نویسندگان: جاناتان لندی و جبران نایار پیشیمام
مترجم: شریفه عرفانی
پس از آن‌که طرح رأی عدم اعتماد پارلمان پاکستان به عمران خان، نخست‌وزیر این کشور رد شد، آقای خان به رییس‌جمهور توصیه کرد که دستور برگزاری انتخابات جدید را بدهد. اقدامی که خشم مخالفان را برانگیخت و بحران سیاسی کشور را عمیق‌تر کرد.
اقدامات او باعث ایجاد ابهامات زیادی در اسلام آباد شده و کارشناسان قانون اساسی در مورد قانونی بودن این اقدامات بحث می‌کنند و به این فکر می‌کنند که آیا خان و رقبای او می‌توانند راهی برای برون‌رفت بیابند یا خیر.
این کشور مجهز به سلاح هسته‌ای با بیش از ۲۲۰ میلیون نفر، با همسایگانی چون افغانستان در غرب، چین در شمال شرق و رقیب هسته‌ای هند در شرق، اهمیت استراتژیک بالایی دارد.
بیشتر اظهارات خان از زمان به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۸، ضد امریکایی بوده و او تمایل خود را برای نزدیک شدن به چین و اخیرا روسیه ابراز کرده است، از جمله گفت‌وگو با رییس‌جمهور ولادیمیر پوتین در روز آغاز حمله به اوکراین.
در همان زمان، کارشناسان سیاست خارجی امریکا و آسیا گفتند که ارتش قدرت‌مند پاکستان به طور سنتی سیاست خارجی و دفاعی را کنترل می‌کند و در نتیجه بی‌ثباتی سیاسی تأثیر چندانی ندارد.
این تحولی که بسیاری انتظار دارند منجر به خروج خان شود، برای کشورهایی که از نزدیک با پاکستان درگیر هستند، چه معنایی دارد:
افغانستان
روابط بین آژانس اطلاعات نظامی پاکستان و طالبان شبه نظامی اسلام‌گرا در سال‌های اخیر سست شده است.
اکنون برای طالبان که به دلیل کمبود پول و انزوای بین‌المللی با بحران اقتصادی و انسانی مواجه شده‌اند، قطر مسلما مهم‌ترین شریک خارجی به حساب می‌آید.
لیزا کورتیس، مدیر برنامه امنیتی هند و اقیانوس آرام در یک اتاق فکر امنیتی جدید امریکا، گفت: «ما (ایالات متحده) به پاکستان به عنوان پل ارتباطی با طالبان نیاز نداریم. قطر قطعا اکنون این نقش را بازی می‌کند.»
تنش بین طالبان و ارتش پاکستان که چندین سرباز را در حملات نزدیک به مرز مشترک خود از دست داده‌اند، افزایش یافته است. پاکستان از طالبان می‌خواهد تا برای سرکوب گروه‌های افراطی بیشتر تلاش کند و نگران است که آن‌ها خشونت را در پاکستان گسترش دهند؛ اتفاقی که همین حالا هم در حال وقوع است.
خان در خصوص حقوق بشر نسبت به بسیاری از رهبران خارجی، طالبان را کمتر مورد انتقاد قرار داده است.
چین
خان همواره بر نقش مثبت چین در پاکستان و در کل جهان تاکید کرده است.
در عین زمان، کریدور اقتصادی چین-پاکستان به ارزش ۶۰ میلیارد دالر که همسایگان را به هم پیوند می‌دهد، عملا تحت نظر دو حزب سیاسی مستقر پاکستان که هر دو خواهان کناره‌گیری خان از قدرت هستند، مفهوم‌سازی و راه‌اندازی شده است.
شهباز شریف، رهبر اپوزیسیون و جانشین احتمالی وی، مستقیما به عنوان رهبر ایالات شرقی پنجاب با چین معامله کرد و شهرت او به دلیل اجرای پروژه‌های زیربنایی بزرگ و اجتناب از موقعیت سیاسی، در واقع می‌تواند برای پکن خوشایند باشد.
هند
همسایگان از زمان استقلال در سال ۱۹۴۷، سه جنگ با یک‌دیگر داشته‌اند که دو مورد از آن‌ها بر سر منطقه مورد مناقشه کشمیر با اکثریت مسلمان بوده است.
این ارتش پاکستان است که همانند افغانستان، در این منطقه حساس نیز سیاست را تحت کنترل دارد و تنش‌ها در امتداد مرزهای واقعی آن به پایین‌ترین سطح خود از سال ۲۰۲۱ رسیده است.
اما به دلیل بی‌اعتمادی عمیق نسبت به طیف وسیعی از موضوعات از جمله انتقاد شدید خان از نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، به دلیل مدیریت حملاتش به مسلمانان اقلیت در هند، سال‌ها هیچ گفت‌وگوی دیپلماتیک رسمی بین رقبا وجود نداشته است.
کاران تاپار، یک مفسر سیاسی هندی که روابط هند و پاکستان را از نزدیک دنبال می‌کند، گفت که ارتش پاکستان می‌تواند بر دولت غیرنظامی جدید در اسلام آباد فشار بیاورد تا آتش‌بس موفق در کشمیر را تقویت کند.
ژنرال قمر جاوید باجوا، فرمانده ارتش قدرت‌مند پاکستان روز شنبه گفت که کشورش آماده است در صورت موافقت هند در کشمیر پیش‌روی کند.
سلسله سیاسی شریف در طول سال‌ها در خط مقدم چندین ابتکار عمل صلح‌طلبانه با هند بوده است.
ایالات متحده
کارشناسان آسیای جنوبی مستقر در ایالات متحده می‌گویند که بعید است بحران سیاسی پاکستان برای رییس‌جمهور جو بایدن که با جنگ در اوکراین دست‌وپنجه نرم می‌کند اولویت باشد، مگر این‌که به ناآرامی‌های گسترده یا افزایش تنش با هند منجر شود.
رابین رافل، دستیار سابق وزیر امور خارجه در جنوب آسیا که از همکاران ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی است، گفت که امریکا مشکلات زیادی برای رسیدگی دارد.
به گفته برخی تحلیل‌گران، با دوام حضور ارتش پاکستان در پشت‌پرده سیاست‌های خارجی و امنیتی، سرنوشت سیاسی خان نگرانی عمده‌ای نیست.
کورتیس که به عنوان مدیر ارشد شورای امنیت ملی دونالد ترمپ رییس جمهور سابق امریکا در جنوب آسیا خدمت می‌کرد، گفت: «از آن‌جایی که این ارتش است که سیاست‌های حائز اهمیت از نظر ایالات متحده، یعنی افغانستان، هند و سلاح‌های هسته‌ای را سازمان‌دهی می‌کند، تحولات سیاسی داخلی پاکستان تا حد زیادی برای ایالات متحده بی‌اهمیت است.»
وی افزود که سفر خان به مسکو از نظر روابط ایالات متحده یک «فاجعه» بود و تشکیل دولتی جدید در اسلام آباد حداقل می‌تواند «تا حدی» به بهبود روابط کمک کند.
خان ایالات متحده را مسئول بحران سیاسی کنونی دانسته و می‌گوید که واشنگتن به دلیل سفر اخیرش به مسکو خواهان برکناری او است.