شورای ولایتی هرات مدعی است که یافته‌های این نهاد نشان می‌دهد به‌طور میانگین روزانه ۷۰ درصد عواید گمرک هرات حیفومیل و در حدود ۱۰۰ موتر باربری بدون پرداخت محصول گمرکی توسط زورمندان و تفنگ‌سالاران از گمرک اسلام قلعه وارد هرات می‌شود.
روز شنبه، ۱۶ جوزا، اعضای شورای ولایتی هرات در یک نشست خبری خواستار توقف فساد در اداره گمرک شدند. توریالی طاهری، معاون شورای ولایتی هرات می‌گوید که روزانه حدود ۷۰ میلیون افغانی عواید گمرک به جیب افراد مشخص می‌رود. او اما در مورد هویت این افراد چیزی نمی‌گوید.
آقای طاهری از محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری کشور می‌خواهد که نظارت از گمرک را افزایش دهد: «تقاضای ما از رییس‌جمهور این است که از ضایع‌شدن عواید بیت‌المال جلوگیری کند و بیش‌تر از این چشم‌پوشی و بی‌خبری نکند.»
دست زورمندان و تفنگ‌سالاران از عواید گمرک کوتاه شود
شورای ولایتی هرات می‌گوید که به‌دلیل زدوبندها میان مسئولان گمرک هرات با مقام‌ها در مرکز کشور، هر مقامی که از گمرک نظارت کند، یا برکنار می‌شود، یا جلو نظارت آن گرفته می‌شود.
توریالی طاهری، معاون شورای ولایتی هرات می‌گوید: «اداره محلی هرات در امر مبارزه با فساد در گمرک هرات کاری نکرده است. یک عده افرادی هستند که مافیا و زورمندان به فساد گمرکی دست می‌زنند و روزانه بالاتر از ۱۰۰ موتر باربری را از گمرک انتقال می‌دهند.»
شورای ولایتی هرات از مسئولان امنیتی و کشفی می‌خواهد که افراد زورمند و تفنگ‌سالار را شناسایی و به نهادهای عدلی و قضایی معرفی کنند.
حمدالله همدرد، رییس گمرک هرات می‌پذیرد که برخی از گروه‌های زورمند و خلاف‌کار مانع کارهای گمرک می‌شوند: «گمرک در اسلام قلعه قرار دارد و ما خواستار کمک مرکز، ریاست امنیت ملی و قومندانی امنیه هرات شدیم تا در رشد گمرک موفق شویم.»
عواید گمرک افزایش نسبی یافته است
مسئولان در گمرک هرات می‌گویند که روند مبارزه با فساد و اصلاحات به‌شدت جریان دارد و در هفته گذشته عواید به‌گونه‌ی نسبی افزایش یافته است.
حمدالله همدرد، رییس گمرک هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که طی هفته گذشته ۲۷۹ میلیون افغانی عواید جمع‌آوری شده است. او می‌گوید که در یک روز تا ۷۴ میلیون افغانی نیز عواید جمع‌آوری کرده‌اند و تلاش‌ها برای افزایش جمع‌آوری عواید و جلوگیری از حیف و میل عواید جریان دارد.
رییس گمرک هرات اطمینان می‌دهد که به‌زودی ترازوی دیجیتال برای جلوگیری از جعل اسناد و کاهش وزن محموله‌های وارداتی فعال شود. یکی از دلایل حیف و میل عواید گمرک هرات، غیر فعال‌بودن ترازوی دیجیتال است. تا کنون مشخص نیست که چرا این ترازو غیرفعال شده است.
بارها مسئولان گمرک هرات از فعال‌سازی ترازوهای دیجیتال خبر داده‌اند، اما کاری در بخش فعال‌کردن این ترازوها صورت نگرفته است.
انتقادها از انتقال گمرک به مرز اسلام قلعه
در اوایل سال جاری گمرک از شهر هرات به بندر اسلام قلعه منتقل شد و از آن زمان تا حالا عواید گمرک کاهش یافته است.
