نخستین آزمون کانکور در افغانستان پس از روی‌کارآمدن طالبان در این کشور برگزار شد. سال گذشته آخرین دور امتحان کانکور در کابل چند روز قبل از سقوط حکومت اشرف غنی برگزار شده بود.
کانکور امسال با تأخیر امروز (پنج‌شنبه، ۱۴ میزان) در ۳۳ ولایت آغاز شد و قرار است تا دو روز دیگر ادامه یابد.
مجموع داوطلبان کانکور امسال تاکنون اعلام نشده است. در آزمون سال گذشته ۱۹۷ هزار و ۹۲۸ داوطلب، از جمله حدود ۸۰ هزار دختر شرکت کرده بودند که از این میان، ۶۸ هزار و ۹۳۰ داوطلب در دانشگاه‌ها و ۱۱ هزار و ۴۳۵ داوطلب دیگر در مؤسسات تحصیلات نیمه عالی کامیاب شدند. اما امسال آماری که تاکنون از ولایت‌ها به دست آمده، شمار اشتراک‌کنندگان به‌گونه چشم‌گیر کاهش یافته است.
در ولایت هرات که پس از کابل دومین ولایت پرنفوس افغانستان است، امسال شش‌هزار و ۸۹۹ نفر در کانکور اشتراک کرده‌اند، درحالی که شمار داوطلبان در سال‌های گذشته در این ولایت، بیش از ۱۵ هزار نفر گفته می‌شد.
از جمع داوطلبان کانکور در هرات، چهارهزار و ۱۳۸ نفر دختر و دوهزار و ۷۶۱ نفر دیگر دختران اند.
کاهش ۶۰ درصدی حضور داوطلبان در دایکندی
دایکندی در مرکز افغانستان در گذشته یکی از ولایت‌هایی بود که اکثریت دانش‌آموزان آن به دانشگاه‌ها راه می‌یافتند. حضور گسترده دانش‌آموزان از ولایت‌های مرکزی در کانکور و راهیابی آنان به دانشگاه‌ها یکی از دلایلی دانسته می‌شود که حکومت پیشین اقدام به سهمیه‌بندی کانکور کرد؛ اقدامی که انتقادهای گسترده‌ای را در پی داشت.
اما آمار امسال، کاهش ۶۰ درصدی حضور دانش‌آموزان در آزمون کانکور در ولایت دایکندی را نشان می‌دهد. طبق این آمار، امسال از ولایت دایکندی هزار و ۶۳۷ دانش‌آموز در آزمون کانکور شرکت کرده‌اند؛ در حالی که سال گذشته شمار داوطلبان در این ولایت چهارهزار و ۳۰۰ نفر بود. اشتراک‌کنندگان امسال شامل ۷۰۳ پسر و ۹۳۴ دختر اند.
کاهش ۵۰ درصدی حضور دانش‌آموزان کانکوری در تخار
آزمون کانکور در ولایت تخار نیز امروز (پنج‌شنبه، ۱۴ میزان) برگزار شده و در این آزمون چهارهزار داوطلب شرکت کرده‌اند.
خیرالدین خیرخواه، رییس دانشگاه تخار در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت که در جمع داوالبان کانکور دوهزار و ۱۰۰ دختر نیز شاملند.
این درحالی است که به گفته‌ی او، سال گذشته هشت‌هزار و ۵۳۰ دانش‌آموز از تخار، از جمله پنج‌هزار و ۶۹۴ دختر در کانکور شرکت کرده بودند.
کاهش ۳۰ درصدی داوطلبان کانکور در بدخشان
در کنار سایر ولایات، آزمون کانکور امروز در ولایت بدخشان نیز آغاز شد. این آزمون در بدخشان در پنج مرکز (فیض‌آباد و ولسوالی‌های بهارک، شغنان، نسی درواز و خواهان) برای دو روز گرفته می‌شود.
مسئولان دانشگاه بدخشان می‌گویند که در آزمون کانکور امسال، در مجموع شش‌هزار و ۳۳۱ دانش‌آموز از سراسر این ولایت اشتراک می‌کنند که از این میان، سه‌هزار نفرشان را دختران تشکیل می‌دهند.
نقیب‌الله قاضی‌زاده، رییس دانشگاه بدخشان گفت که میزان داوطلبان آزمون کانکور در مقایسه با سال گذشته حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است.
سال گذشته از ولایت بدخشان در مجموع ۱۰ هزار و ۸۲۷ دانش‌آموز در آزمون کانکور اشتراک کرده بودند که از این میان، چهارهزار و ۷۵۹ نفرشان دختران بودند.
کاهش ۵۰ درصدی اشتراک‌کنندگان در غور و بادغیس
مسئولان برگزاری آزمون کانکور در ولایت‌های غور و بادغیس می‌گویند که حضور دانش‌آموزان در این آزمون امسال در مقایسه با سال گذشته بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است.
