یوری سوسینسکی سمیخات
منبع: افغانستان.رو
مهدی زرتشت
بخش آخر
به هرحال، افغانستان می‌تواند از کمک‌های کشورهای همسایه برای آماده‌سازی نیروهای امنیتی خود استفاده کند. [در این میان] پاکستان می‌تواند نقشی مهم و اساسی را برای ترویج صلح و امنیت در افغانستان بازی کند. اسلام‌آباد برای کمک به کابل، تقویت ارتش و پیشرفت مذاکرات صلح با گروه طالبان را اعلام کرده است. در عین حال، می‌توان گفت که هم‌گرایی پاکستان و افغانستان، یک امر اتفاقی نیست. از این‌جا شروع کنیم که اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان از زمان آغاز به کار ریاست جمهوری، برای توسعه‌ی همکاری‌های نظامی-سیاسی و همکاری‌های اقتصادی، کارش را شروع کرده است. هم‌زمان، چنین رویکردی، باعث شده است تا دهلی نو از افغانستان دل‌سرد شود.
در دسامبر 2014 رادیکال‌های اسلام‌گرا یک حمله‌ی خونین را در شهر پشاور پاکستان به راه انداختند که در نتیجه‌ی آن بیش از 140 تن کشته شدند. پیش از همه، در پاسخ به این حمله‌ی وحشیانه‌ی شبه‌نظامیان، از سوی نیروهای امنیتی افغان و با موافقت اسلام‌آباد، یک حمله‌ی ضد‌تروریستی در ولایت کنر به راه انداخته شد. اواخر سال گذشته و به دنبال حمله به پشاور، راحیل شرف، رییس ستاد ارتش و شماری دیگر از مقام‌های بلندپایه‌ی امنیتی دولت پاکستان، با مقام‌های افغانستان دیدارهایی را انجام دادند.
در طول چند دهه‌ی اخیر، یکی از عوامل مهم بی‌ثباتی در منطقه، درگیری و اختلاف هند-پاکستان بوده است. اختلاف طولانی‌مدت ارضی بر سر منطقه‌ی جغرافیایی جامو و کشمیر، هسته‌ی اختلاف هند و پاکستان را تشکیل داده و در حال حاضر، به نظر می‌رسد که این اختلاف به طور کامل قابل حل‌و‌فصل نیست. کشور هند، دولت پاکستان را به حمایت از جدایی‌طلبان کشمیر متهم می‌کند. [و در مقابل] مقام‌های پاکستان، همه‌ی این اتهام‌ها را قاطعانه انکار می‌کنند. به این اساس، افغانستان نیز مجبور است، دایماً میدان مانور دو کشور- هند و پاکستان- باشد. به احتمال زیاد، ایجاد روابط نیک میان کابل و اسلام‌آباد، مانع اساسی بر سر راه توسعه‌ی همکاری‌های اقتصادی میان کابل و دهلی نو است.
جنگ میان هند و پاکستان برای نفوذ و تأثیرگذاری در افغانستان، سال‌های سال است که ادامه دارد. ناظران معقتدند که گروه‌های مختلف مسلح که هر‌از‌گاهی در خاک افغانستان دست به اقدام می‌زنند، به هدف تأمین منافع دهلی نو و اسلام‌آباد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. جنرال پرویز مشرف معتقد است که «هند و پاکستان باید از این کار صرف نظر کنند و به جنگ نیابتی خود [در خاک افغانستان] پایان دهند.»
یادآوری این نکته لازمی است که اشرف غنی، رهبر فعلی افغانستان، هر‌نوع گفت‌وگوهای مخفیانه در ارتباط به مسأله‌ی صلح و دیپلماسی را رد می‌کند. با این‌حال، در هر حالت اما انتظار برای رسیدن به نتایج گفت‌وگوهای صلح در کوتاه‌مدت، بیهوده است. گفت‌وگوی صلح و رسیدن به یک نتیجه‌ی قابل قبول، یک فرایند طولانی است. ممکن است گفت‌وگوها و مذاکرات میان مقام‌های افغانستان و گروه «طالبان» که در همین نزدیکی‌ها برنامه‌ریزی شده، بتواند صفحه‌‌ای جدید برای افغانستان باز کند.
***
اخیراً جنرال پرویز مشرف، رییس جمهور اسبق و یکی از چهره‌های شناخته‌شده‌ی نظامی پاکستان در مصاحبه‌ای با یکی از روزنامه‌های غربی برای نخستین بار و به صورت علنی اعتراف کرد که سازمان استخبارات پاکستان (ISI) برای تضعیف دولت افغانستان، از سال 2002 به تربیت و پرورش گروه طالبان اقدام کرد. این اقرار، از آن‌جایی مهم است که نخست، قبل از این، هرچه گفته می‌شد، تنها در حد یک ادعا بود که خیلی وقت از سوی مقام‌های پاکستان، «اتهام» خوانده شد. دوم، این اظهارات از زبان یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی و نظامی پاکستان، مورد تأیید قرار می‌گیرد و قابل اعتبار است. سوم، این مقام نظامی و سیاسی پاکستان در زمانی به آنچه پاکستان روی دست گرفته، اعتراف می‌کند که دولت کرزی پایان یافته و دولت وحدت ملی به کار خود آغاز کرده است. تأمین صلح و امنیت سراسری و گسترش روابط سیاسی و همکاری‌های اقتصادی با کشورهای منطقه، یکی از عمده‌ترین شعارهای رییس جمهور اشرف غنی است. بنابراین، اعتراف پرویز مشرف مبنی بر تولید و حمایت گروه طالبان و سایر گروه‌های تندرو فعال در داخل خاک افغانستان، به خودی خود زمینه‌ساز ایجاد یک بحث و گفتمان سیاسی است.
به نقل از بی‌بی‌سی، مشرف در این مصاحبه‌‌اش صراحتاً به دلایل حمایت پاکستان از طالبان اشاره کرده و افزوده است که «پاکستان به این دلیل اقدام به حمایت و پرورش طالبان کرد که دولت حامد کرزی تحت سیطره‌ی غیرپشتون‌ها قرار داشت و آن‌ها به هند، رقیب دیرینه‌ی پاکستان نزدیک بودند.» او در ادامه می‌گوید که «مسلما ما در جست‌وجوی گروه‌هایی بودیم که بتوانند با این اقدام هند علیه پاکستان برخورد کنند. این‌جاست که وظیفه‌ی استخبارات مطرح می‌شود. استخبارات (پاکستان) با طالبان در تماس بود و قطعا هم باید در تماس باشد.» در نهایت، جنرال پرویز مشرف اظهار عقیده می‌کند که «اکنون زمان آن فرا‌رسیده که با اشرف غنی، رییس جمهوری جدید افغانستان همکاری کامل شود»؛ چرا که مشرف باورمند شده است که «آقای غنی آخرین امید برای صلح در منطقه است.»