بند سلما (بند دوستی افغانستان و هند) که چندی پیش افتتاح شد یکی از بزرگترین پروژههای اقتصادی و زیربنایی است که به مرحلهی بهرهبرداری رسیده است. این بند منفعتها و ظرفیتهای اقتصادی زیادی را نصیب کشور خواهد کرد. افغانستان بهلحاظ آبی دارای منابع سرشاری است که بهدلیل نبود یک استراتژی و مدیریت آبی، کشور را در بخشهای کشاورزی، انرژی و مواد غذایی کاملاً به یک کشور مصرفی و وارداتی تبدیل کرده است. بنابراین جهت توسعهی اقتصاد ملی نیاز به یک مدیریت آبی و ایجاد بندها و ذخایر آبی بزرگ است که هم کشور را در تولید محصولات زراعتی خودکفا سازد و هم انرژی مورد نیاز خویش را تولید نماید. منابع طبیعی بهخصوص آب به یکی از مهمترین نگرانی دنیایی امروز تبدیل شده است، اما در افغانستان بهدلیل بحران حکومتداری و فقدان استراتژی اقتصادی، باعث شده است که تمام منابع بالقوهی آبی و طبیعی دستنخورده باقی بماند و یا هم به هدر برود.
بند سلما که حدود 20 کیلومتر طول، 3,7 کیلومتر عرض و ظرفیت نگهداری 640 میلیون متر مکعب آب را دارد، ظرفیت تولید 42 میگاوات برق را داشته و حدود 80 هزار هکتار زمین زراعتی از آن آبیاری می-شود که بهطور مستقیم باعث رونق بخش کشارورزی و تولید انرژی و ایجاد هزاران شغل می¬گردد. بنابراین، اهمیت اقتصادی این سد برای افغانستان در صورت استفادهی بهینه از آن میتواند قسمت اعظمی از نیازمندی کالاهای زراعتی کشور را مرفوع سازد. زیرا با زیر کشت رفتن حدود 80 هزار هکتار زمین، آبیاری، تولید و کاشت محصولات زراعتی و باغی در کوتاهمدت و درازمدت، می توان مازاد بر مصرف را صادر نمود. از این طریق هزاران شغل مستقیم و صدها شغل غیر مستقیم برای شهروندان کشور بهخصوص زون غرب ایجاد خواهند شد. حمایتهای دولت از تولیدات داخلی بهخصوص در بخش کشاورزی که از جمله نیازمندیهای اساسی کشور است، میتواند به رشد اقتصادی کشور منجر شده و کشور را از یک اقتصاد مصرفی بهسوی یک اقتصاد خودکفا بهخصوص در تولید محصولات کشاورزی سوق دهد. زیرا بهعقیدهی آگاهان اقتصادی، از طریق گسترش و توسعهی بخش کشاورزی میتوان به رشد و توسعهی اقتصادی مطلوب در کشور دست یافت. از اینرو، لازم است که در تولید کالاهای استراتژیک که در تأمین نیازهای اولیه نقش اساسی دارند، خودکفا گردیم. از طرف دیگر، با بهرهبرداری از دشتهای سوزان و هزاران هکتار زمین بایر که تحت آبریز بند سلما قرار دارد، بهعلاوهی تولید محصولات زراعتی باعث میگردد تا وضعیت محیط زیست در این منطقه نیز بهبود یابد.
از سوی دیگر، انرژی برق امروزه در توسعهی صنعتی کشورها نقش بسیار مهمی را برعهده دارد. استفادهی گسترده از وسایل برقی در زندگی شهری و روستایی، ضرورت تأمین نیروی برق را در ابعاد وسیعتری مطرح ساخته است. با توجه به افزایش جمعیت و گسترش فعالیتهای اقتصادی، افزایش تأسیسات، تولید و توزیع نیروی برق از اهمیت بالایی برخوردار است. بدینسان تأمین انرژی پایدار و ارزان از منابع داخلی بهویژه برق بند سلما در رشد اقتصادی افغانستان رول اساسی دارد. این بند که ظرفیت تولید 42 میگاوات برق را دارد، بهیعلاوهی روشنایی خانههای شهروندان حوزهی غرب و هرات برای تأمین برق کارخانههای تولیدی بهخصوص پارک صنعتی هرات نیز به کار خواهد رفت و در اینصورت با تأمین انرژی مورد نیاز شهرک صنعتی هرات باعث رشد و تقویت تولیدات داخلی شده و منجر به توسعهی اقتصاد ملی کشور خواهد گردید.
بدین جهت، تأمین امنیت این سد نیز یک چالش بزرگ محسوب میشود. زیرا بهنظر میرسد که با آبگیری این بند صدمهی بزرگی به کشورهای همسایهمان ایران و پاکستان وارد شده است. بنابراین، این کشورها از ناامنسازی محل بیشتر سود خواهند برد تا از امنیت آن و استفادهی افغانستان از سد. روی این جهت برای تدابیر امنیتی این سد و سایر بندها و آبهای مرزی کشور دولت بایستی نهایت تلاش خود را انجام دهد.
افغانستان دارای منابع آب فراوان و ظرفیت¬های بالقوهی آبی است که با مدیریت و اعمار سدهای آبی و بهره¬برداری بهینه از آن¬ها می¬توان در حیطهی تولید برق و تولید کالاهای کشاورزی بهخصوص گندم، نیازهای اساسی کشور را مرفوع ساخت.
غضنفر احمدی