شواهدی وجود دارد که هند و افغانستان برای مقابله با پاکستان دستبهدست هم خواهند داد
دیپلمات/هارش پَنت
همانطور که انتظار میرفت، هند موفق شد تا یک بار دیگر در یک گردهمایی چندجانبه پاکستان را به انزوا ببرد. اینبار این اتفاق در کنفرانس قلب آسیا در مورد افغانستان در امریتسر هند افتاد. این کنفرانس دو روزه روز یک شنبه، با بیانیهی قوی که خواستار تلاشها برای حصول اطمینان در مورد از بین بردن تروریسم و همچنین از بین بردن پناهگاههای امن تروریستان و علاوه بر آن، مختل ساختن حمایتهای مالی، تاکتیکی و تدارکاتی از شبکههای تروریستی بود، پایان یافت.
بدون اینکه نامی از پاکستان برده شود، هدف روشن بود. در بیانیهی امریتسر آمده است که در میان گروههای تروریستییی که به «خشونتهای سطح بالا» دامن میزنند، طالبان، داعش (دولت اسلامی) و گروههای وابسته به آن، شبکهی حقانی، القاعده… لشکر طیبه، جیش محمد، تحریک طالبان پاکستان و دیگر جنگجویان تروریست خارجی شاملاند.
هند و افغانستان برای تراکم فشار بر پاکستان جبههی متحدی را بنا کردند. نرندرا مودی، صدراعظم هند، خواستار «اقدام قاطع» نهتنها علیه نیروهای تروریسم شد، بلکه علیه «آنهایی که از آنها حمایت میکنند، به آنها پناه و آموزش میدهند و آنها را تامین مالی میکنند» نیز شد و تاکید کرد که تروریسم و بیثباتییی که از خارج نشات میگیرد بزرگترین تهدید به صلح، ثبات و شگوفایی افغانستان است.
اما این اشرف غنی، رییسجمهور افغانستان بود، کسی که زمانی ظاهرا یک متحد پاکستان بود، که با سرزنش پاکستان بهطور مستقیم بهخاطر «راهاندازی یک جنگ اعلام نشده» علیه کشورش نبرد را مستقیما به سمت پاکستان برد و خواستار آن شد تا یک سازمان آسیایی یا بین بینالمللی عملیاتهای تروریستی با حمایت پاکستان را بررسی کند. او همچنین پیشنهاد 500 میلیون دالری پاکستان بهخاطر بازسازی افغانستان را رد کرد و خواستار آن شد که بهتر است این مبلغ برای کنترل افراطگرایی استفاده شود. غنی، با مخاطب قرار دادن مستقیم سرتاج عزیز، مشاور امور خارجهی نخستوزیر پاکستان، گفت: «آقای عزیز، این پول میتواند بسیار بهخوبی برای مهار افراطگرایی استفاده شود، چون بدون صلح، هیچ مبلغ پولی نمیتواند نیازهای مردم را ما را رفع کند».
عزیز که با این یورش مواجه بود، کارش در دفاع از پاکستان دشوار شده بود. او که ادعا کرد مقصر دانستن یک کشور «سادهلوحانه» است، گفت که شرکت او در این نشست باوجود «تشدید تنش» در امتداد خط کنترل میان هند و پاکستان در کشمیر گواهی است که تعهد «راسخ» پاکستان نسبت به صلح داومدار در افغانستان را نشان میدهد. علاوه بر آن، عزیز در مورد لغو نشست سازمان همکاریهای منطقهیی کشورهای جنوب آسیا (سارک) در ماه نوامبر در اسلامآباد ابراز ناخشنودی کرد و آن را عقبگردی در همکاریهای منطقهیی خواند.
مودی دیدگاه افغانستان بهعنوان یک «مرکز … برای تقویت اتصال بین جنوب آسیا و آسیای مرکزی» را ارائه کرد و خواستار «یک روند صلح به رهبری افغانها، افغانی و تحت کنترل افغانها شد» که نشاندهندهی جدیت تازهیی در سیاست هند در قبال افغانستان است. برآیندهای کنفرانس قلب آسیا در سال جاری نشاندهندهی عقبگرد دیپلماتیک دیگری برای پاکستان است و حالا واضح است که کشورهای منطقهیی بیش از هر زمانی در گذشته در تلاششان بهمنظور به حاشیه راندن پاکستان متحد هستند. اما راه درازی در پیش است تا واضح شود که آیا پاکستان این را محدودیت کلان و عمدهیی برای رفتارش خواهد دید یا خیر.
بهصورت کل، این کشور در حال حاضر حمایت چین را با خود دارد. روابط چین – پاکستان دارد شگوفا میشود و چین آماده است کشتیهای نیروهای دریاییاش را اعزام کند تا با نیروهای دریایی پاکستان از بندر استراتژیک گوادر و مسیرهای تجارتییی که زیر چتر پروژهی 46 میلیارد دالری کریدور اقتصادی چین و پاکستان قرار میگیرند، محافظت کنند. با اینحال، آنچه که در کنفرانس قلب آسیا مشخص بود این بود که دهلی جدید و کابل بیش از هر زمان دیگری تمایل دارند تا برای مقابله با ناسازگاری پاکستان در مورد مسألهی تروریسم در منطقه همکار باشند.