پس از گذشت یک هفته از حمله‌ی خونین بر مرکز فرهنگی و اجتماعی «تبیان» هنوز هم شب‌ها را با کابوس‌های متفاوت سپری می‌کند. در اوج این کابوس‌ها آماده میشود که برای گذراندن عملیات بخشی از بدنش که در انفجار زخم برداشته، به اتاق ویژه برود.
اما قبل از رفتن به اتاق عملیات حاضر میشود که چشم‌دید‌ش از انفجار را حکایت کند. می‌گوید: «همایش شروع شده بود که یک‌باره صدای وحشتناکی شنیدم، اما پس از آن گوش‌هایم توان شنیدن را از دست داده بود و تنها می‌توانستم هم‌مسلکان زخمی خود را در میان دود تند ببینم.»
جمله‌های بالا روایت یکی از خبرنگاران ولایت بلخ است که در انفجار ماین جاسازی‌شده در مرکز فرهنگ و اجتماعی «تبیان» در هفته‌ی گذشته آسیب جدی دیده است، اما به علت مشکلات امنیتی حاضر نیست هویت‌اش در این گزارش ذکر شود.
این خبرنگار که چهره و قسمت‌های از بدنش به علت اصابت چره‌های انفجار آسیب دیده، از نبود برنامه‌های حمایتی جهت درمان بهترش شکایت می‌کند و نهادهای حامی خبرنگاران و رسانه‌ها را به بی‌مهری در برابر زخمی‌های این رویداد متهم می‌کند.
وی می‌افراید: «هیچ نهادی برای پشتیبانی از ما که یک عمر برای آزادی بیان مبارزه کردیم توجه نکرده و همه‌ی ما در شرایط بد اقتصادی قرار داریم و توان پرداخت هزینه‌ی درمان خود را نداریم.»
این جوان تنها خبرنگاری نیست که از بی‌توجهی حکومت و نهادهای حمایت‌کننده‌ی رسانه‌ها و خبرنگاران شکایت می‌کند، بلکه در گوشه‌ی دیگری از شهر مزار شریف، روح‌الله روحانی، خبرنگار تلویزیون شمشاد با زخم‌های برداشته‌اش -به دور از ابتدایی‌ترین موارد بهداشتی- در دفتر کارش خوابیده است.
روحانی که از ناحیه‌ی سر و گوش آسیب دیده نیز از نبود برنامه‌ی حمایتی برای فراهم‌سازی فرصت‌های مناسب درمانی شکایت می‌کند. این خبرنگار می‌گوید تنها کمیته مصونیت خبرنگاران افغان توانسته خدمات ابتدایی درمانی را برای آنان فراهم سازد و پس از آن تمام مخارج را خانواده‌اش بردوش کشیده است.
روح‌الله روحانی که به‌گفته‌ی خودش انگیزه و روحیه‌ی فعالیت رسانه‌ای پس از وقوع این رویداد از وی گرفته شده، اکنون نگران آینده‌ی کاری‌اش است. او می‌گوید: «اصلا توان کار و انگیزه‌ی کار برایم نمانده است و هر روز با ترس بیشتر زند‌گی می‌کنم. از این رویداد زخمی بیرون شدم اما ممکن است در آینده زنده بیرون نشوم.»
روح‌الله از جمله ۱۵ خبرنگاری است که در انفجار روز شنبه هفته‌ی گذشته، در همایش بزرگ‌داشت از روز خبرنگار در مرکز فرهنگی و اجتماعی «تبیان» در شهر مزار شریف زخم برداشته است.
براساس اطلاعات نشرشده، در جریان این انفجار که همایش تقدیر از خبرنگاران را در ناحیه‌ی دوم شهر مزار شریف مورد هدف قرار داده است، دو نفر از کارمندان مرکز فرهنگی و اجتماعی «تبیان» کشته و دست‌کم ۴۰ نفر از اشتراک‌کنند‌گان آن زخم برداشته‌اند.
نیروهای امنیتی طالبان برای ولایت بلخ نوعیت این انفجار را که گروه داعش مسئولیت آن را به عهده گرفته است، مواد منفجره‌ی جاسازی‌شده بیان کرده و گفته‌اند که این رویداد یک کشته و هشت زخمی برجای گذاشته است.
بی‌مهری نهادهای پشتیبان از رسانه‌ها
هرچند از این رویداد حدود یک هفته می‌گذرد اما خبرنگارانی که در این حمله زخم برداشته‌اند، از بی‌توجهی حکومت و نهادهای حمایت‌کننده‌ی رسانه‌های آزاد و خبرنگاران ابراز نگرانی می‌کنند.
این خبرنگاران می‌گویند تنها کمیته مصونیت خبرنگاران افغان برای درمان آنان سهم داشته اما از سایر نهادهایی که در سال‌های پسین همواره زیر نام نهاد حمایت‌کننده‌ی خبرنگاران و رسانه‌ها پروژه گرفته‌اند، شاهد یک دل‌جویی هم نبوده‌اند.
