نجیب‌الله سعادت
معارف زیربنای یک کشور را تشکیل می‌دهد وطبق قانون اساسی کشور، تعلیم رایگان به‌صورت متوازن تا دوره‌ی لیسانس حق تمام شهروندان کشور است، حقی که در سال‌های اخیر و پس از سقوط رژیم طالبان به شهروندان کشور داده شده، اما این حق نظر به مناطق و جغرافیای کشور متفاوت است.
ولایت بادغیس
بادغیس یکی ازولایات ناامن در غرب کشور است که در مدت پانزده سال گذشته همواره گواه رخدادهایی از قبیل مسدود شدن مکاتب، کشته شدن آموزگاران ودانش‌آموزان بوده اما با آن‌هم چرخه‌ی معارف این ولایت همواره به‌گونه‌یی در گردش بوده و در حال حاضر نیز نزدیک به ۱۷۰ هزار دانش‌آموز دختر و پسر در معارف این ولایت مصروف فراگیری دانش‌اند.
آن‌گونه که عبدالقیوم ساجد سرپرست معارف این ولایت به اطلاعات روز می‌گوید، پرسونل معارف این ولایت ۳۳۵۰ نفر میباشد که در حال حاضر برای ۱۳۱ هزار و ۲۴۴ دانش‌آموز پسر و ۳۸ هزار و ۲۰۰ دانش‌آموز دختر در ۲۷۰ مکتب تدریس می‌کنند.
توازن آموزش در بادغیس
مطابق به اصل چهل‌وسوم قانون اساسی کشور تعلیم حق تمام اتباع افغانستان است، بدون در نظرگرفتن شاخصه‌های جنسیتی. اما این اصل قانون اساسی با توجه به شاخصه‌های فرهنگی، زبانی و جغرافیایی در افغانستان، دچار تفاوت‌هایی شده است؛ چیزی که معارف بادغیس خود گویای این مدعاست.
مطابق با گفته‌های سرپرست معارف بادغیس به اطلاعات روز، نسبت دانش‌آموزان دختر بر پسر در این ولایت یک بر چهار است.آقای ساجد دلیل این موضوع را ناامنی‌ها، بافت‌های سنتی و کهنه‌ی جامعه و اندیشه‌های تند مذهبی عنوان می‌کند.
چالش‌های معارف بادغیس
تهدیدات بلند امنیتی، نبود مکاتب معیاری، کمبود کتب در سی و کمبود آموزگاران مسلکی از عمده‌ترین چالش‌های معارف بادغیس گفته می‌شود.
به گفته‌ی سرپرست ریاست معارف این ولایت، هم‌اکنون به‌دلیل تهدیدات بلند امنیتی در ولسوالی‌های بالامرغاب، جوند، مقر، قادس و چند روستای ولسوالی آبکمری ۴۱ باب مکتب در این ولایت مسدود اند. ایشان می‌افزاید که، در بیشتر این ولسوالی‌ها طالبان تسلط دارند وحاکمیت دولت وجود ندارد.
سرپرست ریاست معارف اضافه می‌کند که طالبان از مکاتب ولسوالی‌های این ولایت که در تسلط‌شان قرار دارد به‌عنوان پایگاه‌های نظامی‌شان استفاده می‌کنند.
ساجد در گفت‌وگو با اطلاعات روز فاصله‌ی زیاد بین مکاتب را یکی دیگر از چالش‌های معارف این ولایت عنوان نمود. به گفته‌ی وی اکثر ولسوالی‌های این ولایت در مرکز خود مکتب دارند ولی در اکثر روستاهای این ولسوالی‌ها مکتبی وجود ندارد و دانش‌آموزان مجبور اند به مکاتب روستاهای همجوار بروند.
