صنعت تولید کفش در هرات پیشینه‌ی تاریخی دارد؛ اما این صنعت نیز دست‌خوش تحولات سیاسی شده و فرازونشیب‌های فراوانی را تجربه کرده است. در حال حاضر بیشتر پیشکسوتان این صنعت در کشورهای همسایه از جمله ایران، پاکستان و ترکیه به‌سر می‌برند و آن‌جا ادامه‌ی فعالیت می‌دهند. اکنون تعداد انگشت‌شماری از صاحبان این صنعت در هرات با ایجاد کارخانه‌های کوچکی ادامه‌ی کار می‌دهند.
با این حال، با گرم‌شدن هوا تولیدکنندگان کفش چپلی در هرات از بازار گرم فروشات شان سخن می‌زنند. برخی از تولیدکنندگان کفش در هرات می‌گویند در شب و روزهای نخست سال نو بازار فروشات شان خوب است و در سال‌های اخیر، شهروندان علی‌رغم مشکلات مالی، با درک از کیفیت و کارآمدی خوب کفش‌های تولیدی وطن به خرید از این محصولات روی آورده‌اند.
کارخانه‌ی تولید کفش
در کوچه‌ی «خواجه عبدل‌مصر» به سراغ فردی می‌روم که با وجود معلولیت از ناحیه‌ی پا، کارخانه‌ی تولید کفش را ایجاد کرده و جدا از خودش، چندین نفر را نیز دست به‌کار نموده است. او می‌گوید که تسلیم معلولیت نشده و با وجود معلولیت از ناحیه‌ی پا، خوشحال است که به افراد سالم کفش آماده می‌کند.
خلیفه نصیراحمد شیرزاد، مالک این کارخانه‌ی تولید کفش‌های چرمی در هرات می‌گوید از بوت‌رنگی آغاز کرده و سرانجام با تلاش شبانه‌روزی و پشت‌کار تا این‌جا رسیده است. او گفت: «من تقریبا ۲۸ سال است که شب و روز کار می‌کنم و توانستم این دم و دستگاه را آماده کنم. تقریبا چهار میلیون افغانی در این کارخانه سرمایه دارم. از بوت‌رنگی شروع کردم و از همان کفش رنگ‌کردن سر پا ایستادم. با خودم عهد کرده بودم که باید روزی صاحب یک کارخانه‌ی کفش شوم. بنا از یک دروش و بُرس رنگ شروع کردم و به این‌جا رسیدم.»
کفش تولیدی ساخت دست نصیراحمد در حال حاضر در بازارهای هرات از هزار و ۲۰۰ افغانی تا دو هزار به فروش می‌رسد. او بیان می‌دارد: «این‌جا هفت نفر هستیم و بحث شاگرد و استاد در بین نیست، همه استاد هستیم. کار ما کاملا بخش مردانه است. خالص چرم کار می‌کنیم. کار دیسی (تقلبی) مشخص است؛ هم از چین می‌آید و هم از ایران و پاکستان. خداوند متعال را شکرگزار هستم که صداقت پیشه کردم و خیانت در کار ما نیست.»
او می‌گوید با سه سال شاگردی نزد استادان، این صنعت را فرا گرفته و در حال حاضر از زندگی و شرایط کاری‌اش راضی است. از او در مورد چگونگی معلول‌شدن‌اش پرسیدم و او گفت که در کودکی به‌دلیل واکسین اشتباه فلج شده است.
صاحب این کارخانه‌ی تولیدی کفش در هرات می‌گوید روزانه تا ۱۲ جوره کفش تولید دارد و در صورت حمایت می‌تواند به مراتب سطح تولیدات بیشتری داشته باشد و برای افراد زیادی هم زمینه‌ی کار را فراهم کند.
او در مورد کیفیت کفش‌های تولیدی داخلی نسبت به کفش‌های خارجی نیز گفت: «وقتی که چپلی چینایی و پاکستانی می‌خریم، یک ماه یا دو ماه کار می‌دهد. برعلاوه‌ی این‌که دو ماه کار می‌دهد، به پاهای شما ضرر می‌رساند و بد بو می‌کند چون از مواد شیمیایی فوم و تارت استفاده می‌کند که به چشم ضرر می‌رساند. شما وقتی کفش تولیدی صنعت دست می‌گیرید، در آن خالص چرم استفاده شده و دو سال کارایی دارد؛ آسیبی هم به شما نمی‌رساند.»
به‌گفته‌ی نصیراحمد، در حال حاضر چالش جدی سد را کاروبار او واردات مواد خام از خارج کشور است. او بیان می‌دارد که مواد خام جنس تولیدی از صفر تا صد را از کشورهای همسایه وارد کشور می‌کند.
به‌بیان او: «در بخش مواد خام بسیار مشکل داریم. زیادتر مواد خام را از ایران، پاکستان و ترکیه تهیه می‌کنیم. در قسمت خریدن و واردکردن برای ما خیلی مشکل است. دو سه ما مواد خام بین راه می‌ماند. اگر کشور ما کشور آبادی می‌بود و همه چیز می‌داشتیم، هیچ نیازی نبود که ما محتاج دیگران می‌بودیم.»
