پیش از آنکه رکس تیلرسون، وزیر خارجهی امریکا، بهصورت غیرمنتظرهیی به بگرام برسد، بر بنیاد گمانهزنی رسانهها دیدار رییسجمهور غنی با تیلرسون میباید در هند صورت میگرفت. وزیر خارجهی امریکا در سفری پراهمیت و پس از دیدار از عربستان، قطر و هند به افغانستان آمد تا پس از انجام دیدار و گفتوگو با مقامات ارشد حکومت وحدت ملی به پاکستان برود؛ کشوری که مشخصاً از سوی دانالد ترمپ به حمایت از تروریسم متهم شده است.
سفر وزیر خارجهی امریکا به منطقه، با چند حادثهی مهم در افغانستان همزمان شده است. پس از اعلام استراتژی تازهی امریکا دربارهی افغانستان، حملات هوایی نیروهای امریکایی بهگونهیی کمسابقه افزایش یافته است، تا آنجا که گفته میشود این حملات پس از سال 2012 در نوع خود تازه است. همزمان با تشدید این حملات در تبانی با نیروهای دفاعی و امنیتی کشور، میزان تلفات طالبان نیز افزایش یافته است. در هلمند در هفتهی اخیر نزدیک به 400 جنگجوی طالب کشته شدهاند. از جهت دیگر، طالبان و گروههای هراسافگن نیز بیکار ننشسته و یک سلسلهحملات خونین را بر سه محل نظامی و سه محل غیرنظامی انجام دادند، حملاتی که بیش از 200 کشته بر جای گذاشت و به دیوارهای امنیتی قرارگاههای نظامی رسوخ کرد.
تشدید سرکوب گروههای تروریستی بهموازات افزایش فعالیت گروههای تروریستی به پیش رفته است، تا جاییکه میتوان نتیجه گرفت داعش و طالبان بهعنوان دو گروه بزرگتر تروریستی بر سر کشتار مردم و انجام حملات موفقیتآمیز رقابت میکنند. مسألهی سوم مربوط به خبری میشود که چند روز پیش روزنامهی نیویارک تایمز آن را نشر کرد که آمده بود سیآیای نیروهایی را به هدف کشتن سران طالبان مأمور کرده است.
تمامی این حوادث پس از نشست چهارجانبه در مسقط رخ داده است، نشستی که انتظار میرفت در آن راهی برای شروع روند مصالحه با طالبان جستوجو شود.
اگر مجموع تحولات مربوط به ثبات و امنیت در افغانستان را به سه بخش دستهبندی کنیم، بهگونهیی که سقوط طالبان، درگیر شدن امریکا در جنگ عراق، بخشهای اول و دوم باشند، بیتردید اعلام استراتژی تازهی امریکا و تحولات اخیر منطقه میتواند بخش سوم آن باشد. از این جهت برای افغانستان مهم است که شکست داعش در خاورمیانه منجر به تشدید بیثباتی در افغانستان نشود؛ افغانستان بتواند بر موجی از بیثباتی و تشدید حملات تروریستی غلبه و راهی برای تأمین ثبات پیدا کند.
روشن است که دستیافتن به این هدف مشروط به حل چند مسألهی مشخص، خاصه اعمال فشار بر پاکستان، تشویق هند به همکاری خیرخواهانه، سرکوب داعش و طالبان بهصورت همزمان و اعمال نظارت بیشتر بر روند حکومتداری برای تأمین شفافیت و کاهش فساد، است. از این منظر، دیدار آقای تیلرسون با مقامات پاکستانی و نتیجهیی که از این دیدار گرفته میشود، برای افغانستان مهم است.
دیگر جای شکی باقی نمانده که پاکستان نقش مهمی در حمایت از طالبان و نتیجتاً تشدید ناامنی در افغانستان دارد. این کشور هنوز از شبکهی حقانی که مخوفترین گروه تروریستی است، حمایت میکند و پناهگاه امنی برای سران و فرماندهان طالبان، داعش و گروه حقانی شده است. تا آنجا که به افغانستان مربوط میشود، نوع برخورد امریکا با پاکستان بر سر مسألهی تروریسم و افغانستان میزان دستیافتن به ثبات یا دور شدن از آن را تعیین میکند. آیا امریکا قادر به جلب اعتماد این کشور بهخصوص دربارهی نزدیکی هند به افغانستان خواهد شد؟ آیا امریکا میتواند پاکستان را متقاعد کند که در سرکوب فعال گروههای تروریستی سهم بگیرد؟ تمام اینها وابسته به نوع مواجههی وزیر خارجهی امریکا با مقامات پاکستانی است و اینکه حاصل سفر تیلرسون به پاکستان چه خواهد بود.