چهارده سال پیش روستاهای افغانستان نه سیمای امروزی را داشتند و نه از تسهیلات ابتدایی زندگی برخوردار بودند. همه‌جا ویرانی بود و زیربناهای زراعتی تخریب شده بود. دولت افغانستان در سال 2003 میلادی به‌خاطر احیا و انکشاف زیربناها، ارایه‌ی خدمات به روستاییان، تغییر در زندگی مردم و فقرزدایی برنامه‌ی «همبستگی ملی» را طرح کرد.
طرح و تطبیق این برنامه برمنبای پروسه‌یی که تا آن‌زمان در کشور امتحان نشده بود، آغاز یافت. یعنی تطبیق، پلان‌گذاری و عملی کردن پروژه‌ها و اولویت‌های پروژه‌ها توسط مردم تمرینی بود که پیش از این تجربه نشده بود. مردم تصور نمی‌کردند روزی این برنامه‌ی بزرگ ملی موفقانه به پایان برسد و اهدافی که برای آن تعیین شده بود، به‌دست بیاید. چهارده سال بعد اما این برنامه‌ی ملی نه‌تنها موفقانه تطبیق و عملی گردید بلکه بانک جهانی برنامه‌ی همبستگی ملی را «موفق‌ترین برنامه در افغانستان و منطقه» ارزیابی کرد.
برنامه‌ی همبستگی ملی پس از چهارده سال فعالیت، به روز شنبه، هفتم حوت رسماً خاتمه یافت و جایش را به برنامه‌ی ملی دیگری زیر نام «میثاق شهروندی» داد. اکنون کاری که چهارده سال برنامه‌ی همبستگی ملی انجام داد، به‌شکل گسترده‌تر و با درنظرداشت تجربه‌هایی که از آن به‌دست آمد، میثاق شهروندی می‌رود تا عهده‌دار انکشاف و پیشرفت در افغانستان گردد.
همبستگی ملی چه‌کارهایی را انجام داد؟
نصیر احمد درانی، وزیر احیا و انکشاف دهات به روز شنبه، هفتم حوت با حضورداشت نمایندگان نهادهای کمک‌کننده‌ی برنامه‌ی همبستگی ملی گفت این برنامه با مصرف کردن 1.5 میلیارد دالر امریکایی توانست 86 هزار پروژه‌ی انکشافی را در 34 ولایت کشور موفقانه به پایان برساند.
برنامه‌ی همبستگی ملی 35 هزار شورای محلی را از طریق انتخابات آزاد به‌وجود آورد و این شوراها را قادر ساخت تا خودشان پلان‌گذاری کرده بتوانند، اولویت‌های‌شان را انتخاب و پروژه‌ها را تطبیق کنند.
به گفته‌ی آقای درانی تقریباً 70 درصد تمام بودجه‌ی برنامه‌ی همبستگی ملی از طریق همین شوراها به مصرف رسید و این باعث شد کشورهای دوست افغانستان به افغانستان اعتماد کنند و این‌که پول‌شان به روستاهای افغانستان می‌رسد.
برنامه‌ی همبستگی ملی با آن موفقیتی که در افغانستان تطبیق شد دیگر نه در افغانستان، نه در کشورهای منطقه و نه در جهان دیده می‌شود.
شش هزار پروژه‌ی همبستگی ملی در طول چهارده سال با مشکل مواجه گردید و در مناطقی که ناامن بود، تطبیق نشد.
نتایج برنامه‌ی همبستگی ملی
وزیر احیا و انکشاف دهات در مراسم اختتامیه‌ی برنامه‌ی همبستگی ملی گفت این برنامه در طول چهارده سال 53 هزار کیلومتر سرک روستایی را اعمار کرد و 100 هزار منبع آب آشامیدنی ایجاد کرد.
اکبر رستمی، سخن‌گوی وزارت احیا و انکشاف دهات نیز به روزنامه‌ی اطلاعات روز گفت 23847 پروژه در بخش سرک به ارزش 24 میلیارد و 610 میلیون افغانی در سراسر کشور تطبیق شده است و 20453 پروژه در بخش آب‌آشامیدنی و حفظ‌الصحه به ارزش 16 میلیارد و 418 میلیون افغانی.
برنامه‌ی همبستگی ملی 100 هزار کیلووات برق آبی و سولری تولید کرد و 6656 صنف درسی، صدها سالن اجتماعی، کلینیک و شفاخانه اعمار کرد.
به گفته‌ی آقای رسمتی هزینه‌ی اعمار صنوف درسی بیش از 3.332 میلیارد افغانی و هزینه‌ی تطبیق 249 پروژه در بخش صحت بیش از 303 میلیون افغانی گردیده است. همچنان تطبیق 8055 پروژه در بخش تولید برق 9 میلیارد و 558 میلیون افغانی هزینه برداشته است.
آقای درانی همچنان گفت: « بالاخره در نتیجه‌ی احیا و اعمار زیربناهای زراعتی بیشتر از یک میلیون هکتار زمین تحت زراعت و آبیاری و قرار گرفت.»
برنامه‌ی همبستگی ملی در بخش آبیاری 18763 پروژه تطبیق کرده است که هزینه‌ی آن 17.6 میلیارد افغانی گردیده است. همچنان در بخش زراعت 18 پروژه را به ارزش بیش از 3 میلیون افغانی در سراسر کشور تطبیق کرده است.
علاوه بر این در بخش انکشاف دهات برنامه‌ی همبستگی ملی 5522 پروژه را به ارزش 6.1 میلیون افغانی به مصرف رسانده است.
