هفتمین نشست «قلب آسیا-استانبول» در پایتخت آذربایجان برگزار شد. این روند از جمله ابتکارهای سیاسی افغانستان در منطقه است و می‌کوشد زمینه‌ی همکاری‌های منطقه‌یی میان کشورهای جنوب آسیا و آسیای میانه را هموار سازد. موضوع اصلی در نشست باکو، تحت تأثیر چالش‌های امنیتی‌یی که کشورهای منطقه را نگران کرده و تولید انبوه مواد مخدر، بر این دو مسأله متمرکز است. آیا این نشست اثری بر تأمین اعتماد و تقویت همکاری‌های منطقه‌یی برای غلبه بر ناامنی خواهد داشت؟
رییس‌جمهور غنی در این نشست و در بیانیه‌‌اش اعلام کرده که افغانستان با جدیت و شدت با «داعش» برخورد می‌کند و تخریب تولیدگاه‌های موادمخدر نیز در دستور کار برنامه‌ی چهارساله‌ی امنیتی کشورش قرار دارد. تا آن‌جا که به دولت افغانستان ربط می‌یابد، سخنان رییس‌جمهور غنی کوششی است برای القای این اطمینان که افغانستان کماکان بر سر تعهداتی که در قبال خود و کشورهای منطقه داشته، وفادار باقی مانده است و در این راه تلاش‌های پیگیری به خرج داده است. به‌صورت طبیعی انتظار متقابل افغانستان از کشورهای عضو این روند این است که در برابر خطرات امنیتی جدیت و از خودگذری بیش‌تری نشان بدهند.
کشورهای عضو این روند و حامیان آن عملاً یا به‌صورت بالقوه از خطرها و تهدیدات امنیتی افغانستان و همسایه‌ی جنوبی-شرقی‌اش متأثر می‌شوند. داعش-که به‌نظر می‌رسد می‌کوشد تا راهش را به آسیای میانه باز کند-و همین‌طور وجود ده‌ها گروه تروریستی دیگر که خاستگاه بخشی از آن‌ها کشورهای آسیای میانه به‌خصوص ازبکستان است، عناصری‌اند که می‌توانند از یک‌سو به‌مثابه‌ی چالش‌های امنیت ملی کشورهای عضو این روند به‌حساب بیایند و از سوی دیگر وجود و حضور آن‌ها در افغانستان تأثیر مخربی بر روابط اقتصادی و برنامه‌های توسعوی کشورهای عضو روند قلب آسیا-استانبول خواهد گذاشت. هم‌اکنون مراودات بازرگانی کشورهای آسیای میانه با جنوب آسیا بسیار اندک و حتا قابل اغماض است، در حالی‌که کشورهای دو طرف عرصه‌های وسیعی برای همکاری و مبادله‌ی کالاهای اقتصادی دارند.
به‌نظر می‌رسد مانع عمده برای این روند، اختلاف‌ها و تضاد منافع عمیق سیاسی میان کشورهای بزرگ جهان، از جمله روسیه، چین و امریکا، در منطقه است. بدبینی عمیقی که میان مسکو و واشنگتن مبنی بر حمایت هر دو طرف از برخی گروه‌های تروریستی موجود است، این روند را آسیب زده است. روند قلب آسیا-استانبول از این شانس برخوردار است که با کشورهای اثرگذار در معادلات امنیتی منطقه، به‌خصوص امریکا، چین، روسیه، ایران، عربستان و ترکیه، در جست‌وجوی راه‌حلی برای غلبه بر تهدیدات امنیتی سعی ورزند. از جهتی دیگر، حضور هند و پاکستان در این نشست به‌مثابه‌ی اعضای اصلی، برای دیگر کشورهای عضو-به‌خصوص افغانستان و کشورهای آسیای میانه-این امکان را به‌وجود آورده است که گفت‌وگوی سازنده‌یی برای همکاری در جهت مقابله با تروریسم شکل بگیرد. مبنای اصلی چنین گفت‌وگو و همکاری‌یی بی‌تردید منافع و مراوده‌ی اقتصادی کشورهای عضو است.
گرچه نمی‌توان دستاوردها و فرصت‌های نشست قلب آسیا-استانبول را کم‌اهمیت شمرد، اما واقعیت این است که اختلاف‌های عمیق سیاسی به‌خصوص در افغانستان و پاکستان به‌موازات اختلافی که میان کشورهای بزرگی چون روسیه و امریکا، مانع اصلی استفاده از امکان‌هایی است که یادآوری شد. پاکستان هنوز دست از حمایت از طالبان برنداشته و هیچ نوع کمکی برای برقراری گفت‌وگو ارتباط میان آن‌ها و حکومت افغانستان انجام نداده است. این کشور به‌مثابه‌ی خاستگاه واقعی ناامنی منطقه‌یی، هنوز از تروریسم به‌عنوان اهرم فشاری بر افغانستان و سایر کشورها استفاده می‌کند. به همین ترتیب، تاکنون اعضای اصلی قلب آسیا-استانبول نتوانسته‌اند که زمینه‌ی همکاری بر سر تأمین امنیت منطقه میان کشورهای دخیل در آن را هموار سازند.
این ناکامی‌ها بیش‌تر به دیپلماسی و حکومت ضعیف کابل ربط دارد. حکومت وحدت ملی تا این‌جا نشان داده که بی‌توجه به تجربه‌های دو حکومت پیش از آن، در تأمین حاکمیت قانون و محکم کردن پایه‌های دولت ناکام بوده است. به همین دلیل حکومت افغانستان در حالی این نشست را مدیریت می‌کند که خود غرق در فساد، اختلاف سیاسی درونی و ناتوانی است. از این جهت، تاکنون علی‌رغم گشایشی که در همکاری‌های اقتصادی میان افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی به‌میان آمده، مشکلات اصلی کماکان بر سر جای‌شان باقی‌اند.
