رحمت‌الله ارشاد
رییس‌جمهور غنی در چند روز گذشته با اعلام فهرستی از نامزدوزرای جدید برای وزارت‌های تکنالوژی و مخابرات، فواید عامه، وزارت داخله، وزارت ترانسپورت و وزارت اقتصاد؛ دور تازه‌یی از تبلیغات تحت عنوان «کابینه‌ی جوان‌تر» را راه‌اندازی کرده است. این کمپاین از ارگ تا فیس‌بوک سخن‌گویان ادارات مختلف دولت و نشست‌های شبانه‌ی گروه حمایت از رییس‌جمهور جریان دارد.
اقدامات غنی برای جوان‌تر ساختن ادارات دولتی متفاوت از حامدکرزی- رییس‌جمهور پیشین است. جوانان در حکومت وحدت ملی مهم‌ترین مناصب دولتی را از سفارت‌خانه‌ها تا رهبری ارگان‌های محلی افغانستان بر دوش دارند. اما حکومت وحدت ملی در جلوگیری از فروپاشی یک توافق سیاسی داخلی نیز ناکام است.
در حالی‌که جغرافیای جنگ افغانستان بنا بر آمارهای متفاوت و قابل اتکا درحال گسترش و تغییر است و نیروهای امنیتی افغانستان همزمان در بیشتر از 30 ولایت افغانستان درگیر نبرد با بیشتر از 20 گروه تروریستی فعال در افغانستان می‌باشند، روابط رییس‌جمهور غنی با آنانی‌که رهبران سنتی و مراجع قدرت قومی تلقی می‌شوند، خصمانه‌تر شده است.
عطامحمد نور – مردی که با امضای رییس‌جمهور غنی والی مقرر شده است، از آدرس سیاسی تازه‌ی «ائتلاف نجات افغانستان» رییس‌جمهور و ادارت مرتبط با ریاست‌جمهوری را فاسد، ناکارآمد و غنی را مرد خلق بحران در افغانستان می‌خواند. در کنار عطامحمد نور، دو فرد برجسته‌ی غیرپشتون (محمدمحقق معاون دوم ریاست اجراییه و جنرال دوستم معاون اول رییس‌جمهور) نیز با ایجاد این ائتلاف و بیان سخنان تند علیه مقامات حکومت وحدت ملی و مشخصاً رییس‌جمهور، خشم و نارضایتی‌شان را در میان هزاران نفر فریاد زدند.
با این‌وجود، رییس‌جمهور غنی در مانور بزرگی در ارگ ریاست‌جمهوری به‌مناسبت روز جوانان به نحوی پاسخ منتقدان سیاسی‌اش را داد و خط‌مشی تازه‌یی برای سیاست‌ورزی اعلام کرد. غنی در این مراسم با سخنرانی پرهیاهو و در میان موجی از کف‌زدن‌های پیوسته‌ی جوانانی که در ارگ جمع شده بودند، چهره‌های تازه در حکومتش را به بهانه‌های مختلف در برابر حضار و منتقدانش برپا کرد و بدین‌سان تبلیغات جوان‌گرایی حکومت در روز جوانان به‌خوبی اجرا شد.
قبل از برگزاری این مراسم در ارگ به‌مناسبت روز جوانان، شاه‌حسین مرتضوی از سخن‌گویان ریاست‌جمهوری اعلام کرده بود که با تغییرات تازه در کابینه، کابینه‌ی افغانستان جوان‌ترین کابینه در سطح منطقه خواهد شد. این پیام مرتضوی و به‌دنبال آن نمایش روزشنبه در ارگ ریاست‌جمهوری، بیان‌گر جوان‌گرایی در حکومت وحدت ملی است. اما برررسی جزئی‌تر و دقیق‌تر عزل‌ونصب‌های حکومت وحدت ملی و برخورد دوگانه‌ی رییس‌جمهور در انتخاب جوانان برای پست‌های مختلف در حکومت وحدت ملی یک پیام آشکار دیگر نیز دارد: این یک پیام انتخاباتی است.
در حالی‌که غنی گام بلندی برای جوان کردن ادارات دولتی برداشته، قدم‌های زیرکانه‌تری را با شعار جوان‌گرایی برای انتصاب‌های قومی نیز طی کرده است. انتصاب‌های غنی در سفارت‌خانه‌های افغانستان و نامتوازن بودن اختیاراتی که برای سفارت‌خانه‌های افغانستان داده شده، اولین چالش در برابر ادعای جوان‌گرایی غنی است. فهرست تقرری‌های نمایندگی‌های سیاسی و قنسولی افغانستان برای شهروندان روایت جوان‌گرایی غنی را با یک چالش اساسی مواجه میکند: جایگاه گروه‌های قومی متعدد در روایت جوان‌گرایی شما کجاست؟ در شرایطی که در میان بیشتر از 60 نمایندگی سیاسی افغانستان، تنها یک نفر از هزاره‌ها سفیر است و آن‌هم فرزند کریم خلیلی، روایت غنی به‌صورت طبیعی در میان هزاره‌ها یک تبلیغات و نمایش سیاسی در برابر رقیبان سیاسی‌اش به‌حساب می‌آید.