بارها تاجران و صنعت‌گران هرات خواستار انتقال مجدد گمرک به شهر هرات شده‌اند. سید وحید قتالی، والی هرات نیز در روزهای نخست کاری‌اش در هرات بر انتقال گمرک به شهر هرات یا ایجاد اصلاحات گسترده در این گمرک اطمینان داده بود.
احمدسعید عظیمیان، معاون اتاق تجارت و سرمایه گذاری در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز از سرازیرشدن عواید گمرک به جیب مفسدان انتقاد می‌کند: «انتقال گمرک به بندر اسلام قلعه، به تاجران هرات هیچ سهولتی ایجاد نکرده و باعث افزایش فساد شده. خواست ما این است که گمرک به شهر انتقال یابد.»
با انتقال گمرک، ناامنی‌ها در مسیر شاهراه هرات – اسلام قلعه افزایش یافته است. در چندین مورد کارمندان بانک‌های خصوصی توسط افراد مسلح ناشناس کشته یا ربوده شده‌اند.
برخی‌ها به این باورند که تداوم وحشت در مسیر شاهراه هرات – اسلام قلعه، برای اخاذی و ادامه حیف و میل عواید گمرک صورت می‌گیرد.
«پرونده‌های فساد رسیدگی نمی‌شود»
شورای ولایتی هرات می‌گوید که به پرونده‌های فساد که توسط ریاست امنیت ملی ترتیب شده، در دادستانی هرات با تأخیر طی مراحل می‌شود. اعضای این شورا از دادستانی هرات می‌خواهند که پرونده‌های مرتبط با فساد در گمرک را به‌زودترین فرصت به دادگاه ارسال کند تا از گراف فزاینده فساد در گمرک کاسته شود.
آمار مسئولان در دادستانی هرات نشان می‌دهد که از آغاز سال ۱۳۹۹ تاکنون به سه پرونده فساد مرتبط با گمرک هرات رسیدگی شده و به‌زودی این پرونده‌ها به دادگاه فرستاده می‌شود.
عبدالحق احمدی، رییس دادستانی هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که رسیدگی به پرونده‌های فساد به تناسب پرونده‌های دیگر پیچیده و در عین حال زمان‌بر است. او تأکید دارد که در راستای رسیدگی به پرونده‌های فساد از هیچ تلاشی دریغ نخواهد کرد. او می‌افزاید: «نهادهای کشفی متهمان به فساد را با اسناد موثق برای ما معرفی کنند و مسلما با قضایای فساد مالی و اداری رسیدگی می‌شود. یکی از اولویت‌های اصلی ما مبارزه جدی با فساد اداری است. قضایا به‌موقع، توأم با دقت و عدالت رسیدگی می‌شود.
اداره محلی هرات نیز به اطلاعات روز می‌گوید طی یک سال گذشته بیش از ۸۰ تن از متهمان که به فساد اداری و حیف و میل عواید و گمرک دست داشته‌اند، تحت پی‌گیرد قانونی قرار گرفته‌اند.
جیلانی فرهاد، سخن‌گوی والی هرات می‌گوید که رویکرد اداره محلی هرات در راستای مبارزه با فساد بسیار جدی است.
شورای ولایتی هرات با نهادهای نظارتی از عملکرد اداره‌های عایداتی هرات در حال رایزنی است تا هرچه زودتر از روند طی مراحل کالاهای وارداتی در بندر اسلام قلعه نظارت کند.
پیش‌تر مسئولان گمرک هرات گفته بودند که جریان سال مالی ۱۳۹۸ تنها ۱۸ میلیارد افغانی عواید جمع‌آوری کرده‌اند. این در حالی است که هدف تعیین‌شده برای گردآوری عواید ۳۲ میلیارد افغانی بوده است.
یک قسمت زیادی از کالاهای وارداتی افغانستان از طریق مرز اسلام قلعه وارد می‌شود. همواره انتقادهای مبنی بر وجود فساد گسترده در این گمرک وجود داشته است، اما تا کنون کار عمده در راستای مبارزه با فساد صورت نگرفته است.