نتایج یک نظرسنجی
منبع: وبسایت رسمی انستیتوت تحقیقات استراتژیک روسیه (РИСИ)
نویسنده: لئون چِرمِنُویچ آبایُف، دکترای علوم تکنولوژیک
مهدی زرتشت
اشاره: به تاریخ سوم آپریل سال گذشته، مرکز تحقیقات استراتژیک روسیه، کنفرانس بین‌المللی‌ای را تحت عنوان «افغانستان بعد از 2014: سناریوهای احتمالی از وضعیت منطقه‌ای و استراتژی روسیه» با حضور جمع بزرگی از کارشناسان سیاسی و نظامی روسی برگزار کرد. به گزارش از این سایت، مهم‌ترین موضوعی که در این کنفرانس مورد نقد و نظر قرار گرفت، بررسی امنیت منطقه‌ای، تهدیدهای کنونی برای روسیه، راه‌حل‌های اوضاع افغانستان، جنبه‌های همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه و برخی مسایل دیگر بود.
اکنون که سال 2014 با تمام نگرانی‌هایش به پایان خود رسیده است و یکی از مهم‌ترین آزمون‌های این دور‌ه- انتخابات ریاست جمهوری- علیرغم تمام مشکلات و سناریوهای احتمالی، موفقانه و بدون جنگ و درگیری‌ها به پایان رسید و در نتیجه دولت وحدت ملی تشکیل شد، یکی از کارشناسان این مرکز، نتایج و حواشی این کنفرانس را به بحث و بررسی گرفته است. نتایج این کنفرانس، جالب و قابل توجه است و تمام احتمالات، گذشته از این‌که چه اندازه واقع‌بینانه است، حاوی نکات بسیاری است که جالب توجه به نظر می‌رسند.
***
کنفرانس بین‌المللی «افغانستان پس از 2014: سناریوهای احتمالی از وضعیت منطقه‌ای و استراتژی روسیه» در مرکز بین‌المللی تحقیقات استراتژیک، با حضور سی و دو تن از کارشناسان برگزار شد.
هدف اصلی این کنفرانس را، تعیین و تعریف موقف از سوی کارشناسان در ارتباط به مسایل حیاتی چون تأمین امنیت و ثبات در افغانستان و مناطق آسیای مرکزی بعد از 2014 تشکیل می‌داد که در آن مسایلی چون مبارزه با مواد مخدر، مشکلات احتمالی ناشی از خروج قریب‌الوقوع نیروهای ایالات متحده و ناتو از افغانستان و شاخصه‌ها و چشم‌انداز روابط میان روسیه و افغانستان، به بحث و بررسی گرفته شدند. مواردی که در زیر می‌آیند، گزیده‌‌‌ی مهم‌ترین نتایج این کنفرانس بود.
یکی از مهم‌ترین مشکلات عمده در افغانستان کنونی- مشکل امکان توسعه‌ی وضعیت در منطقه، پس از سال 2014 است که ظاهراً سخت‌ترین بخش از مباحث کارشناسان در این کنفرانس را تشکیل می‌داد. از 32 کارشناس تنها 13 کارشناس به این سوال پاسخ ارائه کردند؛ در حالی که توافق نظر آن‌ها در ارتباط به این مشکل، حقیقتاً خیلی قناعت‌بخش نیست.
به‌طور نسبی توافق نظر این کارشناسان، در ارتباط به سناریوی احتمالی افغانستان پس از 2014 شامل پیش‌بینی‌های ذیل بود: «فروپاشی عملی افغانستان به دو ساختار شبه‌دولتی» و برعکس، بیش‌تر احتمال به «شروع جنگ‌های داخلی» (نتایج آن را در نمودار 1 ملاحضه می‌کنیم).
بنابراین، کارشناسان بر این باور اند که پس از خروج نیروهای آیساف از افغانستان، در این کشور جنگ‌های داخلی (مجدداً) آغاز می‌شود (تعدادی از این کارشناسان هم به این باور اند که این جنگ دفعتاً اتفاق نمی‌افتد، بلکه احتمالاً یک یا دو سال بعدتر). در این ارتباط، وقوع جنگ به فروپاشی کشور منجر نخواهد شد، با این حال، در مورد این‌که چه پیش می‌آید و «نتایج» آن چه خواهد بود، در حال حاضر نمی‌توان چیز مشخصی گفت. تعداد بیش‌تر کارشناسان (در مقایسه با دیگران) بر این باور اند که «رییس جمهور جدید، نماینده‌ی دیگری از پشتون‌ها خواهد بود و نه از قبیله‌ی حامد کرزی» و احتمال دیگر، عبارت از «بازگشت مجدد طالبان به قدرت» می‌تواند باشد. همان‌طور که یکی از پاسخ‌گویان اشاره کرد، «به احتمال زیاد، وضعیت به روالی که حالا است، باقی خواهد ماند، بن‌بست یا انتقال کنترول تدریجی این کشور به طالبان». با این حال، برآورد کارشناسان از سناریوی محتمل، و هم‌چنین ملاحظات دیگر با نمودار 1، کاملاً منطبق بود و بنابراین، برای نتیجه‌گیری قطعی، اطمینان آن‌ها از همه‌ی پیش‌بینی‌ها و احتمالات، به نظر کافی نیست.
نمودار 1
برخی از کارشناسان این مسئله را نیز گوشزد کردند که «نتیجه‌ی نهایی این سناریو، به مواضع روسیه و قدرت‌های منطقه‌ای بستگی دارد».