سجاد موسوی، یکی از خبرنگاران بلخی که بیشتر از ده سال عمر خود را در راستایی اطلاع‌رسانی کار کرده و پرچم‌دار آزادی بیان بوده نیز در جمع مجروحان این رویداد است. وی از دو قسمت سر و چهره‌اش آسیب دیده است.
موسوی می‌گوید در حالی‌که داکتران برای او تأکید کرده‌اند که باید دو هفته تحت مراقبت‌های جدی باشد اما نداشتن امکانات مالی سبب شده تا وی نتواند برای درمان خود مصمم شود.
سجاد موسوی نیز با دیگر خبرنگاران هم‌نظر است و می‌گوید کمیته مصونیت خبرنگاران افغان تنها نهادی بوده که با اقدام فوری توانسته جلو خطرات مرگ و آسیب‌های جدی را بگیرد.
آقای موسوی بر فراهم‌سازی فرصت‌های بهتر درمانی جهت بهترشدن وضعیت زخمی‌های این رویداد تأکید می‌کند و می‌گوید: «خبرنگارن مجروح که در حمله بر مرکز فرهنگی و اجتماعی تبیان زخم برداشته‌اند نیاز به توجه نهادهای حامی خبرنگاران و رسانه‌ها دارند.»
سجاد موسوی وضعیت اقتصادی خبرنگاران زخمی را نگران‌کننده بیان می‌کند و از حکومت طالبان و نهادهای پشتیبان رسانه‌ها و خبرنگاران خواستار کمک‌رسانی فوری است. وی همچنان می‌افزاید: «خواست ما به‌عنوان یک خبرنگار این است که نهادهای حمایت‌کننده توجه داشته باشند چون ما قشر آسیب‌پذیری هستیم که با امتیاز اندک فعالت می‌کنیم.»
در همین حال جواد درویش، خبرنگار تلویزیون تمدن که جزء خبرنگاران آسیب‌دیده در این حمله است، در مصاحبه با تلویزیون جهانی آریانا نیوز از بی‌مهری نهادهای پشتبان خبرنگاران انتقاد کرده است.
آقای درویش گفته است: «به‌شمول خودم بیش از ده نفر از خبرنگاران زخم برداشته‌اند. پس از چند روز از سپری‌شدن این حمله، به جز کمیته مصونیت خبرنگاران افغان، دیگران حتا ابراز همدردی نکرده‌اند.»
خدمات ارائه‌شده و وضعیت صحی خبرنگاران
کمیته مصونیت خبرنگاران افغان در شمال کشور که پس از وقوع رویداد تنها نهادی بوده که مسئولیت درمان خبرنگاران را بر عهده گرفته است، وضعیت برخی از خبرنگاران را وخیم گزارش می‌دهد.
لطیف سهاک، مسئول این کمیته در شمال کشور می‌گوید بیشتر خبرنگاران در کنار جراحت‌های سطحی، پرده‌های گوش شان نیز آسیب جدی دیده و آنان تلاش دارند برای درمان زخمی‌ها برنامه‌های حمایتی بیشتر را روی دست گیرند.
لطیف سهاک می‌افزاید: «از روز نخست این انفجار کمیته تمامی مصارف زخمی‌ها را به دوش داشته و همه‌روز خبرنگارانی که احساس درد می‌کنند را به مراکز درمانی انتقال می‌دهد. امروز هم یکی از خبرنگاران را برای عملیات به شفاخانه خصوصی رهنورد انتقال دادیم.»
آقای سهاک می‌گوید پرده‌ی گوش ۱۲ نفر از خبرنگاران که در انفجار بر مرکز «تبیان» زخم برداشته‌اند پاره شده و آنان در سدد درمان این زخمی‌ها هستند. او می‌افزاید: «کمیته تلاش می‌کند خبرنگارانی که پرده‌های گوش‌شان را از دست دادهاند را در کابل یا بیرون از کشور درمان کند.»
لطیف سهاک، مسئول کمیته مصونیت خبرنگاران افغان در شمال همچنان از آغاز روند توزیع کمک‌های نقدی این کمیته به خبرنگاران زخمی خبر می‌دهد و می‌گوید: «قرار است در آینده‌ی نزدیک برای خبرنگاران زخمی از سوی کمیته پول نقد نیز توزیع شود.»
چرا «تبیان» مورد حمله قرار گرفت؟
مرکز فرهنگ و اجتماعی «تبیان» در سال‌های اخیر همواره یکی از اهداف نظامی بخش خراسان گروه داعش بوده و این نهاد تا اکنون دو بار مورد حمله‌ی این گروه قرار گرفته است.
برخی از آگاهان می‌گویند این مرکز به علت این‌که نهاد تحت حمایت ایران بوده، دو بار مورد آماج حمله‌های نظامی بخش خراسان گروه داعش قرار گرفته است.
