اینکه دولتهای متخاصم علیه همدیگر توطئه بچینند چیز عجیبی نیست. تعجب دارد اگر خلاف این رفتار کنند. دولتهای افغانستان و پاکستان نیز دولتهای متخاصماند. شاید در سطح متخاصم ننمایند. مخصوصا وقتی میبینیم که افراد بلندپایهیی در دولت افغانستان هستند که عمری را در سایهی الطاف دولت پاکستان سپری کردهاند، ادعای متخاصم بودن این دو دولت بسیار ضعیف و گمراهکننده به نظر میآید. اما گرهی در عمق روابط این دو کشور هست که تخاصم این دو را قطعی میکند. آن گره همان خط دیورند است که جانب افغانستان دیگر قبولاش ندارد.
هرچند برای همهگان (از ناظر بیرونی گرفته تا طرفهای درگیر در ماجرای خط دیورند) روشن است که خط دیورند دیگر برای همیشه مرز بینالمللی میان افغانستان و پاکستان است، دولت افغانستان همچنان بر ادعاهای سرزمینی خود در آن سوی خط دیورند (در مناطق شمالغربی صوبهسرحد پاکستان) پا میفشارد.
در دهههای دورتر، دولتهای افغانستان خصومت خود با پاکستان را بهشکل خرابکاریهای کوچک و بهگونهی حمایت از جداییطلبان بلوچ نشان میدادند. پاکستان اما استراتژیکتر برخورد کرد و فرصت اشغال افغانستان توسط شوروی سابق را به یک نقطهی کارساز در سیاستهای درازمدت هوشمندانهی خود تبدیل کرد. در تمام سالهای معروف به سالهای جهاد پاکستان تا توانست نیروی ضد ِ افغانستان پرورد و پا گرفتن یک دولت مرکزی متخاصم با پاکستان را به سطح ناممکن رساند. استقرار امارت طالبان اوج کامیابی پاکستان بود.
وقتی که طالبان با زور امریکا و ناتو از قدرت دولتی برکنار شدند و دولتی بهمیان آمد که میتوانست باز سر آن عقدهی سرطانی خط دیورند را باز کند، دولت پاکستان به استراتژی تازهیی نیاز نداشت. طالبان و حامیان طالبان در دولت و بیرون از دولت همچنان در اختیار پاکستان بودند. اینبار اما تحولی در حلقات امنیتی افغانستان پدید آمد که تازهگی داشت. گردانندهگان نهادهای امنیتی افغانستان رسما فاش کردند که دولت افغانستان نیز برای خرابکاری در پاکستان از نیروهای رادیکالِ تروریست ِ مسلمان استفاده میکند. حالا این ماجرا دیگر در پرده نیست و هر دو دولت افغانستان و پاکستان برای ضربه زدن به همدیگر بر نیروهای تروریست مسلمان متکیاند.
اکنون، آن که در اینمیان سود میبرد و قوی میشود و بنیان اقتدار دولت مرکزی در هر دو کشور را سست میکند، همان مجموعهی افراطییی هست که در دو سوی خط دیورند یک هدف را دنبال میکند: برپا کردن خلافت اسلامی طالبانی-داعشی. اما هر دو کشور بهصورت همسان آسیبپذیر نیستند. دولت افغانستان صد مرتبه آسیبپذیرتر است و در نهایت از همراهی کردن با تروریستهای مسلمان و پناه دادن به گروههای افراطی ضد پاکستان بیشتر زیان خواهد دید تا سود.