تنش‌ها بین افغانستان و پاکستان افزایش یافته است
فارین افِرز/میکایل کوگلمن
ترجمه: حمید مهدوی
بخش اول
ماه گذشته، پاکستان مرگبارترین دوره از خشونت تروریستی از سال 2014 بدین‌سو را متحمل شد. در یک دوره‌ی چهار روزه در ماه فبروری، ستیزه‌جویان بر هر چهار ایالت پاکستان و سه منطقه‌ی شهری کلان حمله‌ور شدند. این خونریزی در 16 فبروری با یک حمله بر یک زیارتگاه صوفی‌ها که نزدیک به 90 تن را کشت، به اوج رسید. این، مرگبارترین حمله‌ی تروریستی بر خاک پاکستان از زمان قتل‌عام در مدرسهیی در شهر پیشاور در سال 2014 که 141 تن – عمدتا دانش‌آموزان – را کشت، بود.
این کشتار پیامدهای خطرناکی دارد، نه‌تنها برای پاکستان که در دو سال گذشته مهلتی نسبی از خشونت تروریستی داشت، بلکه برای منطقه. روابط پاکستان با افغانستان که هم‌اکنون نیز پرتنش است در بحران عمیقی فرو رفته است و برخورد/جنگ یک احتمال بسیار واقعی است. مسئولیت حملات ماه فبروری را جماعت‌الاحرار، یک جناح طالبان پاکستانی؛ لشکر جنگوی، یک گروه افراطی فرقه‌یی و یک شاخه‌ی محلی دولت اسلامی که به دولت اسلامی-خراسان مشهور است، برعهده گرفته‌اند. این‌ها مسلما فعال‌ترین و مرگبارترین گروه‌های تروریستییی هستند که امروزه در پاکستان فعالیت دارند و به گفته‌ی پاکستان، همه‌ی آن‌ها در افغانستان مستقر هستند.
پاکستان از دیروقت بدین‌سو کابل را به انکار از اقدام علیه ستیزه‌جویان پاکستانی در خاک افغانستان متهم کرده است. با توجه به این‌که پاکستان خود برای مدت طولانی‌یی به ستیزه‌جویان افغان که در افغانستان حملاتی را انجام می‌دهند، پناه داده است، این یک ادعای مضحک است. این ستیزه‌جویان شامل طالبان افغانستان و شبکه‌ی حقانی است – دو گروهی که ستیزه‌جویی در افغانستان را رهبری می‌کنند.
با این‌حال، اسلام‌آباد بر سرکوب کابل اصرار ورزیده است – خواسته‌یی که صدایش پس از حمله بر مکتبی در پیشاور بلندتر شده است. آن تراژدی، توسط طالبان پاکستانی، دیگر نهاد تروریستی مستقر در افغانستان، خلق شد. در حقیقت، اکثریت حملات تروریستی در پاکستان در دو سال گذشته – که هدف بسیاری از آن‌ها ایالت مرزی بلوچستان بوده است – را گروه‌هایی انجام دادند که اکنون در افغانستان مستقر هستند. بسیاری از این ستیزه‌جویان آن‌جا را ترک کردند تا از یک تهاجم ضدتروریستی پاکستان که در سال 2014 در مناطق قبایلی وزیرستان شمالی پاکستان راه‌اندازی شد، فرار کرده باشند.
برای پاکستان، خونریزی ماه گذشته شاید آخرین اتفاق وحشتناکی باشد که اوضاع را غیرقابل تحمل ساخته است. به‌زودی پس از حمله بر زیارتگاه در 16 فبروری، پاکستان دو گذرگاه مرزی کلان را بست. این کشور فهرستی از نام‌های 76 تروریست «تحت تعقیب» در خاک افغانستان را به مقام‌های افغان داد و خواستار آن شد که کابل فورا آن‌ها را دستگیر کند. ارتش پاکستان سپس در 17 فبروری گلوله‌باران «اردوگاه‌های تروریستان در افغانستان» را آغاز کرد. رسانههای پاکستانی در گزارش‌های‌شان در 19 فبروری ادعا کردند که این آتش توپخانهها «نزدیک به ده» اردوگاه آموزشی و مخفیگاه را نابود کرده و «بیش از ده تن» از تروریستان را کشته است.
