رسم‌های چون عیدی، نوروزی، زمستانی و ده‌ها رسم‌ورواج دیگر از عنعنات قدیمی مردم است که طی سالیان زیادی در میان خانواده‌ها رایج بوده است. در مناطق مختلف کشور رسم بر این است که در دوران نامزدی، در روزهای عید عیدانه و در جشن سال نو نوروزی از سوی خانواده‌های داماد با تشریفات خاص به‌عنوان تحفه برده می‌شود.
به‌گفته‌ی باشندگان قندوز، آماده کردن مصارفی چون عیدانه، نوروزی و زمستانی و بردن آن به خانواده‌ی دختر در جهت پایدار ماندن دوستی و خرسندی‌شان، مفید و ارزنده تلقی می‌شود. اما این رسم و عنعنات به خانواده‌های پولدار تأثیری ندارد ولی برای خانواده‌های متوسط و فقیر هزینه‌های زیادی اقتصادی بر دوش داماد می‌گذارد. همچنان طولانی شدن مدت نامزدی، بر این هزینه‌ها می‌افزاید.
مشکلات اقتصادی جوانان
پس از گذشت بیش از یک سال از حاکمیت طالبان بر کشور چالش‌های خانواده‌هایی که پسران‌شان نامزد دارند بیشتر شده است. این روزها با فرا رسیدن فصل زمستان، بازار فروش اجناس بنجاره‌ی و لباس‌های زنانه کم‌رنگ شده است. باشندگان قندوز علت کم‌رنگ بودن و کاهش فروش در بازارهای این شهر را وضعیت بد اقتصادی و بحران بیکاری در کشور عنوان می‌کنند.
محب‌الله، یک تن از باشندگان شهر قندوز که سه سال می‌شود نامزد است از چالش‌های عمده در این بخش سخن می‌گوید. به‌گفته‌ی او، خانواده‌ی نامزدش به بهانه‌های مختلف از او درخواست مصارف می‌کنند و او با وجود ضعف اقتصادی به ستوه آمده است. وی می‌افزاید با فرا رسیدن فصل زمستان لیستی را برای او فرستاده‌اند که در آن انواع لباس‌های زمستانی برای نامزد و خانواده‌اش گنجانیده شده است.
او اضافه می‌کند در شرایطی که کاروبار درست ندارد و به مشکل ضرورت‌های خانواده‌ی خود را تأمین می‌کند، این فرمایش‌ها او را نگران می‌سازد که پولش را از کجا تأمین کند. محب‌الله از همه‌ی خانواده‌ها در این ولایت می‌خواهد که برای خوشی فرزندان‌شان از درخواست چنین رسم‌های جلوگیری کنند.
سید نورالله، یک تن از باشندگان شهر قندوز که در حال حاضر در کشور ایران به‌سر می‌برد، می‌گوید سه سال می‌شود نامزد است و به‌دلیل نبود کار و مصارف گزاف در ایران آمده است. به‌گفته‌ی وی، درخواست خانواده‌ی نامزدش برای اخذ مصارف رسم و عنعنات باعث شده تا او از دوستان و اقاربش به‌شدت قرضدار شود.
به‌گفته‌ی او، در صورتی که به درخواست‌شان تن ندهد، خانواده‌ی نامزدش نزد مردم می‌گویند که او برای‌شان عیدانه نیاورد، لباس زمستانی نگرفت و نوروزی آماده نکرد. او اضافه می‌کند در شرایط کنونی با وجود این‌که کار می‌کند اما پول ایران را که می‌فرستد به مشکل خرج و مصارف خانواده را تأمین می‌کند. درخواست‌های خانواده‌ی نامزدش اما پابرجا می‌ماند.
رسم و رواج‌های ناپسند
رسم و رواج‌های ناپسند در دوره ابتدایی ازدواج مشکلات زیادی را برای جوانان و خانواده‌های آنان به‌بار آورده است. مشکلات اقتصادی مردم باعث شده تا دکانداران در شهر قندوز نیز فروش چندانی در این روزها نداشته باشند.
سید حمزه ساویز، یک تن از باشندگان قندوز است. او که چندین سال می‌شود نامزد است، به علت نبود کار و وضعف بد اقتصادی تا اکنون نتوانسته عروسی کند. او می‌افزاید رسم و رواج‌های چون عیدانه، سال نو، زمستانی و… برای پسران نامزددار کمرشکن است و باید از بین برده شود. وی اضافه می‌کند که در شرایط کنونی بنابر نبود کار برای جوانان تحصیل‌یافته، آنان مجبور می‌شوند به کشورهای خارجی برای پیدا کردن کار بروند. به‌گفته‌ی این جوان قندوزی، در صورتی که رسم و عنعنات کاهش پیدا کند جوانان نیز می‌توانند زودتر مراسم عروسی‌شان را برپا کنند.
