مایک پنس، معاون رییسجمهور امریکا شامگاه روز پنجشنبه با رییسجمهور و رییس اجرائیه در کابل دیدار کرد. سفر سرزدهی آقای پنس درست در هنگام شروع تعطیلات و عید سال نو مسیحی و برای دیدار با سربازان این کشور مستقر در افغانستان انجام شد. گزارشهایی از جریان این سفر و دیدار آقای پنس با سران حکومت و سربازان ایالات متحده منتشر شده، حاوی سه نکتهی مهم برای افغانستان است:
یکم- معاون رییسجمهور امریکا بهدرستی و بهقول معروف، انگشتاش را روی درد افغانستان گذاشت. او خطاب به پاکستان گفت که «این کشور در مشارکت با امریکا چیزهای زیادی بهدست میآورد، در حالیکه در غیر آن، چیزهای زیادی از دست خواهد داد.» این اشارهی هشدارآمیز در ادامهی استراتژی جدید امریکا در قبال کشورهای جنوب آسیا و افغانستان قابل فهم است که در آن به پاکستان هشدار داده شده بود که به حمایتاش از تروریسم پایان بدهد.
انتقاد از پاکستان و پذیرفتن اینکه پاکستان نقش اثرگذاری در تسلیح و تجهیز تروریسم در منطقه دارد و دستاش در ناامنی افغانستان آغشته است، برای افغانستان یک دستاورد بزرگ سیاسی بود. پیش از این حامد کرزی در دو دورهی حکومتاش بارها تلاش کرد تا جامعهی جهانی را متقاعد کند که بر پاکستان فشار بیاورند، اما در آن زمان این مسأله به دلایل بسیاری جدی گرفته نشد. گرچه تلاش کابل برای رقابت با اسلامآباد بر سر نزدیکی با امریکا صرفاً با تکیه بر اینکه افغانستان میزبان دهها هزار سرباز امریکایی و عرصهی مأموریت ضد تروریسم این کشور بوده، راه بهجایی نمیبرد، اما تلاش برای افشای دست پنهان پاکستان در حمایت از طالبان و دهها گروه تروریستی دیگر میتواند بخشی از عوامل ناامنی و افزایش تهدیدهای تروریسم جهانی را روشن کند. انتقاد از پاکستان در استراتژی امریکا و تأکید مقامات ارشد این کشور بر اعمال فشار بر پاکستان و هشدار به این کشور، چنانچه پیش از این در کابل سابقهی چندانی نداشته، میتواند در مناسبات سیاسی افغانستان را در برابر پاکستان در موقعیت بهتری قرار بدهد.
قرار است تا چند روز دیگر، نشست سهجانبهی پاکستان، چین و افغانستان برگزار شود. در آن نشست بهصورت قطع افغانستان میتواند مسایل مشخصی را با پاکستان در میان بگذارد و این کشور را تحت فشار قرار بدهد که دست از تروریستپروری در منطقه بردارد.
دوم- برگزاری انتخابات پارلمانی که قرار است تا کمتر از هفت ماه دیگر انجام شود، با تردیدها و نگرانیهای بسیاری همراه است. معاون رییسجمهور امریکا ظاهراً در دیدارهایش با رییسجمهور و رییس اجرائیهی حکومت تأکید کرده که انتخابات پارلمانی بهموقع برگزار شود. در حالیکه منتقدان سیاسی غنی-عبدالله در برگزاری انتخابات شفاف و بهموقع تردید دارند و حکومت نیز نشان داده که عجلهی چندانی برای رفع مشکلات کمیسیون انتخابات ندارد، تأکید امریکا و جامعهی جهانی بر برگزاری انتخابات پارلمانی در زمان معین آن و حمایت از یک انتخابات شفاف و عاری از تقلب، برای شهروندان افغانستان امیدبخش است.
با اینحال نباید فراموش کرد که حمایت بیقیدوشرط یا تقلیل این حمایتها به انتشار چند بیانیهی خبری برای برگزاری یک انتخابات بااعتبار کافی نیست. روشن است که کمیسیون انتخابات در میان شهروندان اعتبارش را بهتمامی از دست داده است، تلاشهای اصلاحگرایانهی حکومت نیز پیش از آنکه منجر به بازسازی این کمیسیون و جلب اعتماد مردم شود، در گرداب کشمکشها و اختلافهای سیاسی غرق شد. امریکا توانایی بیحدوحصری برای حمایت از روند انتخابات دارد، این کشور میتواند با حمایت فنی و مالی و اعمال فشار سیاسی بر حکومت، زمینهی برگزاری انتخابات شفاف و مبتنی بر آرای مردم را هموار سازد.
سوم- تأکید پنس بر ماندن در افغانستان تا پایان کار تروریسم نیز چیزی است که مردم افغانستان دوست دارند آن را بشنوند. این سومین بخش برجستهی سخنان پنس در کابل بود. اما تا آنجا که به وضعیت امنیتی کشور برمیگردد، حضور امریکا در افغانستان با شکستها و پیروزیها، امیدها و ناامیدیها، درستیها و نادرستیهای بسیاری همراه بوده است. بدون شک، تجربهی یکونیم دههی حضور امریکا در افغانستان باید در طرح برنامهی پیروزیمحور و متکی بر برآورده شدن انتظار مردم مبنی بر تأمین امنیت، کمک خواهد کرد. انتظار میرود این کشور مبارزه با فساد، سرکوب واقعی و بدون تمایز گروههای تروریستی و حمایت از نیروهای امنیتی را ادامه بدهد.