حاصلات زعفران یا طلای سرخ مرغوب افغانستان در هرات در مقایسه با سال گذشته دو برابر شده است. زعفران‌کاران هراتی از افزایش حاصلات این گیاه خبر می‌دهند. برخی از زعفران‌کاران می‌گویند در سال روان علی‌رغم خشک‌سالی و کمبود شدید آب، به کشت زعفران ادامه داده‌اند که خوشبختانه امسال برداشت شان رضایت بخش است. به باور زعفران‌کاران هراتی، امسال گل زعفران افزایش یافته و تولیدات آن نیز بیشتر شده است.
عبدالکریم کریمی، یکی از پروسس‌کنندگان و فروشنده‌ی زعفران در هرات در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز از افزایش حاصلات این گیاه در سال روان سخن می‌زند و میگوید که افزایش قیمت این محصول نیز دلگرمی‌هایی را در میان کشاورزان و صادرکنندگان آن ایجاد کرده است. او میگوید به‌دلیل خشک‌سالی هزینه‌ی کود کیمیاوی و مصارف تأمین آبیاری مزارع نیز بالای کشاورزان دو چند تمام شده است.
به‌گفته‌ی او: «قیمت زعفران نسبت به سال‌های قبل بیشتر شده است اما در کنار آن مصارف کود کیمیاوی و آبیاری این محصول نیز بالای کشاورزان و تولیدکنندگان آن دو برابر تمام شده است.»
زعفران‌کاران در هرات همزمان با افزایش حاصلات این گیاه اما نگرانی‌های جدی‌ای نیز دارند.
عبدالکریم میگوید باید جلوی واردات قاچاقی زعفران‌های بی‌کیفیت کشورهای همسایه که به‌نام افغانستان به خارج صادر می‌شود، از سوی حکومت طالبان گرفته شود. همچنان روند صادرات از طریق دهلیزهای هوایی به‌روی زعفران‌کاران باز شود.
هم‌اکنون قیمت یک کیلو زعفران در بازار از «۹۰ هزار افغانی تا صد و ۱۰ هزار افغانی» به‌فروش می‌رسد. زعفران «نگین اعلی» تا صد و ۱۰ هزار افغانی و انواع زعفران ساده بیشتر از ۹۰ هزار افغانی در بازارها نرخ‌گذاری شده است.
صاحب‌الله، یکی از کشاورزان هرات که سال‌ها است مشغول کشت زعفران میباشد، میگوید کشت این محصول از چنگ کشاورزان خطا خورده و بیشتر سرمایه‌گذاران به کشت و برداشت آن روی آورده‌اند.
به بیان او: «فعلا کشت زعفران از دست کشاورزان گرفته شده و تاجران به کشت آن شروع کرده‌اند. چون در سال‌های قبل زعفران کیلوی ۲۰ هزار افغانی به‌فروش می‌رسید و به کشاورزان نمی‌صرفید؛ چون مصارف زیادی را به‌کار دارد.»
توقف صادرات از طریق دهلیزهای هوایی
تا پیش از سقوط نظام جمهوریت بیشترین صادرات زعفران افغانستان از طریق دهلیزهای هوایی صورت می‌گرفت. دهلیزهای هوایی که روزنه‌ی امید کشاورزان و پروسیس‌کنندگان زعفران محسوب می‌شدند با تسلط طالبان بر کشور دیگر خبری از آن‌ها نیست.
قاسم الکوزی، مسئول یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید و بسته‌بندی زعفران در هرات است. او با سرمایه‌گذاری حدود یک میلیون دالر امریکایی روی این مرکز، میگوید سالانه تنها از مرکز خودش حدود هشت تا ۱۰ تُن زعفران به خارج از کشور صادر می‌شود. او می‌افزاید: «توقع ما از وزارت‌های زراعت، صنعت و تجارت این است که مانند گذشته دهلیزهای هوایی را به‌روی صادرات زعفران باز کند. چون از این طریق هم صادرات زعفران بیشتر می‌شود و هم هزینه‌ی خیلی کم لازم دارد.»
