محمد کریم خلیلی، معاون رییس جمهور در راس یک هیأت بلندپایهی دولتی به هند سفر کرد تا در مورد اجرایی شدن توافقنامههای قبلی با مقامهای هندی مذاکره نماید. در همین حال قرار است دو روز دیگر رییس جمهور کرزی برای یک سفر رسمی و مذاکره با مقامهای پاکستانی عازم اسلامآباد شود. چندماه پیش رییس جمهور کرزی در سفر به دهلی نو، لیست نیازمندیهای دفاعی و امنیتی افغانستان را به مقامهای هندی سپرد و از آنها خواست تا افغانستان را در تأمین تجهیزات دفاعی و امنیتیاش کمک کند. چگونگی روابط افغانستان با دهلی نو و اسلامآباد، یکی از مهمترین مؤلفههای ثبات و امنیت در افغانستان میباشد. هرگونه سفر و دیدار دیپلماتیک یا تعامل سیاسی با یکی از این دوکشور، پیامهای هشدارآمیزی را به دیگری میفرستد و بدین ترتیب تنظیم مناسبات افغانستان با این دوکشور به یکی از دشوارترین کارها در افغانستان بدل شده است.
کشورهای هندوستان و پاکستان در سطح منطقه دو رقیب دیرینهاند؛ رقابتی به درازای عمر کشوری به نام پاکستان. پاکستان دارای مرز طولانی مشترک با کشور ما و مردمان آن دارای فرهنگ و دین مشترک با مردم افغانستان و سیاستمداران آن دارای بیشترین نفوذ و تأثیرگذاری بر سیاست و سیاستمداران افغانستان است. وجود بیش از سی سالهی میلیونها مهاجر افغان در آن کشور و حمایت دولتهای پاکستان از مجاهدان افغان در برابر ارتش شوروی سابق، آنچنان میدان بازی برای آن کشور برای بازی و نقشآفرینی در افغانستان ایجاد کرد که پس از دولت مجاهدین، پاکستان تنها کشور خارجیای بود که مهمترین نقش را در سرنوشت سیاسی افغانستان با حمایت از طالبان بازی کرد.
پس از سقوط طالبان از نفوذ آن کشور بهشدت کاسته شد؛ اما دامن آن هرگز برچیده نشد. از جانب دیگر هندوستان نیز به صورت سنتی دارای روابط حسنهی دیرینه با کشور ما است، روابطی که منافع هردو کشور را تأمین مینمایند. دولت هندوستان در سالهای گذشته کمکهای اقتصادی کلانی به افغانستان نموده و سهم عظیمی در بازسازی کشور ما داشته است. پروژهی بند سلما، کمکهای سخاوتمندانهی این کشور در عرصههای صحت و راهسازی، اعمار ساختمان جدید پارلمان، کمکهای آموزشی و تحصیلی و دهها پروژهی بزرگ عامالمنفعه که از درک کمکهای بلا عوض این کشور به افغانستان صورت گرفتهاند، همگی از نقشآفرینیهای مثبت و کمکهای سخاوتمندانهی هندوستان به افغانستان میباشند که همگی به میلیاردها دالر میرسد.
توازن در مدیریت سیاست خارجی و حفظ روابط با هردو کشور پاکستان و هندوستان برای افغانستان بسیار مهم بوده و عدم تعادل در مدیریت روابط خارجی با این دوکشور، هزینههای سنگینی را بر افغانستان تحمیل میکند. در گذشته بار سنگین عدم توازن در مناسبات افغانستان با این دوکشور را شهروندان افغانستان متقبل شده و اکنون ثابت شده است که چگونگی رابطهی افغانستان با دهلی نو و اسلامآباد، از متغیرهای اصلی ثبات و امنیت در کشور میباشد. اخیرا به دلیل مشکلات مرزی میان افغانستان و پاکستان و حمایتهای نظامیان آن کشور از گروههای شورشی در افغانستان، روابط دو کشور همسایه بهشدت تیره شده بود. درست در همین زمان رفت و آمدهای دیپلماتیک میان کابل و دهلی نو و برنامههای مشترک میان دو کشور رونق گرفته است. سه ماه پیش آقای کرزی به دهلی نو رفت و فهرست دراز نیازمندیهای نظامی افغانستان را به مقامهای این کشور سپرد، سپس هیأت بلندپایهی هندی برای بررسی نیازمندیهای نظامی افغانستان به کابل آمد و دیدارها و مذاکرات گرمی با مقامهای افغانستان انجام دادند. در آن زمان پاکستان با اعزام هزاران طلبهی جنگجو به داخل افغانستان و سنگاندازی در مسیر روند صلح حکومت افغانستان واکنش نشان داد. هنوز پاسخ هند به لیست نیازمندیهای نظامی افغانستان و همکاریهای مشترک دوکشور معلوم نشده و اظهارات تند مقامهای افغانستان علیه پاکستان فروکش نکرده بود که حکومت افغانستان بار دیگر چرخش سیاسی بزرگی را به جانب پاکستان انجام داد. اکنون با سفر رییس جمهور کرزی به پاکستان که در آیندهی نزدیک صورت خواهد گرفت، بار دیگر روابط گرم و توافقهای ثمربخش افغانستان با هند را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث دلسردی مقامهای هندی در مورد افغانستان خواهد شد.
معلوم است که اینگونه چرخشها، نشان دهندهی سردرگمی و نبود راهبرد روشن در سیاست خارجی افغانستان میباشد که جز حساسیت و خشم رقیبان همسایه و بیاعتمادی آنها به حکومت افغانستان ارمغان دیگری نخواهد داشت.