مرکز خبرنگاران افغانستان (AFJC) می‌گوید که در کنار دو برابرشدن خشونت و تهدید علیه خبرنگاران افغانستان، فضای کار برای خبرنگاران و رسانه‌ها نیز به شکل «بسیار جدی» محدود شده است.
این مرکز امروز (شنبه، ۲۷ حوت) به‌مناسبت روز ملی خبرنگار، گزارش سالانه‌‌ی خود را در مورد وضعیت خبرنگاران و رسانه‌ها در افغانستان در سال ۱۴۰۱ منتشر کرده است.
براساس آن گزارش، وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران در سال ۱۴۰۱ در افغانستان رو به وخامت نهاده و در کنار افزایش دو برابری رویدادهای خشونت و تهدید خبرنگاران نسبت به سال ۱۴۰۰، فضای کار برای خبرنگاران و رسانه‌ها نیز به شکل بسیار جدی محدود شده است.
مرکز خبرنگاران افغانستان گفته است که در ۱۲ ماه گذشته، دست‌کم ۲۳۷ رویداد نقض آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران را که شامل تهدید، بازداشت و برخورد خشونت‌آمیز می‌شود، ثبت کرده است.
این رویدادها در مقایسه با ۱۱۷ مورد خشونت و رویداد ناقض آزادی رسانه‌ها در سال ۱۴۰۰، بیشتر از دو برابر افزایش را نشان می‌دهد.
طبق گزارش مرکز خبرنگاران، در سال ۱۴۰۱ هرچند یک گزارشگر جان خود را بر اثر انفجار هدفمند از دست داده است؛ اما شمار قربانیان در مقایسه با کارمندان رسانه‌ای جان‌باخته در سال ۱۴۰۰، سه مورد کم‌تر است.
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که به جز رویداد انفجار در نشست خبرنگاران در مزار شریف که به جان‌باختن دست‌کم دو نفر از جمله حسین نادری، گزارشگر خبرگزاری صدای افغان انجامید و باعث زخم‌برداشتن حداقل ۱۹ نفر از خبرنگاران شد، در اکثریت رویدادهای دیگر نقض حقوق خبرنگاران، اداره‌ها یا افراد طالبان به‌ویژه استخبارات نقش داشته‌اند.
از مجموع رویدادهای ثبت‌شده توسط مرکز خبرنگاران افغانستان در سال ۱۴۰۱، دست‌کم ۱۱۳ مورد آن تهدید یا بدرفتاری و توهین خبرنگاران بوده است. کم‌تر از نیمی از این قضایا (۴۵ مورد) در کابل ثبت شده است.
همچنین در جریان ۱۲ ماه گذشته، دست‌کم هشت رویداد خشونت فیزیکی یا ضرب‌وشتم خبرنگاران به ثبت رسیده است که از این تعداد، چهار قضیه در کابل به ثبت رسیده است.
در این مدت حداقل ۲۱ مورد زخم‌برداشتن خبرنگاران نیز رخ داده است و از آن جمله ۱۹ مورد در مزار شریف و دو مورد در کابل رخ داده است.
در سال ۱۴۰۱ دست‌کم ۹۴ قضیه‌ی بازداشت موقت خبرنگاران از یک تا چند ساعت و چند روز و حتا چندین ماه به ثبت رسیده است که از آن جمله دو خبرنگار از حدود دو ماه پیش تا اکنون زندانی هستند.
از جمله خبرنگاران بازداشت‌شده، مرتضی بهبودی، خبرنگار افغانستانی-فرانسوی و خیرالله پرهر، خبرنگار ورزشی رادیو و تلویزیون همیشه بهار از میانه‌ی ماه جدی ۱۴۰۱ تا اکنون در زندان هستند.
بهبودی در ۱۷ جدی در کابل بازداشت شد و پرهر در ۱۹ جدی از جلال‌آباد به کابل احضار و توسط استخبارات طالبان بازداشت شد.
یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که نهادهای امنیتی به‌ویژه اداره‌ی استخبارات طالبان و همچنین وزارت امر به معروف به شکل مستقیم و غیرمستقیم با بازداشت، تهدید و ترساندن خبرنگاران روند سرکوب آزادی رسانه‌ها و آزادی بیان را پیش می‌برند.
مرکز خبرنگاران می‌گوید که در حال حاضر نه تنها در ولایت‌ها بلکه در کابل نیز امکان تهیه و نشر گزارش‌های آزاد و تحقیقی به‌دلیل محدودیت شدید در دسترسی به اطلاعات و تهدید و ترس از زندان و شکنجه به‌شدت محدود شده و خودسانسوری در اوج خود رسیده است.
مرکز خبرنگاران از طالبان خواسته است که با اجرای قانون رسانه‌ها و قانون دسترسی به اطلاعات، زمینه فعالیت رسانه‌های آزاد را برمبنای این قوانین فراهم سازد.