هیأت برگزاری این آزمون در ولایت بادغیس می‌گوید که امسال ۲۹۱ نفر به‌شمول ۶٠ دختر در آزمون کانکور شرکت کرده‌اند؛ در حالی‌که سال گذشته شمار داوطلبان به ۷۲۴ دانش‌آموز به‌شمول ۱۸٠ دختر می‌رسید.
زمری ابراهیمی، رییس هیأت برگزاری کانکور در غور نیز می‌گوید که امسال در این ولایت یک‌هزار و ۱۳۱ نفر به‌شمول ۳۴۲ دختر در آزمون کانکور شرکت کرده‌اند؛ درحالی که سال گذشته شمار اشتراک‌کنندگان دوهزار و ۵۱۳ نفر، از جمله ۶۱۶ دختر بودند.
حضور ۱۷ دختر در آزمون کانکور در پنجشیر
براساس آمار، حضور دانش‌آموزان، به ویژه دختران در آزمون کانکور در ولایت پنجشیر اندک بوده است.
طبق این آمار، امسال در این ولایت ۲۴۰ نفر در آزمون کانکور شرکت کرده و ۱۷ نفر آنان دختران بوده‌اند. به گفته‌ی منابع، در پنجشیر امسال ۳۰۳ نفر فرم خانه‌پری کرده بودند.
شمار ناروشن دختران در هلمند و ارزگان
هلمند و ارزگان در جنوب کشور نیز از ولایاتی هستند که آزمون کانکور امروز در آنجا برگزار شد.
محمد سورکل عبدالرحمن، رییس دانشگاه ولایت هلمند می‌گوید که در این ولایت یک‌هزار و ۷۰۰ نفر در آزمون کانکور شرکت کرده‌اند. او نگفته است که آیا در بین شرکت کنندگان در این آزمون دختران نیز حضور دارند یا خیر.
به‌گفته‌ی طالبان، در ارزگان نیز ۵۵۸ نفر در آزمون کانکور شرکت کرده‌اند. شمار حضور دختران در این ولایت نیز اعلام نشده است.
یک منبع که نمی‌خواهد نامش فاش شود می گوید که روز گذشته ۱۹ دانش‌آموز دختر در ارزگان ثبت بیومتریک شده‌اند؛ اما معلوم نیست که در امتحان شرکت کرده یا خیر.
دانش آموزانی که در ارزگان در کانکور شرکت کرده بودند، می‌گویند که آنان دختران را در صحنه امتحان ندیده‌اند.
دلیل کاهش حضور دانش‌آموزان
تحولات سیاسی، تعطیلی مکاتب دخترانه و فقر از دلایل عمده کاهش حضور دانش‌آموزان در آزمون کانکور دانسته می‌شود.
طالبان پس از دست یافتن به قدرت مکاتب را به‌روی دختران بالاتر از صنف ششم بسته کرده‌اند. به رغم فشارهای جهانی طالبان تاکنون از این تصمیم خود عقب‌نشینی نکرده‌اند.
در صورت ادامه‌ی تعطیلی مکاتب دخترانه، در سال‌های آینده ممکن است هیچ دختری از صنف دوازدهم فارغ نشوند.
محدودیت در انتخاب رشته برای دختران
طالبان در کنار سایر محدودیت‌ها علیه زنان و دختران، انتخاب رشته را نیز برای دختران کانکوری محدود کرده‌اند.
گفته می‌شود رشته‌هایی که از گزینه‌های انتخاب دختران حذف شده، شامل زراعت، وترنری (دامپزشکی)، نفت‌وگاز، اکتشاف معادن و جیولوژی معدن است.
عبدالرحمن عثمانی، رییس هیأت اعزامی کانکور در هرات گفته است: «یک تعداد رشته‌ها بر حسب فیصله رهبری وزارت تحصیلات عالی برای دختران محدود شده است. این رشته‌ها شامل علوم وترنری، دانشکده نفت‌وگاز، اکتشاف معادن، جیولوژی معدن، زراعت و آن‌عده دانشکده‌هایی است که برای طبقه اناث ساحه کاری ندارد و یا هم برای‌شان نمی‌زیبد».
پیش از حاکمیت طالبان طی دو سال متوالی دختران اول نمره‌های کانکور شده بودند.
در آزمون سراسری کانکور ۱۴۰۰ خورشیدی که نتایج آن پس از حاکمیت طالبان اعلان شد، سلگی فرزند موساخان فارغ از لیسه محمداکبر خان پامیر از ولایت کابل با کسب ۳۵۲.۵۷۵ نمره نفر اول شد و در دانشگاه طبی ابوعلی سینای کابل راه یافته است.
در آزمون سال ۱۳۹۹ شمسیه فرزند محمدنسیم از لیسه محمد آصف مایل شهر کابل با گرفتن ۳۵۳.۱۸۵ نمره مقام اول را به خود اختصاص داده بود و او هم در دانشکده‌ی طب دانشگاه طبی کابل کامیاب شده بود.
باید دید که آیا سلگی و شمسیه آخرین دخترانی هستند که ستاره کانکور می‌شوند؟ آیا طالبان از تصمیم خود برای محروم‌کردن دختران از آموزش عقب‌نشینی خواهند کرد؟