مجموعه رخدادهایی که دنیای معاصر طی چند سال اخیر شاهد وقوع آنها بوده، نشانهها و نمادهایی هستند که واقعیت لگامگسیختهی زندگی انسانها بهواسطهی آنها به سطح آمده و جلو چشمهای متحیر و شگفتزدهشان قرار گرفته است. عصر آرمانهای سبز و بلندپروازانه اکنون دیرهاست که سپری شده است، لیکن قطعههای تک-افتادهی پازل سرگردانی و بلاهت مدرن بازگوکنندهی این امر اند که ضرورت چنین آرمانگراییها و آرمانشهرسازیها هنوز به قوت خود باقی است و چهبسا فقدان رقتانگیز یک زیبایی پایدار و رهاییبخش در زندگی امروزی به مدد موجی از بدبینیهایی که عرصههای گوناگون این زندگی را فرا گرفته و این امر عملاً تلاش برای نجات از وضع را بیهوده و از قبل ناکام جلوه میدهد، نشان میدهد که این ضرورت برجستهتر و فوریتر نیز شده است. سردی و دلمردگی انسانها در حوزهی خصوصی زندگی و سوگیریهای ستیزهجویانه و خشونتورز در حوزهی عمومی و در مناسبات میان دولتها، در واقع دردنشانهایی هستند که ماهیت زندگی امروزی با آنها به ظهور میرسد. منظور این است: رخدادهای تیرهیی که سیر وقوع آنها در جهان کنونی رو به افزایش است، معنایی جز این ندارد که بپذیریم ما واقعاً با چنین چیزهایی مواجه هستیم و دنیای ما از همین واقعیتها ساخته شده است. یعنی نمیتوان این رخدادها را که نمادهایی پیشینی از حوادث و رخدادهایی هستند که باید منتظر وقوع آنها بود، امری گذرا و معلول ناکامی دولتها در مدیریت درست قلمروشان دانست؛ زیرا این رخدادها و نمادها، متن زندگی امروز را شکل میدهند. کافی است تروریزم را صرفاً بهعنوان یکی از بیشمار واقعیتهای انکارناپذیر زندگی مدرن مورد بررسی قرار بدهیم. تمایل شدید پیوستن به گروههای افراطی و تروریستی که طی چند سال گذشته، بهویژه در یک دههی اخیر در مدرنترین کشورهای غربی از جانب انبوهی از انسانهایی که هیچ بحران بهظاهر حلناپذیر و خاصی هم در زندگیشان ندارند، مشاهده میشود، بیشتر از اینکه بازنمایی یک عارضه و اتفاق در متن آرام و یکنواخت زندگی باشد، بیانگر این است که جهان ما چیزهای کاملاً جدیدی را در درون خود پرورانده است و اکنون این چیزها ماهیت خودشان را در چنین تمایلات و گرایشها و عملکردها نشان میدهند. در تازهترین مورد، یک شهروند ایرانی که از طریق شبکهی مجازی «تلگرام» به داعش پیوسته بوده، در افغانستان دستگیر شده است. با توجه به کلیت مسأله، هیچ موردی برای شگفتزدگی در این حادثه نمیتوان یافت. شهروند ایرانی بهعنوان انسانی که در دنیای امروز زندگی میکند و ناگزیر از تجربه کردن محتویات اجتنابناپذیر این زندگی است، هیچ تضمین و بیمهی همیشگی و شکستناپذیری از خود در برابر واقعیتهای تلخی ندارد که در هر صورتش، از فرآوردههای دنیای جدید بهشمار میروند. تروریزم یک فرآوردهی مدرن است. دستکم بهلحاظ اسباب و لوازمی که بهصورت وسیعی در میان گروههای تروریستی بهکار بسته میشوند، نمیتوان مدرنیت خاستگاهی این پدیده را انکار کرد. شاید تنها مورد عجیبی که در حادثهی متذکره میتوان از آن یاد کرد و نیز به خاطر داشت که فراگیری و شیوع عام آن از استثنائیتش کاسته و بر وجه مشخصهی آن پردهی عادت و روزمرگی کشیده، این است که انسانها برای دستیافتن به امکانی که هدف آن نابودی مظاهر تمدن مدرن است، از وسایلی استفاده میکنند که خود برساخته و جزئی از مظاهر همین تمدن است. این را نیز یادآوری بکنیم که از این منظر، هزارتوهای فرصتکُش و ابلهآفرین دنیای مجازی، صرفاً وسایلی بیهدف نیستند، بلکه همهی آنها زمینهیی را برای کاربران خود فراهم میکنند که ممکن است بهشکل کاملاً متضاد از آنها استفاده شود. فراتر از این اما، مسأله همان نسبتی است که میان امکانهای سیال دنیای مجازی و واقعیتهای سخت و تلخ دنیای واقعی ایجاد گردیده است: بخش وسیعی از انسانها از آنرو دانش و تکنیک مدرن را با تقبل هزینههای چندسویه و گزاف فرا میگیرند که بتوانند دوباره از آن برای نابودی خودش استفاده کنند. اینها همه واقعیتهایی هستند که مشاهدهشان تلاش و ممارست زیادی نمیخواهد، اما نوعی از سردرگمی عامی که بر حیات مشترک انسانها سایه افگنده، وضعیت را طوری مخدوش کرده است که این واقعیتها در سایهی آن بهمثابهی پدیدههایی ناچیز و عادی جلوه کنند و بنا بر آن، همه به وهمی محض دل ببندند. مسأله اما این است که هیچ حقیقتی بزرگتر از این وجود ندارد که زندگی انسان امروزی بهتمامی در چنگ نابودگر آفریدههای تکنولوژی معاصر و تروریزمی که رابطهی اساسی و تنگاتنگی با این آفریدهها دارد، گیر افتاده است. نمیتوان در ورای این واقعیتهای انکارناپذیر، بهدنبال چیز دیگری بود و خوشخیالیهای پادرهوا خلق کرد. سرمایهداری متأخر با پشتوانهی قدرتمند تکنولوژی و آفرینش تروریزم، کشتی مشترک جهانیان را به سمتی سوق داده است که هیچ جزیرهی خوشبختی قابل اعتنایی بر سر راه آن قرار نگرفته است. امروزه به همان اندازه که تروریزم در کشورهای جنگزده و گیرافتاده در چنگال باورهای ایدئولوژیک و افراطی برای خود پایگاه میسازد، میتواند از درون کشورهای توسعهیافته و سرمایهداری نیز سرباز تهیه کند.