سر مقالهی نیویارک تایمز/ برگردان: جمعهخان رهیاب
بعد از گذشت تقریباً 15 سال از حادثهی یازدهم سپتامبر، جنگ همچنان در افغانستان بهشدت جریان دارد و بیشترین انگشت اتهام نیز بهسوی پاکستان دراز است. با وجود کمک 33 میلیارد دالری امریکا و تلاشهای مکرر برای احیای روابط در مسیر سازندهتر، پاکستان همواره بهعنوان یک متحد خطرناک و دو پهلو برای ایالات متحده و افغانستان باقی مانده است.
در هفتههای آینده جنرال جان نیکلسون، فرمانده جدید نیروهای ناتو در افغانستان، بررسیهایش را از وضعیت جنگ در افغانستان ارائه خواهد کرد. ظاهراً این گزارش امیدوارکننده نخواهد بود و این احتمال وجود دارد که هدف اوباما مبنی بر اینکه نیروهای نظامی امریکا را تا پایان سال آینده از ده هزار به پنج هزار کاهش دهد، به چالش مواجه کند. واقعیت اما این است که صرفنظر از تعداد نیروهای نظامی، یگانه امیدواری برای صلح بلندمدت مذاکره با بعضی از گروههای طالبان بوده؛ که کلید این گفتوگوها نیز نزد پاکستان است.
استخبارات پاکستان و ارتش قدرتمند این کشور برای حفظ منافعشان در افغانستان، سالها از طالبان و شبکهی تروریستی حقانی حمایت کرده و با تکیه بر آنها از نفوذ بیشتر هند در افغانستان جلوگیری کرده است. ارتش پاکستان تحت فشار امریکا، اخیراً عملیات نظامی را علیه طالبان در مناطق مرزی که حکومت بالای آن تسلط ندارد بهراه انداخت. اما گروه حقانی هنوز هم در امنیت نسبی در پاکستان مصروف برنامهریزی عملیاتشان هستند. برخی کارشناسان به این عقیده هستند که ارتش پاکستان در زمینهسازی ادغام شبکهی حقانی بهرهبری طالبان کمک کرده است.
بازی دوگانهی پاکستان مقامات امریکایی را نسبت به این کشور بیاعتماد کرده، و این هر روز بیشتر شده است. در حالحاضر تلاشها برای اعمال فشار بیشتر بر روی ارتش پاکستان در واشنگتن جریان دارد. باب کورکر، سناتور جهوریخواه از ایالت تنسی مسئول کمیتهی روابط خارجی سنای ایالات متحدهی امریکا مانع استفادهی کمک امریکا برای خرید هشت طیارهی جیت جنگی F-16 برای پاکستان شد. با آنهم پاکستان اجازه دارد که جتهای جنگی متذکره را خریداری کند، اما به قیمت 700 میلیون دالر، نه 380 میلیون دالر.
باب کورکر در مصاحبهیی با نشریهی «تایمز» از شبکهی حقانی بهعنوان «تهدید شماره 1» برای امریکا و افغانستان یاد کرد و گفت که او در صورتی کمک به پاکستان را افزایش خواهد داد که این کشور عملیات شدیدتری را بالای این شبکه انجام دهد.
روابط رییسجمهور اشرفغنی نیز با رهبران پاکستان هر روز به تیرگی میگراید. اشرفغنی بیشتر از یک سال متواضعانه به پاکستان رجوع کرد به این امید که ارتش پاکستان طالبان را به میز مذاکره حاضر خواهد کرد. اما افزایش خشونت در افغانستان او را مجبور کرد تا مذاکرات را توقف کند. ماه گذشته، اشرفغنی هشدار داد در صورتی که پاکستان از عملیات نظامی علیه رهبران طالبان در خاک خودش سرباز زند، رسماً به شورای امنیت سازمان ملل متحد شکایت خواهد کرد.
اعمال چنین فشارهای قابل درک است ولی قطع روابط امریکا با پاکستان قسمی که امریکا در دههی نود پس از دستیابی این کشور به سلاح اتمی انجام داد، عاقلانه نیست. دو کشور تاهنوز همکاری استخباراتی دارند و پاکستان به طیارههای بیسر نشین امریکایی اجازه میدهد تا رهبران شورشیان را در مناطق مرزی هدف قرار دهند. طوریکه پاکستان سریعترین رشد را در سلاح هستهیی در سطح جهان داشته، امریکا نیاز دارد تا دروازهی گفتوگو با پاکستان را باز نگهداشته و به پاکستان کمک کند تا این سلاحها دور از دسترس بنیادگراها نگهداری شود.
سال گذشته افغانستان بلندترین آمار کشتهشدگان افراد ملکی و نظامی را بعد از سقوط طالبان در سال 2001، شاهد بود. از زمان حضور غنی در ارگ ریاستجمهوری در سال 2014، او رهبر قابل اعتمادتری نسبت به سلف خود، حامد کرزی بوده است. اما درگیری و تنشهای درونی حکومت، فساد گسترده، کاهش بودجه و آمار بلند تلفات نیروهای امنیتی کشور، دولت وحدت ملی را زمینگیر کرده است.
با توجه به واقعیت ناامیدکنندهی موجود اوباما گزینههای دشواری برای انتخاب دارد؛ او که باید در مورد حفظ نیروهای نظامی حاضر و احتمال تغییر نقش نظامی آنها در جنگ مستقیم علیه طالبان تصمیم بگیرد.
اوباما با خوشبینی زایدالوصفی اعلان کرد که 16 ماه قبل «طولانیترین جنگ در تاریخ امریکا به یک پایان آبرومندانه و مسئولانه نزدیک میشود.» و این جنگ به حکومت افغانستان واگذار خواهد شد تا خودشان تصمیم بگیرند که چگونه و آیا میتوان طالبان را به مذکرات سیاسی حاضر کرد یا نه. این تنها زمانی ممکن است که دولت امریکا راهی بیابد تا پاکستان را متقاعد کند که آتش جنگ را خاموش نماید.