کمبود کتب درسی و آموزگاران مسلکی یکی دیگر از چالش‌های معارف در بادغیس است که سرپرست معارف این ولایت به آن اشاره می‌کند. به گفته‌ی آقای ساجد، از مجموع دو هزار آموزگار این ولایت، ۶۵۰ تن آن‌ها غیرمسلکی‌اند. به‌بیان وی، از مجموع ۴۷۶ مکتب این ولایت نیز نزدیک به ۳۰۰ مکتب با کمبود کتب درسی مواجه‌اند و اکثر کتب درسی در اواسط یا پایان سال به دسترس دانش‌آموزان قرار می‌گیرد.
فساد اداری
به گفته‌ی سرپرست ریاست معارف بادغیس، در حال حاضر ۴۷۶ مکتب در این ولایت وجود دارد که این مکاتب را ۲هزار معلم اداره می‌کنند. از این تعداد معلم در بادغیس، ۵۱۸ تن آن‌ها را آموزگاران زن تشکیل می‌دهند. اما آقای ساجد علاوه می‌کند که حتا همین آمار نیز آمار دقیق و درستی از تعداد مکاتب و آموزگار در ولایت بادغیس نیست.
اوبه اطلاعات روزگفت:
موضوع مکاتب خیالی وآموزگاران خیالی در معارف بادغیس هم مانند ولایت‌های دیگر کشور وجود دار: متاسفانه هستند کسانی که در مناطقی مانند روستاهای ولسوالی جوند، آبکمری و مرغاب که ناظرین ما به‌خاطر نبود حاکمیت دولت به آن‌جا رفته نمی‌توانند، مسأله‌ی آموزگاران خیالی و مکاتب خیالی را به حقیقت تبدیل و به نام آموزگار معاش دریافت می‌کنند. ناظرین ما نیز درشهر و ولسوالی‌های ولایت بادغیس ۶۵ نفر اند که انصافاً این تعداد خیلی کم است.
آقای ساجد از اقدامات معارف در زمینه‌ی مبارزه با فساد، بیان می‌دارد که ۵ تن از کارمندان ریاست معارف این ولایت به جرم اخذ رشوه بازداشت شده ودر حال حاضر در زندان به‌سر می‌برند.
دستآوردهای معارف بادغیس
بر اساس گفته‌های سرپرست معارف بادغیس به اطلاعات روز، از آغاز سال جاری تاکنون هیچ مکتبی در این ولایت مسدود نشده و این نتیجه‌ی رایزنی‌های زیاد ریاست معارف با مقام امنیتی این ولایت بوده است. اکمال ۹ پروژه‌ی ساخت تعمیر مکاتب در این ولایت از دیگر موضوعاتی است که آقای ساجد از آن به‌عنوان دستآورد خود یاد نموده و بیان می‌دارد که با تکمیل ساختمان این مکاتب۶۷۰۰ دانش‌آموز از بی‌سرپناهی رهایی یافتند.
توزیع ۲۹۵ هزار کتاب درسی در سال جاری و استخدام ۲۰۰ آموزگار مرد و زن با تحصیلات عالی و نیمه‌عالی در معارف این ولایت، از دیگر فعالیت‌های معارف بادغیس در سال جاری خوانده می‌شود.
همچنین سرپرست ریاست معارف بادغیس می‌گوید، برای اولین‌بار در سال جاری۱۲۶۰۰ دانش‌آموز جدید برای سال تعلمی جدید جذب مکاتب این ولایت شده‌اند.
به هر ترتیب، آنچه که مشخص است این است که تهدیدات امنیتی روز به روز در ولایت بادغیس بیشتر می‌شود و با بلند رفتن سطح تهدیدات امنیتی احتمال مسدود شدن شمار دیگر مکاتب در این ولایت زیاد است؛ موضوعی که شهروندان بادغیس بابت آن سخت نگران‌اند و در تازه‌ترین مورد عبدالرئوف ابراهیمی رییس مجلس نمایندگان، از مقام‌های حکومت وحدت ملی خواست تا به این ولایت توجه نمایند در غیر آن‌صورت احتمال وقوع فاجعه در این ولایت دور از انتظار نیست.