محسن، یک تن از باشندگان قندوز که چند ماه از ازدواجش می‌گذرد می‌گوید چهار سال نامزد بود و پس از سپری کردن چالش‌های فراوان عروسی کرد. به‌گفته‌ی وی، در هر خرید لباس و زیورآلات برای نامزدش از ۳۰ تا ۴۰ هزار افغانی مصرف می‌شد. او می‌افزاید یک سال مکمل کار می‌کرد اما حاصل کارش در رسم‌های چون عیدانه، زمستانی و نوروزی به مصرف می‌رسید. وی اضافه می‌کند که در حال حاضر از همه‌ی دوستانش قرضدار است و برای پیدا کردن کار و پول تصمیم سفر به کشورهای خارجی را دارد.
محمددین، یک تن از دکانداران لباس وسایل زنانه در شهر قندوز می‌گوید نسبت به یک سال پیش فروش آنان نیز کاهش یافته است. به‌گفته‌ی وی، در گذشته وضع اقتصادی مردم بهتر بود و آنان به بهانه‌های مختلف و در مراسم‌های خاص برای نامزد و خانواده‌ی او خرید می‌کردند. او می‌گوید این رسم و رواج‌ها برای افرادی که زندگی بهتری دارند مشکل نیست اما افراد فقیر با چالش‌های عمده مواجه می‌شوند. او اضافه می‌کند که خانواده‌هایی را شاهد بوده است که با همدیگر در داخل دکان برای مصارف اضافی جنجال می‌کردند.
عواقب ناگوار رسم‌های ناپسند
منیراحمد، از دکانداران بنجاره‌فروشی در شهر قندوز می‌گوید وضعیت اقتصادی مردم در شرایط کنونی خراب است. به‌گفته‌ی او، برخی خانواده‌ها منتظر این هستند که دخترشان نامزد شود و لباس قیمتی و اشیا و اجناس دلخواه خود را توسط داماد خریداری کند. او می‌افزاید زمانی که نامزدداران برای خرید به دکانش می‌آیند، خانواده‌ی دختر قیمت‌ترین جنس را اخذ می‌کند و داماد هم ناگزیر خریداری می‌کند.
او می‌گوید خانواده‌ها باید مسائل چون زمستانی، تابستانی، عیدانه و نوروزی را بند کنند و برای آینده‌ی فرزندان‌شان به اراده و میل آنان کار کنند. وی تأکید می‌ورزد که خانواده‌های دختردار باید برای از بین بردن این رسم‌ها گام بردارند تا جوانان بدون هیچ‌گونه مشکل ازدواج نمایند.
نسرین، یک تن از باشندگان شهر قندوز می‌گوید خانواده‌ها باید برای آینده‌ی فرزندان‌شان از عنعناتی که باعث مصارف گزاف می‌شود جلوگیری نمایند. به‌گفته‌ی نسرین، سال گذشته که دخترش عروسی کرد هیچ‌گونه مصارف اضافی از داماد دریافت نکرده بلکه در قسمت پول مهریه نیز با داماد گذشت کرده است.
او می‌افزاید فامیل‌هایی که مشکلات اقتصادی دارند و خویشاوندی می‌کنند باید بین خود سازگاری داشته باشند و از درخواست مصارف و رسم‌های بی‌جا خوداری کنند. به‌گفته‌ی او، این موضوع با خانواده‌هایی که در این بخش مشکل ندارند صدق نمی‌کند. در صورتی که به اختیار خودشان مصرف می‌کنند، مربوط نیت و وضعیت اقتصادی‌شان می‌شود.
عبدالقیوم میرزایی، از فعالان اجتماعی در قندوز می‌گوید که متأسفانه بیشتر رسم و عنعنات در این ولایت به عرف و عادت مردم تبدیل شده است. به‌گفته‌ی او، رسم‌های ناپسند برای جوانانی که وضعیت اقتصادی‌شان خوب نیست زیان‌های روحی، روانی و اقتصادی به‌بار می‌آورد. وی اضافه می‌کند که سرچشمه‌ی بیشتر جنجال‌های خانوادگی همین رسم و عنعنات در مرحله‌ی نامزدداری است که منجر به خشونت و حتا جدایی می‌شود.
آقای میرزایی می‌گوید اکثر خانواده‌ها با جودی که می‌دانند داماد با وضعیت بد اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند، اما با آن‌هم درخواستی‌شان را کاهش نمی‌دهند و آینده‌ی فرزندان‌شان را نیز به خطر می‌اندازند. به‌گفته او، با فرا رسیدن فصل زمستان دخترانی که نامزد دارند، با وجودی که لباس‌های گرم زمستانی دارند اما لباس جدید درخواست می‌کنند. او از تمامی خانواده‌ها می‌خواهد برای آینده‌ی خوب و خوش جوانان و فرزندان‌شان باید از چنین درخواست‌هایی خودداری کنند.
باشندگان قندوز و شماری از جوانان در این ولایت در حالی از رسم و رواج‌های دوره نامزدی شکایت دارند که پس از گذشت یک سال از حاکمیت طالبان، جوانان زیادی از کارهای‌شان برکنار شده و شماری هم به کشورهای همسایه مهاجرت کرده‌اند. سطح بیکاری همچنان در میان جوانان به اوج خود رسیده است.