در حالیکه رییسجمهور غنی دومین روز سفرش به عربستان سعودی را پشت سرگذراند، حنیف اتمر مشاور امنیت ملی رییسجمهور دیروز عازم عازم مسکو شد. رییسجمهور غنی در دومین روز سفرش در جلسهی کشورهای اسلامی- عربی با اشتراک دونالد ترامپ، شرکت ورزید و در حاشیهی این جلسه، با جنرال مک مستر مشاور امنیت ملی ترامپ نیز دیدارکرد. دو طرف در این دیدار بر مبارزهی مشترک با تروریزم و افراطیت تأکید کردند.
در همین حال حنیف اتمر با اشتراک در هشتمین کنفرانس مسئولان عالیرتبهی امنیتی به مسکو رفت و قرار است نمایندگان 25 کشور جهان برای دو روز در این کنفرانس روی موضوعات امنیتی، تروریزم، داعش و گروههای تروریستی دیگر در افغانستان بحث و گفتوگو نمایند. قرار است آقای اتمر در حاشهی این کنفرانس علاوه بر مقامات روسی، با مشاوران امنیت ملی کشورهای چین، ایران، ازبکستان، قزاقستان و تاجیکستان دربارهی روابط دوجانبه و همکاریهای امنیتی نیز صحبت نماید.
این سفرها در حالی صورت میگیرد که بررسیهای امنیتی دولت افغانستان و ایالت متحدهی امریکا نشان میدهد که در خاک افغانستان در حدود 20 گروه تروریستی فعالیت دارند و گزارشهای امنیتی اخیر نشان میدهند که تا سال 2018 اوضاع امنیتی افغانستان بدتر از امروز خواهد شد.
در همین حال، تحولات منطقهیی یک سال اخیر نشان میدهد که جامعهی جهانی و کشورهای منطقه بر سر حضور نیروهای خارجی در افغانستان، ثبات در این کشور و مبارزه با تروریزم کمکم دیدگاه مشترک و واحد یک دهه قبل را از دست میدهند و تضاد منافع، اختلاف دیدگاه و تعارض پالیسی و سیاست خارجی کشورها در قبال افغانستان در حال تغییر است. برخلاف حمایت قاطع مالی و سیاسی ائتلاف ناتو بهرهبری امریکا، در سالهای اخیر کشورهای منطقه بهویژه پاکستان، ایران، روسیه و چین دیدگاه متفاوتتری در قبال افغانستان اختیار کردهاند.
برگزاری کنفرانسهایی در راستای تامین صلح و ثبات در مسکو و دعوت از کشورهای همسایه در چند ماه اخیر، یکی از نشانههای آشکار تقابل کشورهای جهان و منطقه بر سر مسألهی ثبات و آیندهی این کشور است. روسها ضمن اعلام حمایت از روند صلح و تأمین ثبات در افغانستان، با یکسری اقدامات دیپلماتیک طی یک سال گذشته نشان دادهاند که نگرانیهای امنیتی فراوانی از افغانستان دارند. از اینرو، گزارشهایی حاکی از همکاری و روابط این کشور با گروه تروریستی طالبان وجود دارد. این گزارشها در نهایتش حکایت از فعال شدن روسیه در امور افغانستان و طرح یک دیدگاه متفاوتتر از روایت متفقانهی جامعهی جهانی در جریان یک دهه گذشته در قبال افغانستان دارد. شماری از کشورهای دیگر منطقه مانند پاکستان با تقابل آشکار با دیدگاه جامعهی جهانی بر سر مسألهی افغانستان، ضمن اینکه بازیهای خودشان را دنبال میکنند، از طرح یک دیدگاه تازه و شکلگیری یک جبههی متفاوت در قبال مسألهی افغانستان نیز حمایت کردهاند و زمینههای شکلگیری یک دیدگاه متضاد با حضور جامعهی جهانی بهرهبری امریکا در افغانستان را بررسی میکنند.
از جانب دیگر کشورهایی مانند عربستان و ایران بهطور سنتی در افغانستان نفوذ دارند و از مسألهی بیثباتی و درگیریهای داخلی در افغانستان همواره در راستای تأمین منافع ملی و بازیهای استراتژیک منطقهییشان بهرهبرداری کردهاند و در پی نقشآفرینی بیشتر نیز میباشند. اختلافنظر این دو کشور بر سر مسایل منطقه و تقابل آشکار دوکشور در منطقه و بر سر مسألهی تروریزم، افغانستان را بهصورت بالقوه به یکی از میدانهای این تقابل و بازی دو کشور تبدیل میکند. مداخلهی پاکستان، حمایت این کشور از تروریزم، فعالیت گروههای تروریستی متعدد، اختلافنظر کشورهای منطقه و امریکا و کشورهای عضو ناتو و همچنان تقابل منطقهیی ایران و عربستان، افغانستان را در میان بازیهای متعارض منطقهیی بیدفاع و بیچاره میکند.
توانایی این کشورها در انجام بازی و ضعف افغانستان در محافظت از خاک و تأمین امنیت در داخل با وجود گرفتاریهای سیاسی داخلی، فشارهای فزایندهیی بر مسئولان حکومت افغانستان تحمیل میکند که درک و فهم این فشارها و رقابتها، نیازهای داخلی و تهدیدات تروریستی موجود، ایجاب میکند که دولت افغانستان اقدامات دیپلماتیک چندبعدی را روی دست گیرد. سفر رییسجمهور و مشاور امنیت ملی و در کل سیاست خارجی افغانستان بایستی در میان این تعارضها و تقابلهای منطقهیی و جهانی با اصولی تنظیم و اجرا شود که افغانستان از خطر این بازیها محفوظ بماند.
طرف شدن افغانستان در درگیریهای متقابل کشورهای منطقه و جهان، فرصت مداخله و رقابت کشورها را در یک کشور ضعیف و دچار مشکل تروریزم فراهم میکند و افغانستان در وضعیتی نیست که از پس این خطر در حال وقوع برآمده بتواند. بنابراین، این وضعیت ناخوشایند و رقابتهای در حال تشدید منطقهیی ایجاب میکند که دستگاه دیپلماسی و مسئولان حکومت وحدت ملی با سنجش و عقلانیت بیشتری روابط خارجی افغانستان و مناسبات این کشور را با کشورهای همسایه و جهان بهگونهی مسالمتآمیز و بیطرفانهتر به پیش ببرند و از دخیل شدن در رقابتهای دوجانبه و چندجانبه پرهیز شود.