برنامه‌ها برای ترمینال اختصاصی پذیرش [پناهجویان] در کابل روی‌دست است، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که خشونت و بی‌ثباتی در افغانستان اخراج‌ها را خطرناک می‌سازد
گاردین/سونه انجل راسموسن
ترجمه: حمید مهدوی
اتحادیه‌ی اروپا موافقت‌نامه‌یی را با حکومت افغانستان امضا کرده است که به کشورهای عضو این اتحادیه اجازه می‌دهد تا تعداد نامحدودی از پناهجویان این کشور را اخراج کند و حکومت افغانستان را ملزم به پذیرش این پناهجویان می‌سازد. این موافقت‌نامه برای چندین ماه زیر کار بوده است و مقدم بر کنفرانس بزرگ کمک‌کنندگان در بروکسل به‌دست آمده است که با میزبانی اتحادیه‌ی اروپا در هفته‌ی جاری برگزار می‌شود. نظر به یادداشتی که قبلا بیرون درز کرده بود، اتحادیه‌ی اروپا گفته است که اگر افغانستان همکاری نکند، حکومت این کشور را از کمک محروم می‌کند.
این موافقت‌نامه که روز یک‌شنبه امضا شد همگانی نشده است، اما در نسخه‌یی از آن که گاردین دیده است آمده که حکومت افغانستان به پذیرش دوباره‌ی آن‌تعداد از شهروندان افغانی متعهد است که در اروپا به آن‌ها پناهندگی داده نشده است و حاضر به بازگشت داوطلبانه به افغانستان نیستند. این آخرین اقدامی است که اتحادیه‌ی اروپا برای کاهش سنگینی پناهنجویان بی‌شماری که از اوایل سال 2015 بدین‌سو به اروپا رسیده‌اند، روی‌دست می‌گیرد. افغان‌ها دومین گروه بزرگ پناهجویان را تشکیل می‌دهند و 196170 تن از آن‌ها سال گذشته درخواست پناهندگی دادند.
در حالی‌که متن [این موافقت‌نامه] تصریح می‌کند که در شش ماه نخست پس از امضای موافقت‌نامه، حداکثر 50 اخراجی غیرارادی در هر پرواز [به افغانستان فرستاده خواهند شد]، اما در تعداد پروازهای روزانه‌یی که کشورهای اروپایی در آن می‌توانند پناهجویان را به کابل بفرستند حدی وجود ندارد. در حالی‌که قرار است ده‌ها هزار نفر اخراج شوند، هردو طرف اعمار یک ترمینل اختصاصی پروازهای انتقال پناهجویان اخراجی در میدان هوایی بین‌المللی کابل را نیز در نظر دارند.
این موافقت‌نامه از اخراج زنان و کودکانی که در حال‌حاضر تقریبا به‌طور انحصاری از ناروی اتفاق می‌افتد، نیز سخن میگوید: «[با روی‌دست گرفتن] اقدامات ویژه اطمینان حاصل خواهد شد که در طول این فرایند گروه‌های آسیب‌پذیر حفاظت، کمک و مراقبت کافی دریافت خواهند کرد». در متن این موافقت‌نامه آمده است که اگر محل اقامت اعضای خانواده‌ی کودکان در افغانستان یافت نشود، کودکانی که همراه ندارند، صرف با «ترتیبات کافی دریافت و مراقبت از آن‌ها در افغانستان» برگشت داده خواهند شد.
اتحادیه‌ی اروپا پیش از کنفرانس هفته‌ی جاری کمک‌کنندگان در بروکسل که در آن کمک‌کنندگان بین‌المللی برای چهار سال آینده به افغانستان کمک وعده خواهند شد، با حکومت افغانستان به این توافق دست یافته است. تعدادی از مقام‌های افغان ظاهرا احساس توانمندی و قدرت خواهند کرد. سیدحسین عالمی بلخی، وزیر مهاجرین و عودت‌کنندگان، از امضای این سند خودداری کرده و این کار را به یکی از معین‌هایش واگذار کرد. با این‌وجود، افغانستان، که درآمد داخلی‌اش صرف 10.4 درصد تولید ناخالص داخلی‌اش را تشکیل می‌دهد، چنان به کمک خارجی وابسته است که حکومت احتمالا انتخاب زیادی نداشته است. لیزا شوستر، کارشناس مهاجرت مستقر در کابل گفت که این موافقت‌نامه نمونه‌یی بود که نشان داد «چگونه کشورهای توسعه‌یافته توانایی قبولاندن برنامه‌های‌شان در کشورهایی را دارد که در آن وزارت‌خانه‌ها ظرفیت پاسخ منفی دادن را ندارند». او اضافه کرد که روند گفت‌وگو خیلی شفاف نبوده است. شوستر گفت: «هیچ نظارت و مشوره‌یی وجود نداشته و تقریبا از آن با سازمان‌های مهاجرت و سازمان‌های حقوقی [در اروپا] هیچ نامی برده نشده است. هیچ شانسی برای مقاومت علیه آن وجود نداشت».
سال گذشته، باز شدن دروازه‌های آلمان به‌روی تقریبا یک میلیون مهاجر توسط انگلا مرکل تاحدودی به مهاجرت دسته‌جمعی افغان‌ها دامن زد، اما این مهاجرت با بدتر شدن اوضاع امنیتی که از آن زمان تاکنون بهبود نیافته است، نیز همزمان بود. روز یک‌شنبه، طالبان یک حمله‌ی قوی را بر شهر شمالی قندوز راه‌اندازی کردند، در حالی‌که حملات در بسیاری نقاط دیگر کشور نیز افزایش یافته است. این موافقت‌نامه اتحادیه‌ی اروپا را متعهد می‌سازد که برای جلوگیری از هجوم مهاجران، به اندازه‌یی که سال گذشته تجربه شد، به تامین مالی کمپاین آگاهی عامه در افغانستان و هشدار نسبت به خطرات مهاجرت، کمک کند.
با این‌حال، تمام پناهجویان افغان از افغانستان به اروپا نمی‌رسند. تعداد نامعلومی [از این پناهجویان] در ایران یا پاکستان متولد شده و بزرگ شده‌اند. اگر دوباره به افغانستان فرستاده شوند، تعداد زیادی از آن‌ها، بدون شبکه‌های اجتماعی‌یی که اغلب پیش‌شرط یافتن شغل حتا برای تحصیل‌کرده‌ها است، با سختی مواجه خواهند شد. به گفته‌ی شوستر، که مقاله‌یی را در مورد تجربه‌ی پس از اخراج نوشته است، افراد بی‌بضاعتی که پس از اخراج شدن فورا راه ترک افغانستان را در پیش نمی‌گیرند، می‌توانند اهداف خوبی برای سربازگیری توسط طالبان و زورمندان محلی فرمانده ملیشه‌ها باشند، در این‌صورت، اخراج به بی‌ثباتی خواهد افزود. شوستر گفت: «محافظت کافی وجود ندارد، میزان خشونت تعمیم داده‌شده بسیار بالا است و جمعیت کابل هم‌اکنون بسیار زیاد است». «این توافق خاص به کشورهای اروپایی اجازه می‌دهد تا روی تمام بحث‌هایی که در 15 سال گذشته صورت گرفته است که بازگشت مردم در حال‌حاضر بی خطر نیست، خط بطلان بکشد».