با این‌حال، گزارش‌ها از افغانستان داستان بسیار متفاوتی تعریف کردند. بلال سروری، خبرنگار افغان، تویت کرد که پاکستان بین 17 تا 19 فبروری حدود 400 هاون بر افغانستان شلیک کرد که تعدادی از آن‌ها در مناطق غیرنظامی فرود آمدند. در 21 فبروری، یک گروه کمکی نروژی در افغانستان ادعا کرد که 200 خانواده به‌دلیل این خشونت‌ها بی‌جا شده‌اند. گزارشی از تلفات غیرنظامیان وجود نداشت.
وزارت دفاع افغانستان این گلوله‌باران را محکوم کرده و آن‌را یک «عمل تجاوزکارانه» خواند. ارتش افغانستان، با این هشدار که «افغانستان به هیچ کشوری اجازه‌ی هیچ‌گونه مداخله‌ی نظامی در خاکش را نخواهد داد»، تهدید به تلافی کرد. در عین زمان، وزارت خارجه‌ی افغانستان در 20 فبروری فهرست دیگری را به حکومت پاکستان تحویل داد، فهرستی از بیش از 30 اردوگاه تروریستی و نزدیک به 90 مامور طالبان که قرار ادعاها در خاک پاکستان هستند – و خواستار آن شد که پاکستان علیه همه‌ی آن‌ها اقدام کند. در واقع، هر یک از این کشورها از دومی می‌خواهد فورا تروریستان را اخراج یا به خاک کشور دومی برگرداند – خواستی که پذیرش آن بسیار دشوار است.
پاکستان مشوق اندکی برای سرکوب طالبان افغانستان یا شبکه‌ی حقانی، متحد آن، دارد؛ چون این گروه‌ها برای در حاشیه نگهداشتن هند در افغانستان کمک می‌کنند. پاکستان از مدت‌ها پیش دهلی جدید را به استفاده از خاک افغانستان به‌عنوان یک پایگاه برای تبانی با گروه‌های مختلف ضدپاکستان – از سازمان استخباراتی افغانستان تا جدایی‌طلبان بلوچ – به هدف دامن زدن به ناآرامی‌ها در داخل پاکستان متهم کرده است. امروزه، روابط هند-پاکستان به لطف چندین حمله‌ی مرگبار بر ارتش هند در سال گذشته که دهلی جدید تروریستانی با روابط نزدیک با استخبارات پاکستان را مقصر آن دانست، شکل مخوفی دارد. براین اساس، دلیل خوبی وجود دارد که از پاکستان انتظار داشته باشیم سیاست «آزمایش‌شده و موثر اش» در مورد حفظ روابط با داراییهای ستیزه‌جویان ضد افغانستان دو برابر تقویت کند.
در همین حال، بسیاری از پاکستانی‌ها باور دارند که کابل جنگجویان طالبان پاکستان را پروکسی‌های مفید برای استفاده علیه پاکستان می‌داند و با کمال میل برای آن‌ها پناهگاه فراهم می‌کند. آن‌ها، به‌طور مثال، به موردِ لطیف محسود اشاره می‌کنند. در ماه اکتوبر 2013، نیروهای امریکایی محسود، یکی از رهبران ارشد طالبان پاکستانی، را در حالی‌که با مقام‌های افغان به کابل سفر می‌کرد، شناسایی کردند. منابع افغان به نیویورک تایمز گفتند که آن‌ها تلاش می‌کردند با طالبان پاکستانی روابط برقرار کنند. علاوه براین، تحقیقات منتشر شده توسط شبکه‌ی تحلیل‌گران افغانستان در تابستان سال گذشته تلاش‌های سازمان استخبارات افغانستان بین سال‌های 2010 تا 2015 برای خشنودسازی گروه‌های ستیزه‌جوی پاکستانی که بعدا به داعش اعلام وفاداری کردند، را توضیح می‌دهد. همه‌ی این‌ها نشان می‌دهند که کابل، مانند اسلام‌آباد، مشوق اندکی برای به مخاطره انداختن روابطی دارد که فکر می‌کند از لحاظ راهبردی مفید است.
ادامه دارد …