عرفان مهران
رییس‌جمهور غنی اخیراً با صدور فرمانی وزارت دولت در امور توریزم را ایجاد کرده و غلام‌نبی فراهی را به‌عنوان وزیر دولت در امور توریزم معرفی نموده است. حکومت گفته که هدف از ایجاد این اداره توسعه و گسترش جهانگردی، جذب سرمایه و معرفی آثار باستانی افغانستان میباشد.
افغانستان دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی میباشد. طبیعت بکر، آثار تاریخی و تمدنی و تنوع فرهنگی این کشور برای بسیاری از گردشگران جهان از جذابیت خاصی برخوردار می‌باشند. اما با این وجود، سفر گردشگران خارجی در افغانستان به‌شدت محدود بوده و دسترسی لازم به جاذبه‌های گردشگری در افغانستان وجود نداشته است.
یکی از موانع اساسی توسعه‌ی گردشگری در افغانستان وجود ناامنی‌ها و خشونت‌های فزاینده در کشور بوده است. در برخی از مقاطع تاریخی که وضعیت امنیتی کشور مطمین بوده است، گردشگران زیادی از جاذبه‌های توریستی کشور دیدن کرده‌اند. اما خشونت‌های چند دهه‌ی اخیر صنعت گردشگری در کشور را با رکود مواجه کرده و جاذبه‌های موجود را به فراموشی سپرده است.
در حال حاضر نیز مساله‌ی امنیت مهم‌ترین مانع گسترش و توسعه‌ی توریزم در کشور میباشد. حکومت در حالی وزارت دولت در امور توریزم را ایجاد می‌کند که جنگ و ناامنی به یکی از اساسی‌ترین مساله‌ی افغانستان مبدل شده است. افغانستان درگیر جنگ فرساینده‌یی است که هیچ تصویر روشنی از آینده‌ی آن وجود ندارد. بخش عمده‌ی قلمرو کشور درگیر جنگ است و با گذشت هر روز این قلمرو گسترش پیدا می‌کند. اکثر مناطقی که دارای جاذبه‌های گردشگری‌اند ناامن‌اند و تنها بامیان که از امنیت نسبی برخوردار است نیز به‌دلیل راه‌های ناامن آن نمی‌تواند گردشگران خارجی را جذب کند. شرایط سفر در افغانستان نه‌تنها برای شهروندان خارجی به یک امر ناممکن مبدل شده است، بلکه برای شهروندان کشور نیز تبدیل به کابوس شده است. سفرهای عادی حتا از شهروندان عادی و افرادی که هیچ‌گونه وابستگی‌های سیاسی و گروهی نیز ندارند، قربانی‌های زیادی می‌گیرد.
در سال گذشته، یوناما اعلام کرد که تلفات غیرنظامیان در بالاترین حد خود رسیده است. امسال هم وضعیت بدتر از سال قبل میباشد. تنها در چهار روز پس از معرفی وزارت دولت در امور توریزم دست‌کم 400 نفر در گوشه و کنار کشور کشته و یا زخمی شده‌اند. تروریستان حالا به‌سادگی می‌توانند به مهم‌ترین مراکز نظامی و امنیتی دسترسی پیدا کنند و جوی خون را در کشور جاری سازند.
با این‌حال، پرسش اصلی این است که با این وصف و حال‌وهوایی که بر کشور حاکم است، ایجاد وزارت دولت در امور توریزم چه معنا دارد؟ آیا این یک اولویت است؟ تشکیل این نهاد چگونه می‌تواند در این وضعیت بی‌ثبات سیاسی و فضای ناامن در کشور به صنعت توریزم رونق بخشد؟
بدون شک پاسخ به همه‌ی این پرسش‌ها منفی است. در حال حاضر نه سرمایه‌گذاری روی این بخش‌های فرعی یک اولویت است و نه هم این‌گونه اقدامات می‌تواند به وضعیت موجود کمک کند. این اداره در شرایطی که نیمی از کشور در معرض تهدید بلند گروه‌های تروریستی است به هیچ عنوان نمی‌تواند کار موثری را انجام دهد. به نظر می‌رسد تشکیل این اداره در شرایط حاضر تنها صرف هزینه‌های بی‌جا و تقلیل اولویت‌ها به امورات فرعی کشور خواهد بود.
رییس‌جمهور غنی در حالی این اداره را تشکیل می‌دهد که پیش از این او بارها بر کوچک‌سازی حکومت و حذف ادارات موازی از بدنه‌ی دولت تاکید داشت. اما تشکیل ادارات جدید و تعریف پست‌ها و سمت‌های جدید در حکومت، طی یکی-دو سال گذشته به تقویت ادارات موازی، فربه‌سازی حکومت و حیف‌ومیل بیشتر منابع انجامیده است. اکثر این ادارات که اغلب به هدف باج‌دهی و راضی کردن افراد و گروه‌ها در حکومت ایجاد گردیده بودند، اکنون ضعف و ناکامی خود را آشکار می‌کند و با گذشت هر روز مشکل جدیدی را روی دست حکومت و به‌خصوص شخص آقای غنی می‌گذارد.
تشکیل وزارت دولت در امور توریزم نیز بخشی از حاتم‌بخشی آقای غنی است که ایجاد آن هیچ کمکی به تقویت صنعت توریزم در کشور نخواهد کرد. اداره‌ی مشابه این در چارچوب وزارت اطلاعات و فرهنگ اکنون فعال است و سالانه بودجه‌ی اختصاصی نیز برای توسعه‌ی صنعت توریزم در وزارت اطلاعات و فرهنگ در نظر گرفته می‌شود. اگر قرار است کاری در این زمینه صورت گیرد، باید اداره‌ی متذکره در وزارت اطلاعات و فرهنگ بیشتر فعال شود و مسئولانه در این راستا عمل نماید.
اما پیش از این، پیش‌زمینه‌ی هرگونه فعالیت فرهنگی و اقتصادی در کشور وجود امنیت کافی و ثبات سیاسی میباشد. در حالی‌که وضعیت امنیتی تحت اداره‌ی آقای غنی هر روز رو به وخامت است، نمی‌توان به کارهای دیگر او در کشور امید دوخت. حکومت و شخص آقای غنی بهتر است به‌جای این اقدامات توجه خود را روی مساله‌ی اصلی کشور معطوف نموده و با انجام اقدامات صادقانه جلو فروپاشی کشور را بگیرد.