بستگی دارد…

وقتی در مورد استفاده‌ی چیزی صحبت می‌کنیم، باید مورد استفاده‌ی آن را در افغانستان، به‌صورت ویژه در نظر داشته باشیم. مبادا خدای نکرده موارد استفاده‌ی بسیار مهمش را از یاد ببریم. طبق معمول، هرچیزی در افغانستان موارد استفاده‌ی فراوانی دارد. به‌طور مثال، فرض می‌کنیم دیروز مسابقه‌ی فاینل لیگ افغانستان روشن بود. مسابقه‌ی فاینل میان دو تیم فاینلست در حالی برگزار می‌شود که بیش از هفت هزار نفر برای تماشای آن به ورزشگاه رفته بود که در این میان، شماری از مقامات ارشد مملکت نیز حاضر بودند. در همین‌حال تصور کنید یکی از خبرنگاران کشور می‌خواهد در این مورد گزارش دهد. احتمال این‌که بگوید «امروز هم‌وطنان غیور ما به صورت بسیار گسترده در ورزشگاه حاضر شدند تا چهره‌ی دیگری از افغانستان را به رخ جهانیان بکشند و جهانیان را روسیاه بکنند»، خیلی بالاست.
در میان میلیون‌ها چیز و مسأله، یکی هم اصطلاح «بستگی دارد…» است که کاربرد فراوانی دارد. برای این‌که بفهمیم اصطلاح «بستگی دارد…» چه‌قدر کاربرد وسیع دارد، به ناچار باید مثال‌های فراوانی را به داخل مغز خویش قاچاق کنیم. چند مثال در چند عرصه خدمت‌تان گسیل می‌شود.
فرض کنید که خدای ناخواسته شما مریض شده‌اید. اولین کاری که باید بکنید، مراجعه به داکتر است تا معاینه شوید و مریضی شما تشخیص شود. تداوی شما کار سختی نیست، اما بستگی دارد…! بستگی دارد که به کدام شفاخانه بروید. البته پیش از این‌که بخواهید شفاخانه را مشخص کنید، بستگی دارد که چه‌قدر پول دارید. و به همین راحتی، تداوی شما اول بستگی دارد به مقدار پول شما بعدش به داکتری که شما را معاینه می‌کند.
فرض کنید که مثلاً وزارت امور مالیه چندین بست را به اعلان می‌گذارد و شما برای یکی از این بست‌ها واجد شرایط هستید. می‌روید فُرم درخواستی را پر می‌کنید. بعدش فرض کنید که شما «شارت‌لیست» هم می‌شوید و می‌روید که مصاحبه یا امتحان اختصاصی بدهید. می‌بینید که چند نفر دیگر هم شارت‌لیست شده. حالا فکر می‌کنید شما کامیاب خواهید شد؟ بستگی دارد…! اگر کشور دیگری بود، بستگی داشت که شما چه‌قدر لیاقت دارید. اما چون افغانستان است، بستگی دارد که چه کسی از شما برای تقرر شایسته‌ی‌تان در آن بست، حمایت می‌کند. ببخشید اگر مشکلی نیست این قسمت را فرض نکنید، همین‌گونه است و نیازی به فرض کردن نیست.
یکی از کارهای دیگر که کاربرد «بستگی دارد…» را می‌تواند واضح کند این است که شما از خود بپرسید که چه‌قدر آدم مهمی هستید. بعد می‌گویید بستگی دارد. مثلاً اگر شما آدم پولداری باشید، اهمیت‌تان برای عام و خاص مشخص است. همه به نحوی شما را احترام ویژه خواهند کرد. یا اگر زورآورباشید، یک رقم دیگر اهمیت دارید. اما اگر پولدار نباشید، حتا اگر انیشتین ثانی هم باشید، چندان قوماندان نیستید!
حالا با در نظرداشت این‌همه وابستگی‌ها، نماینده‌ی خاص امریکا برای افغانستان و پاکستان اعلام کرده که کمک 3 میلیارد دالری امریکا به موفقیت دولت افغانستان در اصلاحات و مخصوصاً به مبارزه با فساد اداری بستگی دارد. به این معنا که امریکا هم از فساد در افغانستان به ستوه آمده. حالا که کمک‌ بستگی به اصلاحات دارد، اصلاحات به چه چیزهایی بستگی دارد؟
از نظر رییس‌جمهور اشرف غنی، اصلاحات بستگی به این دارد که کسی با تصامیم وی مخالفت نکند. از نظر رییس اجرائیه، اصلاحات بستگی به تقسیم عادلانه‌ی امتیاز و قدرت میان ریاست‌جمهوری و ریاست اجرائیه دارد. از نظر سیاف، اصلاحات بستگی به حضور مجاهدین در حکومت دارد. از نظر رهبران قومی، اصلاحات بستگی به حضور دوستان و نزدیکان آن‌ها در قدرت دارد. از نظر کرزی اصلاحات بستگی به توقف حملات هوایی بالای طالبان دارد. از نظر حکمتیار اصلاحات بستگی به خروج کامل نیروهای خارجی دارد. از دید انورالحق احدی، اصلاحات به رییس‌جمهور شدن وی بستگی دارد. از نظر مردم، ببخشید! به مردم کاری نداشته باشید، بگذارید یک لقمه نان پیدا کنند!