پس گرفتن دو وزارت مهم عایداتی و مصرفی (مخابرات و فواید عامه) از هزاره‌ها و سپردن یک وزارت (ترانسپورت) که در ساختار موجود اهمیت چندانی ندارد، برای هزاره‌ها به‌معنای حذف روش‌مند از قدرت تلقی می‌گردد. دعوای دو ساله از اعتراض جنبش تبسم تا حیات اعتراضی جنبش روشنایی که توسط نسل جدید هزاره‌ها رهبری می‌شود، ادعای اصلی‌شان پایان دادن به تبعیض سیستماتیک و روش‌مند علیه هزاره‌هاست. پی‌گیری این ادعا در دوران حکومت وحدت ملی یک عمر دو ساله دارد و بیشتر از 80 تن برای آن در یک حادثه‌ی تروریستی جان باخته و هنوز اشرف غنی که شوق سخنرانی به انگلیسی در بیرون از افغانستان را دارد، از ترس حضور فعالان این جنبش در امان نیست و نمی‌تواند این شوقش را عملی کند.
بازپس‌گیری دو وزارت فواید عامه و مخابرات و همچنان واگذاری وزارت ترانسپورت به یکی از دوستان نزدیک غنی، معنایش برای هزاره‌ها تبعیض و بی‌تفاوتی اشرف غنی در قبال این قوم است. رییس‌جمهور غنی برای احیای فراگیرتر شعار جوان‌گرایی نیاز به توجه و تقرر جوانان از اقوام مختلف دارد. این روایت با انتصاب و واگذاری اختیارات وسیع به جوانانی که مدیران و قراردادی‌های ستاد انتخاباتی اشرف غنی بوده، کامل نیست. رییس‌جمهور با آرزوی احیای آرمان‌های امان‌الله خان و تقرر جوانانی که عمدتاً از مشرقی است، نمی‌تواند اعتماد عمومی به جوان‌گرایی در حکومت وحدت ملی را کامل کند. مردم در قبال این شعار از اشرف غنی این سؤال‌ها را می‌پرسند: می‌شود لیست تقرری‌های جوان با مشخصات ذیل را در حکومتت منتشر کنی: چند ساله است؟ بست چند است؟ مافوق‌رتبه‌ها کیستند؟ خارج‌رتبه کیست؟ درصدی مشارکت قومی و سیاسی چگونه است؟ چند درصد از مشرقی است؟ درصدی حلقه‌ی کمپاینت چند است؟ تعداد آنانی که پاسپورت خارجی دارند چند تاست؟
و این سؤال‌هایی است که اشرف غنی به آن‌ها پاسخ نمی‌دهد و ندارد. بنابراین، جوان‌گرایی و جوان‌سازی ادارات با وجود پشرفت‌های چشم‌گیر معیوب است. جوان‌گرایی غنی در شرایطی که بی‌ثباتی سیاسی و تهدیدات امنیتی به سطح بسیار بالایی رسیده است، باید همه‌شمول و فراگیر باشد. جوان‌گرایی در دولت نمی‌تواند نقض عدالت و برتربینی و ترجیحات قومی غنی را پنهان کند. مگر این‌که در فرصت باقی‌مانده رییس‌جمهور غنی این کاستی را رفع و جوان‌گرایی را فراگیر و همه‌شمول کند. این وطن و کوهستان‌هایش جوانان بسیاری دارد؛ با شایستگی‌های متفاوت و غیر قابل کتمان – هرچند که در سایز بینی تفاوت‌هایی هست، اما سرآمد جوانان افغانستان خارج‌زیسته و مشرقی‌وال نیست.
بی‌توجهی غنی در این مورد، می‌تواند بی‌ثباتی موجود را وسیع‌تر کند. به آنانی‌که از دید غنی ناکارآمد و سیاسیون قوم‌گرا و تاریخ‌تیرشده قلمداد می‌شوند، فرصت احیای دوباره را فراهم کند. در شرایطی که رییس‌جمهور با برگزاری همایش در روز جوانان در پی کسب توجه جوانان است و برافراشتن چهره‌های جوانی که در یک سال گذشته در حکومت تقرر یافته‌اند، حقیقت روشن دیگر این است که بیرون از حکومت پیر و جوان ناامید و نگران‌اند. نارضایتی در میان جوانان به همان میزانی است که از تریبون ائتلاف نجات در بلخ فریاد شد. رویکرد گزینشی و انتخاباتی به جوان‌گرایی، نقطه‌ی مشترک و منافع مشترک جوانان بازمانده و فراموش‌شده و سیاسیون کهنه‌کار و موج‌آفرین است.
جوان‌گرایی غنی که براساس رفاقت‌ها و دسترسی‌های قومی دنبال می‌شود، می‌تواند تهدید بی‌ثباتی و اختلافات داخلی را افزایش دهد. کابینه‌ی جدید و جابه‌جایی در وزارت‌خانه‌ها اگر نمایان‌گر جوان‌تر شدن کابینه است، نشان‌دهنده‌ی رویکرد قوم‌گرایانه در انتصاب‌ها نیز هست و این مایه‌ی بی‌ثباتی در افغانستان است.
