رؤسای جمهور افغانستان، ایران و نخست‌وزیر هند تفاهم‌نامه‌ی بندر چابهار را دیروز در تهران امضا کردند. کار روی پیش‌نویس این تفاهم‌نامه‌ی سه‌جانبه از سال‌های قبل توسط تیم‌های متخصص سه کشور آغاز شده بود که در اوایل ماه جاری دولت افغانستان اعلام کرد که پیش‌نویس تفاهم‌نامه نهایی شده است. سه کشور با امضای این تفاهم‌نامه بر اهمیت، فرصت‌ها و همکاری‌های تجارتی که چابهار فراهم می‌کند، صحبت کردند.
بندر چابهار امکان‌های تازه و نویدبخشی را برای افغانستان و کشورهای منطقه فراهم می‌سازد. افغانستان از نظر طبیعی دور از آب‌های آزاد واقع شده و محاط به خشکه است. به‌همین دلیل، همواره برای واردات و صادرات خود با چالش‌ها و مشکلات متعدد دست‌در‌گریبان بود و بازرگانان از جهات مختلف رنج می‌بردند. فعال شدن چابهار، افغانستان را به‌مفهوم واقعی کلمه تبدیل به معبر و گذرگاه کالاهای تجارتی منطقه می‌کند. از سوی دیگر، موقعیت جغرافیایی افغانستان به‌گونه‌یی است که فعال شدن این بندر، عدم دسترسی کشور به آب‌های آزاد و مزایای آن را جبران می‌کند. در حال‌حاضر موقعیت افغانستان در سطح یک ایده‌آل مطرح است که امضا شدن این تفاهم‌نامه کشور را یک گام به واقعیت نزدیک‌تر می‌سازد. فعال شدن چابهار حائز اهمیت فراوان است که مهم‌ترین آن، جنوب آسیا را به آسیای میانه وصل می‌سازد و گزینه‌ی جدیدی را برای دیگر کشورها فراهم می‌سازد. آسیای میانه مناسب‌ترین بازار برای مصرف کالاهای هند به‌حساب می‌رود و هند یکی از محدود کشورهایی است که به مواد خام آسیای میانه برای تهیه و تولیدات صنعتی ضرورت دارد. در این میان افغانستان نقش قلب آسیا را بازی خواهد کرد، زمینه‌ی مبادلات تجارتی کشورهای منطقه را فراهم نموده و پلِ ترانزیتی و مکانی برای سرمایه‌گذاری خواهد شد. برای این‌که افغانستان بتواند نقش فعال ایفا کند و مبادلات تجارتی کشورهای منطقه را به حرکت در آورد، نیاز به سرمایه‌گذاری کشورهای ذی‌دخل دارد. تاکنون هندوستان روی راه زرنج دل‌آرام سرمایه‌گذاری کرده و ایران پل ابریشم را اعمار کرده است. زیرساخت‌های کشور توانایی تبدیل شدن به گذرگاه اقتصادی منطقه را ندارد و آسیای میانه و هندوستان برای ایجاد سهولت‌های ترانزیتی و تجارتی نیاز دارند تا برای تقویت زیربناهای افغانستان سرمایه‌گذاری کنند. غیر از مزایای اقتصادی برای افغانستان، کشورهای منطقه به‌دلیل منافع و اهداف اقتصادی‌شان، قبل از همه نیاز به تأمین امنیت افغانستان دارند. منافع عظیم اقتصادی کشورهای منطقه یک اجماع سیاسی را در میان کشورهای منطقه فراهم خواهد کرد تا جهت مهار جنگ و خشونت در افغانستان تلاش کنند.
چابهار اما پایانی برای بندر گوادر نخواهد بود. آن‌چه سبب شد سه کشور روی چابهار سرمایه‌گذاری کنند، دشواری‌هایی بود که پاکستان برای افغانستان و دیگر کشورها ایجاد کرد. قبل از این تولیدات صنعتی افغانستان از جمله قالین و میوه‌‌ی کشور با عبور از کراچی به‌نام پاکستان به بازار جهان عرضه می‌شد. پاکستان از بنادر خود نه به‌عنوان یک فرصت اقتصادی بلکه به‌مثابه یک ابزار فشار استفاده می‌کرد. به‌عبارتی، چابهار افغانستان را از دردسرهایی که همسایه‌ی جنوبی آن برایش خلق می‌کرد نجات می‌دهد. ضمن این‌که چابهار از نظر هزینه برای بازرگانان کشور به‌صرفه‌تر است، از نظر مساحت نیز نسبت به بندر کراچی یا بندرعباس، نزدیک‌تر است.
تاکنون بیشترین بودجه را روی بندر چابهار کشور هندوستان به مصرف رسانده است. بر اساس گزارش‌های رسانه‌ها، هند بالغ بر 500 میلیون دالر را روی چابهار سرمایه‌گذاری می‌کند. از جانب دیگر، در یک سال گذشته در حدود 130 شرکت افغانی در چابهار ثبت شده و ایران 50 هکتار زمین در اختیار بازرگانان افغانستان قرار داده است.
چابهار از ایده و طرح به مرحله‌ی امضای تفاهم‌نامه رسید. اکنون زمان تطبیق تفاهم‌نامه رسیده و کشور های امضاکننده باید تلاش کنند این تفاهم اجرایی شود.
چابهار؛ فرصت‌ها و امکان‌های جدید
