 منزل مسکونی در ولایت بدخشان تخریب شده است. لغزش یک تپه در ولایت کندوز، شاهراه کندوز، تخار و بدخشان را مسدود کرده است. همچنان گزارش شده است که چندین خانه در کابل، پنجشیر، تخار و لغمان تخریب شده است.
زمین لرزه یک حادثه‌ی طبیعی و کنترل ناپذیر است. اما آمادگی دولت برای رسیدگی به حوادث غیر منتظره‌ی مثل زلزله مهم است. حکومت وحدت ملی دیروز پس از وقوع زمین لرزه جلسه‌ی اضطراری برگزار کرد. نیروهای امنیتی و شفاخانه‌ها در حال آماده باش برای کمک به زخمی‌ها و قربانیان زمین لرزه هستند.
شدت زمین لرزه و نیز گزارش‌های اولیه از بخش‌های مختلف کشور احتمال تلفات و خسارات زمین لرزه را بالا خواهد برد. بنابراین انتظار می‌رود حکومت هرچه عاجل دست به کار شود و از میزان بیشتر تلفات جلوگیری و به قربانیان حادثه رسیدگی کند.
در گام نخست، حکومت باید یک بررسی جامع و سرتاسری انجام دهد تا میزان دقیق تلفات و خسارات ناشی از زمین لرزه را بدست بیاورد. تا هنوز نه دولت افغانستان و نه کشورهایی‌که خواهان کمک به آسیب دیدگان این زمین لرزه هستند، نمی‌دانند چه تعداد کشته، زخمی یا بی‌سرپناه شده‌اند.
فراخوان برای جمع‌آوری کمک برای آسیب دیده‌ها هم‌زمان باید در دستور کار حکومت قرار بگیرد. جمعیت هلال احمر و وزارت دولت در امور مبارزه با حوادث اضطراری از مهم‌ترین نهادهای حکومتی است که بیشترین مسئولیت را در این زمینه بر عهده دارند. ویس برمک شامگاه دیروز در گفت‌وگو با تلویزیون یک گفت که حکومت از نظر مالی هیچ مشکلی ندارد، چالش اصلی در برابر آن‌ها مسئله لوجستکی و انتقال مواد اولیه است. در صورتی‌که حکومت هیچ مشکلی از نظر مالی ندارد، بهتر است کشورهای که خواهان کمک به زلزله زدگان افغانستان است، از آن‌ها بخواهد تا در قسمت انتقال کالاها و مواد اولیه به دولت افغانستان همکاری کنند.
قدم سوم ارسال کمک‌ها به مناطق زلزله زده، سازماندهی و مدیریت کمک‌ها است. حوادث گذشته در کشور نشان داد که دولت در قسمت مدیریت و سازماندهی کمک‌ها ناکام بوده است. حتا در برخی موارد گزارش‌های از سوءاستفاده از کمک‌ها هم نشر شد. در کنار کمک‌های بین‌المللی بسیاری از تاجران و مردم افغانستان خواهان کمک به آسیب دیدگان زمین لرزه هستند و حکومت باید از همین ابتدا یک آدرس مشخص برای جمع‌آوری کمک‌ها ایجاد کند و از پراکندگی و احتمال سوءاستفادهها جلوگیری کند.
زمین لرزه دیروز زمانی اتفاق افتاد که وضعیت آب و هوا هر روز بیشتر سرد می‌شود. اکثر ولایات که در معرض این حادثه قرار گرفته، مناطق سرد سیر هستند. از این نظر هم مردم و هم حکومت در موقعیت دشوار قرار دارند. چه‌گونگی آب و هوا و سرد شدن مناطق زلزله‌زده یک چالش در برابر مردم و حکومت است. آنهای که خانه‌های شان تخریب شده و از زمین لرزه جان به سلامت بردهاند، اکنون با مشکل بی‌سرپناهی و سرما روبه‌رو هستند.