محمد اشرف غنی، رییس جمهور، پاکستان و ستیزه‌جویان خارجی را عوامل خارجی جنگ جاری در افغانستان خوانده و از طالبان خواست که حساب خود را با آن‌ها مشخص کنند. آقای غنی این موضوع را دیروز، یک شنبه (۱۶ حوت) در مراسم افتتاحیه سال ششم شورای ملی عنوان کرد و گفت که «جنگ اعلام نشده‌ای بین پاکستان و افغانستان» جریان دارد. آقای غنی گفت که برنامه صلح حکومت ملی دو بعد دارد: «یکی آشتی با گروه طالبان و حزب اسلامی گلبدین حکمتیار و دیگری صلح با پاکستان» که به گفته‌ی او، هر کدام نیاز به اقدامات مشخصی دارد. او افزود که نکته مشترک در صلح با پاکستان این است که می‌خواهیم به‌عنوان دو کشور برابر که به حاکمیت ملی یک دیگر احترام کامل دارند، به تفاهم برسیم.
سخنان رییس جمهور در مورد جنگ جاری در افغانستان و مشکلات موجود میان افغانستان و پاکستان، صریح و بی‌سابقه بود. او از جنگ اعلام نشده‌ای دو کشور بار دیگر یادآوری کرد، صلح را دو بُعدی عنوان کرد و از پاکستان به‌عنوان یکی از بُعدهای صلح یادآوری کرد. افزون بر این، او نکته‌ی مشترک در صلح با پاکستان را تفاهم بر سر حاکمیت ملی و احترام به آن عنوان کرد و هم‌چنان از طالبان و حزب اسلامی به‌عنوان بعُد جداگانه‌ی صلح نام برد. این سخنان بی‌سابقه را رییس جمهور غنی در حالی ابراز می‌کند که:
اول: پاکستان و افغانستان هنوز بر سر خط دیورند به‌عنوان خط مرزی دو کشور، اختلاف نظر و دیدگاه دارند. در اعلامیه‌های رسمی حکومت افغانستان از خط دیورند به‌عنوان «خط فرضی» نام گرفته می‌شود و پاکستانی‌ها این مرز را به رسمیت می‌شناسند و آن را خط فرضی نمی‌دانند.
دوم: چهار دور نشست‌های چهارجانبه (افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا) پایان یافته است و بر اساس آن قرار است در روزهای آینده گفت‌وگوهای رو در رو میان نمایندگان حکومت افغانستان و گروه‌های طالبان در پاکستان برگزار شود.
سوم: چند ماه قبل وزارت خارجه افغانستان از سفارت افغانستان در لندن خواسته است که تمامی اسنادهای موجود در مورد خط دیورند را برای این وزارت جمع‌آوری کند. این اسناد جمع آوری و به وزارت خارجه ارسال شده است.
با در نظرداشت موارد بالا و سخنرانی دیروز رییس جمهور غنی، به نظر می‌رسد که دعوای «خط دیورند» مسئله اصلی در صلح با پاکستان است. برای اولین بار رییس جمهور غنی از دو بُعد صلح افغانستان گفت و پاکستان را به‌عنوان یکی از طرف‌های صلح نام گرفت. در عین حال او تفاهم برسر حاکمیت ملی را نکته‌ی مشترک صلح با پاکستان عنوان کرد. این بخشی از سخنان رییس جمهور، معنای جز این ندارد که اختلافات برسر حاکمیت ملی دو کشور وجود دارد و دو کشور برای رسیدن به صلح نیاز به تفاهم برسر حاکمیت ملی شان دارند. حاکمیت ملی کشورها، بدون شک یک بخش مهم‌اش مشخص کردن قلمرو و اعمال حاکمیت بر قلمرو تعیین شده است. از این رو، یکی از موضوعات اصلی در صلح دوبُعدی مورد نظر رییس جمهور، و در بُعد صلح با پاکستان، رسیدن به یک تفاهم قابل احترام و رسمی برسر خط دیورند است.
بسیاری از آگاهان یکی از دلایل اصلی تیرگی در روابط افغانستان و پاکستان را اختلاف بر سر «خط دیورند» عنوان می‌کنند. حکومت افغانستان در چهارده سال گذشته هر چند که در پی دعوا با پاکستان بر سر این خط نبوده است، اما حامد کرزی رییس جمهور پیشین چند بار در سخنرانی‌های رسمی و گفت‌وگوهای رسانه‌ی گفته است که پاکستان از ما می‌خواهد که خط دیورند را به رسمیت بشناسیم. حامد کرزی هم‌چنان بارها تلویحاً گفته است که این خط را هرگز به رسمیت نخواهد شناخت و همواره با این خواست پاکستان علم مخالفت بلند کرده است. در حالی‌که بسیاری‌ها و از جمله مقامات رسمی و سیاسی در افغانستان باور دارند که دعوای اصلی ما با پاکستان خط دیورند است و این خط منبع اصلی مشکلات ماست، مردم افغانستان بر سر خط دیورند نیز توافق نظر ندارند و دیدگاه‌های متفاوتی در مورد این خط دارند. عده‌ی از به رسمیت شاختن این خط به‌عنوان یکی از راه حل‌های پایان جنگ در افغانستان استقبال می‌کنند، اما بسیاری‌ها هنوز این خط را به رسمیت نمی‌شناسند و دعوا بر سر زمین‌های آن طرف خط دیورند را یکی از خواسته‌های شان از حکومت می‌دانند.
از این رو، برای مقامات رسمی حکومت و مقامات سیاسی افغانستان سخن گفتن از خط دیورند، در هر صورتش پر هزینه است. به همین دلیل است که رییس جمهور غنی به‌صورت واضح نامی از این خط گرفته نمی‌تواند. اما در عین حال از نیاز صلح به پاکستان حرف می‌زند، حاکمیت ملی و تفاهم بر سر آن را مسئله‌ی اصلی عنوان می‌کند، اما نمی‌تواند بگویید که خط دیورند مشکل اصلی است و پایان بخشیدن به جنگ یا رسیدن به یک صلح با پاکستان نیازمند رسیدن به تفاهم بر سر قلمرو و حاکمیت ملی دو کشور است.
از این رو، در حالی که رییس جمهور از خط دیورند و اختلاف نظر بر سر آن به‌صورت مستقیم حرفی به زبان نیاورد، اما سخنان دیروز او در بُعد صلح با پاکستان معنای جز این ندارد که خط دیورند شامل آجندای صلح با پاکستان شده است. سخنان دیروز رییس جمهور شجاعانه بود و بیان دو بُعدی بودن صلح افغانستان و جنگ اعلام نشده با پاکستان واقع‌بینانه.
خط دیورند شامل اجندای صلح با پاکستان