براساس اطلاعات، این مرکز برای نخستین‌بار در سال ۱۳۹۶ توسط یک فرد انتحاری مورد حمله قرار گرفت که در نتیجه‌ی آن رویداد بیش از ۲۰۰ نفر کشته و زخمی شدند.
«تبیان» که یکی از مراکز آموزشی و رسانه‌ای است، برای بار دوم به تاریخ ۲۰ حوت سال جاری مورد آماج قرار گرفت و در این رویداد دو نفر کشته و دست‌کم ۲۰ نفر زخم برداشتند.
با این همه شماری از خبرنگاران به شرط افشانشدن هویت شان می‌گویند در روز برگزاری همایش تقدیر از خبرنگاران در ۲۰ حوت سال جاری، تدابیر جدی امنیتی از سوی مسئولان این مرکز گرفته نشده بود. آنان می‌گویند بی‌توجهی به مسائل امنیتی و عدم تلاشی اشتراک‌کنند‌گان این همایش سبب شده تا مواد منفجره در این مراسم جاسازی شود.
در همین حال مسئولان امنیتی طالبان در فرماندهی امنیه‌ی ولایت بلخ نیز می‌گویند که تدابیر جدی امنیتی از سوی مسئولان این مرکز وجود نداشته و برای آنان نیز اجازه‌ی تأمین امنیت داده نشده است.
پیش از این محمدآصف وزیری، سخن‌گوی فرماندهی امنیه‌ی طالبان برای ولایت بلخ به رسانه‌ها گفته است: «مسئولان این مرکز به نیروهای امارت اسلامی که برای تأمین امنیت این همایش حضور داشتند اجازه نداده است و آنان ناگزیر شده‌اند ساحه را ترک کنند.»
وسایل خبرنگاران در قید طالبان
برخی از خبرنگاران بلخی که هفته‌ی گذشته در انفجاری در مرکز فرهنگی و اجتماعی «تبیان» زخم برداشته‌اند، می‌گویند با گذشت یک هفته از وقوع این رویداد تا اکنون موفق نشده‌اند تا وسایل کار شان را بدست بیاورند.
این خبرنگاران می‌گویند ریاست استخبارات طالبان کمره‌ها، مبایل، بیک و مایک‌های‌شان را به بهانه‌ی بررسی ضبط کرده‌اند.
آنان می‌گویند عدم دسترسی‌شان به وسایل کار سبب شده تا روند فعالیت‌های رسانه‌ای‌شان با دشوارهای زیادی روبه‌رو شود.
ضبط وسایل کار خبرنگاران از سوی طالبان تنها موردی نیست که سبب نگرانی خبرنگاران و رسانه‌ها شده است، بلکه پیش از این نیز دفتر نی یا حمایت‌کننده رسانه‌های آزاد از بازجویی خبرنگاران توسط طالبان انتقاد کرده است. این نهاد با نشر اعلامیه‌ای ادعا کرده که طالبان پس از انفجار از خبرنگاران زخمی در شفاخانه بازجویی کرده‌اند.
از سوی هم، یکی از خبرنگاران در صفحه‌ی فیس‌بوک خود از توهین و تحقیر طالبان نیز شکایت کرده است. این خبرنگار در صفحه‌ی فیس‌بوکش نوشته است که نیروهای طالبان در شفاخانه برای وی گفته‌اند: «کاش همه‌ی شما مردار میشدید.»
واکنش‌های گسترده
حمله بر تجمع خبرنگاران در بلخ با واکنش‌های گسترده‌ی داخلی و خارجی مواجه شده است. ریچارد بنت، گزارشگر ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان، انفجار بر تجمع خبرنگاران در شهر مزار شریف را ضربه به آزادی بیان عنوان کرده است.
بنت در صفحه‌ی رسمی توییتر خود نوشته است: «حمله به روزنامه‌نگاران ضربه‌ی دیگری به آزادی بیان در افغانستان است و افزایش حمایت ضروری است.»
در همین حال رافایلا یدیس، سرپرست دفتر اتحادیه اروپا در کابل نیز حمله بر خبرنگاران را محکوم کرده و گفته است که خبرنگاران جان‌شان را برای کارشان به خطر می‌اندازند و باید از آنان محافظت شود.
در ادامه‌ی واکنش‌ها، کمیته بین‌المللی مصونیت خبرنگاران حمله بر خبرنگاران را محکوم کرده و خواستار تحقیقات فوری در این زمینه شده است. این کمیته با نشر اعلامیه‌ای حمله بر تجمع خبرنگاران در شهر مزار شریف را «اقدام نفرت‌انگیز و بزدلانه» بیان کرده است.
گروه داعش در حالی مسئولیت حمله بر تجمع خبرنگاران را بر عهده گرفته است که طالبان در روزهای پسین به علت افزایش حملات داعش، عملیات‌های نظامی را بر علیه این گروه روی دست گرفته‌اند. در یکی از حمله‌های گروه داعش، محمدداوود مزمل، والی طالبان برای ولایت بلخ کشته شد.