به گفته‌ی اکبر رسمتی با تطبیق پروژه‌های همبستگی ملی در طی چهارده سال 85 درصد روستاهای افغانستان تحت پوشش قرار گرفته و میزان دسترسی مردم به آب‌آشامیدنی هم به 59 درصد رسیده است.
استف ندیکوا، رییس عملیاتی بانک جهانی نیز در برنامه‌ی اختتامیه‌ی برنامه‌ی همبستگی ملی گفت این برنامه تاثیرات مثبتی بر زندگی مردم افغانستان داشته است.
او گفت بانک جهانی ادامه‌ی همکاری‌های را خود را با حکومت افغانستان اعلام می‌کند و علاقمند است در برنامه‌ی میثاق شهروندی نیز در افغانستان سهم بگیرد.
برنامه‌ی همبستگی ملی همچنان حکومتداری خوب را تقویت کرده، اعتماد میان دولت و ملت را افزایش داده و زنان را در بازسازی و نوسازی افغانستان سهیم ساخته است.
پس از چهارده سال برنامه‌ی همبستگی ملی با دستاورهای قابل ملاحظه‌یی خاتمه یافت و مرحله‌ی اول برنامه‌ی بزرگ بین‌الوزراتی «میثاق شهروندی» آغاز یافت.
میثاق شهروندی چیست؟
برنامه‌ی میثاق شهروندی برای ده سال، 2016 الی 2026، برای ارایه‌ی شش خدمت اساسی به روستاها و شهرها طرح‌ریزی شده است که تمویل‌کننده‌ی آن حکومت افغانستان و بانک جهانی میباشد.
نصیر احمد درانی، وزیر احیا و انکشاف دهات گفت برنامه‌ی میثاق شهروندی توسط افغان‌ها به همکاری تخنیکی بانک جهانی در مدت شش ماه طرح و دیزاین شد.
آقای درانی گفت طرح برنامه‌ی میثاق شهروندی برمبنای چهار اصل صورت گرفته است.
یکم، بر مبنای ماده‌ی چهارم قانون اساسی کشور که حقوق شهروندی را تضمین می‌کند؛
دوم، براساس دید و تعهد رییس‌جمهور در کنفرانس لندن؛
سوم، ارایه‌ی خدمات براساس درخواست مردم که در جلسه‌ی مشورتی شورای انکشافی پیشنهاد شد؛
چهارم، درسی که از برنامه‌ی همبستگی ملی آموخته شد، نقاط ضعف آن حذف و بالای نقاط قوت آن سرمایه‌گذاری شد.
این برنامه به‌تاریخ چهارم میزان سال جاری با حضور رهبران حکومت وحدت ملی افتتاح شده بود.
قرار است این برنامه در سه مرحله تطبیق شود. مرحله‌ی اول از اکتوبر ۲۰۱۶ شروع و تا ۲۰۲۰ جمعاً ۱۲۰۰۰ قریه در یک ۱۱۷ ولسوالی مربوط ۳۴ ولایت عملی می‌شود. هزینه‌ی این مرحله ۹۱۰ میلیون دالر در نظر گرفته شده است که از این مبلغ ۶۳۰ میلیون دالر عملاً موجود است. در مرحله‌ی دوم از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ نیز بیش از ۱۲۰۰۰ قریه تحت پوشش قرار می‌گیرد. در مرحله‌ی سوم که تا ۲۰۲۶ ادامه پیدا می‌کند جمعاً به‌شمول مرحله‌ی اول و دوم که شامل ۳۶ هزار قریه می‌شود، تحت پوشش این برنامه قرار خواهد گرفت.
تفاوت‌های میثاق شهروندی با همبستگی ملی
وزیر احیا و انکشاف دهات گفت در نخست میثاق شهروندی وسیع‌تر است. یعنی در برگیرنده‌ی شهر و دهات میباشد؛ ارتباطی که سبب تحرک اقتصادی بین دهات و شهر خواهد شد. در قدم دوم میثاق شهروندی یک برنامه‌ی بین‌الوزراتی است که در آن چندین وزارت‌خانه سهم دارد، بنابراین مسئولیت شورای انکشافی بیشتر شده است.
آقای درانی گفت: «یعنی حکومت بعد از این خدمات خود را از طریق همین شوراها ارایه می‌کند.»
برنامه‌ی میثاق شهروندی خدماتی را در بخش صحت، تعلیم و تربیه، زراعت، انرژی برق و ترویج و میکانیزه شدن زراعت و سرک ارایه می‌کند.
در کنار این، سه خدمات اساسی از سوی این برنامه ارایه می‌شود: صحت، تعلیم و تربیت و آب آشامیدنی با در نظرداشت حداقل معیارهای تضمین‌شده.
تفاوت دیگر برنامه‌ی میثاق شهروندی با برنامه‌ی همبستگی ملی در این است که این بار شمولیت عودت‌کنندگان، بیجاشدگان و کوچی‌ها با ایجاد شوراهای جداگانه و ارایه‌ی خدمات برای آنان در نظر گرفته شده است.
آقای درانی گفت فرق دیگر برنامه‌ی میثاق شهروندی با برنامه‌ی همبستگی در این است که این بار در سطح ولسوالی‌ها نیز برنامه‌ی میثاق شهروندی دفتر خواهد داشت درحالی که قبلاً تنها برنامه‌ی همبستگی ملی در سطح ولایات دفتر داشت.