به‌گفته‌ی او، در حال حاصر به‌دلیل بسته بودن دهلیزهای هوایی، صادرکنندگان زعفران با چالش‌های جدی مواجه‌اند و ناگزیرند که از طریق زمین و با پرداخت هزینه‌های هنگفت محصولات شان را به خارج از کشور انتقال دهند.
ارباب عبدالرازق، مسئول یکی دیگر از شرکت‌های تولید و پروسس‌کننده‌ی زعفران در هرات میگوید، در سال روان تولید و کیفیت خیلی بهتر است؛ اما آنان در قسمت نبود زمینه‌ی کافی برای صادرات نگران هستند. به‌گفته‌ی او: «تمام دروازه‌ها به‌روی صادرات بسته‌اند که اگر باز شوند ما می‌توانیم زعفران را مستقیم به کشورهای خارجی بفرستیم. اگر باز نشوند ممکن زیانمند شویم و تولیدات ما روی دست بماند.»
همزمان با نگرانی زعفران‌کاران از نبود زمینه‌ی صادرات از طریق دهلیزهای هوایی، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات میگوید در سالی که گذشت حدود ۱۶ تن زعفران از طریق این اتاق صادر شده است. به‌گفته‌ی عبدالله دشتی، معاون اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری طالبان در هرات، بیشتر این صادرات پس از تحولات سیاسی از طریق ترانسپورت زمینی صورت گرفته است.
آقای دشتی، همچنان می‌افزاید که این مقدار زعفران به کشورهای اروپایی، امارات متحده عربی، هندوستان و امریکا صادر شده است. آمارهای اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات نشان می‌دهد که در حال حاضر در این ولایت بیش از ۳۰ شرکت تجارتی در بخش کشت، پروسس و صادرات زعفران فعالیت دارند.
افزایش دو برابری حاصلات زعفران
اداره‌ی زراعت و مالداری طالبان در هرات میگوید که حاصلات امسال زعفران این ولایت در مقایسه با سال گذشته افزایش دو برابری را نشان می‌دهد. بشیراحمد احمدی، آمر امور زراعتی و مالداری ریاست زراعت و مالداری طالبان در هرات دلیل این افزایش را اقلیم مناسب آب‌وهوا و افزایش قیمت این محصول در بازارهای جهانی عنوان می‌کند که به باور او، بیشتر کشاورزان به کشت آن روی آورده‌اند.
از سوی دیگر، مولوی پیرمحمد حلیمی، رییس اداره‌ی زراعت، آبیاری و مالداری طالبان در هرات میگوید که این اداره تلاش می‌کند تا زمینه‌ی صادرات این گیاه را از طریق دهلیزهای هوایی نیز به خارج از کشور فراهم کند؛ تا هم زمینه‌ی بهتر صادرات برابر شود و هم کشاورزان تشویق گردند.
آقای حلیمی می‌افزاید که خواسته‌ی کشاورزان و صادرکنندگان زعفران مبنی بر فعال‌سازی دهلیزهای هوایی را به وزارت‌های زارعت و تجارت این گروه در مرکز کشور شریک ساخته است.
بیشترین حاصلات زعفران هرات از ولسوالی‌های غوریان، پشتون‌زرغون، زنده‌جان، انجیل، کهسان، و گذره برداشت می‌شود.
آغاز فصل برداشت زعفران همه ساله، زمینه‌ی اشتغال‌زایی زیادی را نیز به ساکنان این ولایت فراهم می‌کند. براساس آمارهای اداره‌ی زراعت و مالداری طالبان در هرات، هر سال با آغاز فصل برداشت زعفران حدود ۲۰ هزار خانواده به‌گونه‌ای مستقیم و در حدود یک میلیون نفر به‌شکل غیرمستقیم دست به‌کار می‌شوند.