نصیراحمد می‌گوید یکی از آرزوهای بزرگش آموزش این حرفه به دیگر معلولان است تا بتواند تغییری در زندگی آنان ایجاد کند. او با گلوی پر بغض و با چشمانی اشک‌آلود گفت: «من خودم معلول هستم و دوست دارم در سالی ۲۰ تا ۳۰ معلول را که در خیابان‌ها دست به گدایی می‌زنند و با مشکلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، کمک کنم و دست شان را بگیرم. خواهش من از دولت‌مردان این است که با من همکاری کنند. من می‌توانم معلولان ناتوان را در این صنعت بهترین استاد تربیه کنم که با عزت و حرمت زندگی کنند. امروز من کفش جور می‌کنم اما پا ندارم که به پاهای خود کنم. به شاگرد خود می‌گویم به پاهایت کن که من ببینم.» او تأکید می‌کند که در صورت حمایت دولت و سازمان‌های امداد‌رسان می‌تواند ده‌ها فرد معلولِ دیگر همانند خود را آموزش دهد.
تولیدکنندگان کفش در هرات از حکومت طالبان نیز می‌خواهند تا جلو واردات بی‌رویه‌ی کفش‌های خارجی را به داخل کشور بگیرد و از سرمایه‌گذاران بخواهد که به‌جای واردکردن کفش خارجی، مواد خام آن را وارد و به دسترس تولیدکنندگان قراردهند تا صنایع تولیدی وطن روی پا بی‌ایستد.
همین‌طور سهراب صادق، یکی دیگر از کارخانه‌داران تولید کفش در هرات است. او نیز این شب و روزها از بازار فروشات کفش‌های تولیدی هرات راضی به نظر می‌رسد و از روی‌آوردن بیشتر شهروندان به خرید کفش‌های ساخت وطن سخن می‌زند.
محمدسهراب می‌گوید صنعت تولید کفش را از پدرکلان‌های‌شان به ارث برده و آنان سابقه‌ی هفتادساله در این صنعت را دارند. او گفت: «بازار امسال خیلی خوب شده. به‌خاطر این‌که آگاهی مردم درباره‌ی تولید داخلی خود ما زیاد شده است. بازارهای خیلی خوبی داریم امسال. مردم فهمیده‌اند که این کفش نسبت به کفش خارجی دارای کیفیت و مقاومت بهتری است.»
این تولیدکننده‌ی کفش‌های داخلی نیز می‌گوید به‌دلیل کار و زحمت زیادی که این صنعت دارد در یک سال ۶۰۰ جوره کفش تولید دارند.
راحتی کار و درآمد بیشتر
در کارگاه تولیدی نصیراحمد، هفت نفر دیگر هم کار می‌کنند و از این طریق معیشت خانواده‌های‌شان را تأمین می‌کنند. مجید، یکی از این کارکنان در این کارگاه است که در بدل دست‌مزد روزنامه‌ی هزار و ۲۰۰ افغانی کار می‌کند. او به‌عنوان قیچی‌کار در این کارگاه سرگرم کار است و می‌گوید خوشحال است که در داخل وطن برایش زمینه‌ی کار مهیا شده است.
مجید از سازمان‌های کمک‌کننده و حکومت طالبان می‌خواهد کسانی چون خلیفه نصیراحمد شیرزاد را حمایت کند تا از یک‌طرف صنایع تولیدی حمایت و از طرفی هم زمینه‌ی کارآفرینی برای قشر جوان در کشور بیشتر شود.
به‌بیان او: «خیلی هم خوشحالم که به داخل کشور خود کار می‌کنم. روزانه تا هزار و ۲۰۰ افغانی عاید دارم. مدت زیادی است که این شغل من است. خواست ما حمایت است که باید حمایت شویم.»
علاقه‌مندی مردم به کفش‌های تولید وطن
بیشترین دکان‌های فروش کفش‌های تولیدی هرات در جاده‌ی جنونی مسجد جامع بزرگ این ولایت قرار دارند. این دکان‌ها بیشتر مربوط به کسانی اند که کارخانه‌ی تولید کفش دارند.
با محمدنادر، حین چانه‌زدن روی قیمت کفش‌ها با دکان‌دار سر خوردم. دکان‌دار هزار و ۸۰۰ افغانی قیمت کفش را می‌گفت و خریدار هم هزار و ۵۰۰ افغانی که پس از چانه‌زدن‌ها به هزار و ۵۰۰ افغانی جورآمد کردند. محمدنادر صدها کیلومتر راه را از ولایت غور برای خرید سوغات بهاری از جمله کفش پیموده و به شهر هرات آمده است.
او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید: «به‌خاطر خرید در ولایت هرات آمدم. دکان‌های زیادی رفتم که چپلی بگیرم اما خوش نکردم، چون جنسی که از خارج می‌آید را به‌جای جنس داخلی برایم معرفی کردند.» او از دیگر شهروندان نیز می‌خواهد تا برای پیش‌رفت کشور و رسیدن به خودکفایی اقتصادی، از تولیدات داخلی استفاده کنند؛ هرچند که نسبت به اجناس خارجی قیمت است اما کارآمدی خوب و با دوامی دارد.
از او در مورد دلیل خرید کفش‌های تولیدی هرات پرسیدم و او گفت: «کفش خارجی را هم قیمت می‌خریم اما با دو ماه استفاده، پاره می‌شود. بهتر است که پول خود را یک‌جایی بدهیم و با افتخار از ساخت وطن خود بگیریم که استقامت و دوامی بیشتری دارد.»
مشکلات در واردات مواد خام، نبود سرمایه‌ی کافی و عدم حمایت جدی دولت و نهادها از جدی‌ترین چالش‌های سد راه رشد فعالیت تولیدکنندگان صنعت کفش در هرات عنوان می‌شود. صنعت‌کاران تولیدی کفش در هرات می‌گویند در صورت حمایت همه‌جانبه می‌توانند افغانستان را از لحاظ تولید کفش به خودکفایی برسانند و زمینه‌های کاری بیشتری را به شهروندان ایجاد کنند.