نشست ویژهی بورد مشترک نظارت و اسنجام دیروز با حضور رییس حکومت وحدت ملی، مقامات بلندپایهی حکومت افغانستان، نمایندگان کشورهای کمککننده و مؤسسات خارجی جهت آمادگی برای نشست بروکسل در ارگ ریاستجمهوری برگزار شد. قرار است تا یک ماه دیگر نشست بروکسل برگزار شود که در آن حکومت افغانستان ضمن ارائهی گزارش از تعهدات خود به جامعهی جهانی خواهان کمک از سوی جامعهی جهانی به افغانستان شود. محمد اشرف غنی در نشست ویژهی دیروز گفت در نشست بروکسل از دستآوردهای حکومت به جامعهی جهانی گزارش خواهیم داد. بالا بردن درآمد داخلی، محو خشونت علیه زنان، تقویت سکتور خصوصی و مبارزه با فساد و اصلاحات از جمله مواردیاند که حکومت تعهد عملی کردن آنها را به جامعهی جهانی سپرده است.
مساله این است آیا حکومت به تعهدات خود عمل کرده است؟ حکومت در نشست بروکسل از کدام دستآوردها سخن خواهد گفت؟ اشرف غنی در سخنرانی دیروز گفت به مردم تعهد نمودیم تا فساد اداری را که ارزشهای معنوی ما را با خطر مواجه ساخته، محو کنیم و ما برای مردم وعده داده بودیم که به نسل بعدی زمینهی کار و تحصیل را مساعد نموده و امنیت و ثبات را تأمین مینماییم. اینک، به چه میزان از این تعهدات جامهی عمل پوشیده است؟ بهعبارت روشنتر؛ آیا فساد اداری کاهش یافته است؟ آیا زمینهی کار و تحصیل فراهم و ثبات تأمین شده و خشونت علیه زنان کمتر شده است؟ در خصوص اصلاحات چه میتوانیم گفت؟
بنابر گزارشهای رسمی، 60 درصد مردم کشور بیسواداند، آقای غنی دیروز در سخنرانی خود گفت 39 درصد مردم زیر خط فقر زندگی میکنند و هنوز زمینهی زندگی مساعد برای مردم فراهم نشده است. در امر فساد، افغانستان صدرنشین کشورهای فساد جهان است. دولت حاکمیت 65 درصدی دارد و 35 درصد اراضی کشور عملا بهدست طالبان است، و جنگ هر روز در حال فراگیر شدن است. در زمینهی ثبات سیاسی، افغانستان اکنون در بدترین حالت ممکن قرار دارد. تنشها میان سران حکومت هنوز پابرجاست و مقامات ارشد حکومت از مدیریت و رهبری کشور بهصورت بیسابقهیی ناراضی هستند. میزان رضایتمندی شهروندان از حکومت نیز روشن است که در چه حالت قرار دارد.
در یک نگاه واقعبینانه، بهروشنی میبینیم که حکومت دستآوردی در خصوص عملی شدن تعهدات خود چه به مردم یا به تمویلکنندگان ندارد. در حوزهی مبارزه علیه فساد جز تشکیل مرکز عدلی و قضایی و تأسیس شورای عالی حاکمیت قانون و مبارزه با فساد، هیچ گام عملییی برداشته نشده و هیچیک از پروندههای عاملان فساد گشوده نشده است. اصلاحات انتخاباتی که جزء مهمی از این روند بهشمار میرود هنوز در مراحل نخست خود قرار دارد و بهدلیل اختلافها در این مورد بهنظر میرسد که حتا توافق حداقلی هم میان سران حکومت مبنی بر اینکه اصلاحات چگونه و با چه میکانیزمی باید اجرا شود حاصل نشده است. مواد موافقتنامهی سیاسی که حاوی فهرستی از اصلاحات است نهتنها اجرا نشده است بلکه کمیتهی مشترک از سوی ارگ و سپیدار بهتازگی شکل گرفته تا میان اختلافها و تفاوتنظرهای غنی و عبدالله پل بزند.
با چنین کارنامهیی، آیا انتظار میرود که جامعهی جهانی به دولت افغانستان تعهد مجدد بسپارد؟ نشستهای مهم جهانی که در مورد افغانستان تاکنون دایر شده است هیچگاهی مبتنی بر واقعیت نبوده و تمویلکنندگان بدون آنکه دستآوردهای حکومت افغانستان را در نظر بگیرند از سر ناگزیری به آن کمک کرده و هزینه پرداختهاند. بنابراین جامعهی جهانی همیشه به درخواستهای دولت افغانستان پاسخ مثبت داده است و در نشست بروکسل نیز این امیدواری وجود دارد که تمویلکنندگان به تقاضای حکومت توجه کنند. از آنجایی که جامعهی جهانی از پیششرطهایی که برای تداوم کمکهایش به افغانستان مطرح کرده چشمپوشی میکند و نظارت لازم را انجام نمیدهد، دولت افغانستان هم الزامی نمیبیند تا برای عملی شدن آن گامهای جدی بردارد. نشستهایی چون نشست دیروز ارگ ریاستجمهوری که برای بروکسل دایر میشود، بیش از آنکه طبقهبندی و تهیهی گزارش از عملی شدن تعهدات حکومت به جامعهی جهانی باشد، فرصتی برای تمرین سخنرانی برای سران حکومت در نشست بروکسل است.