عودت کنندگان افغانستان از پاکستان شرایط دشواری را تحمل می‌کنند

یک سال پس از حملات مرگ‌بار بر مکتبی در پیشاور، اوضاع مهاجران افغان هم چنان بدتر می‌شود
منبع: الجزیره/شیرینه قاضی
ترجمه: حمید مهدوی
یک سال پس از حمله‌ی سال 2014 بر یک مکتب تحت اداره ارتش در پیشاور، شیر محمد و شش کودکش خود را در یک اردوگاه موقتی در کابل می‌یابند. محمد که بیش از یک دهه در پاکستان زندگی کرده بود، مانند تعداد زیادی از مهاجران افغان، مجبور شد این کشور را ترک کند. محمد به الجزیره گفت: «من بیش از پانزده سال در پاکستان کار و زندگی کرده‌ام. آن‌جا ازدواج کردم و کودکانم نیز آن‌جا متولد شدند». «اما حالا من این‌جا در اردوگاه زندگی می‌کنم و هیچ آینده‌ای برای خود و کودکانم تصور نمی‌کنم. پیشاور خانه‌ی من بود. من تقریبا تمام زندگی‌ام را آن‌جا سپری کردم. چرا به‌خاطر جرمی که هرگز انجام نداده‌ایم، مجازات می‌شویم؟»
در این کمپ که در چهارراهی قمبر، در غرب کابل، واقع شده است، بیش از یک هزار خانواده در خانه‌های گلین و خیمه‌ها زندگی می‌کنند و این خانواده‌ها، افغان‌های عودت کننده از پاکستان و بی‌جاشدگان داخلی هستند. عودت کنندگان از پاکستان به این اردوگاه هجوم آوردند که [در اصل] برای بی‌جاشدگان داخلی‌ای که به‌خاطر جنگ میان طالبان و نیروهای غربی در شهرهای شان فراری شده بودند.
تحریک طالبان پاکستان در 16 دسامبر 2014 بر مکتب دولتی ارتش در پیشاور حمله کردند و بیش از 143 تن، از جمله 132 کودک را کشتند. حکومت پاکستان برنامه‌ای را اعلان کرد که «ثبت و بازگرداندن مهاجران افغان» در پاکستان تا اواخر سال 2015 را شامل بود. نظر به گزارش دیده بان حقوق بشر، از آن زمان به بعد موارد آزار و اذیت افغان‌ها توسط پولیس افزایش یافت و افغان‌ها را وادار کرد به افغانستان جنگ‌زده عودت کنند. ساروپ اعجاز، وکیل مدافع و محقق پاکستان در سازمان دیده بان حقوق بشر، به الجزیره گفت: «پس از حمله بر مکتبی در پیشاور، میزان آزار و اذیت مهاجران افغانی به طور چشم‌گیری افزایش یافته است. تعداد زیادی برای سه دهه گذشته و عده‌ای بیشتر از آن در پاکستان زندگی کرده‌اند و افرادی وجود دارند که اصلاً در افغانستان هیچ نبوده‌اند». «این صرف یک پاسخ سیاسی به تراژیدی مکتب بود. عودت کنندگان افغانستان اکنون شدیداً به کمک و حمایت نیاز دارند. آن‌ها هیچ منبعی برای کسب درآمد ندارند و نمی‌توانند به شهرهای خودشان بروند چون هیچ کسی را در آن‌جا نمی‌شناسند».
به قول سازمان بین‌المللی مهاجرت، بیش از 90 هزار تن از مهاجران در سال جاری به افغانستان برگشتند و این رقم، شش مرتبه از تعداد مهاجرانی که در دوره مشابه در سال گذشته برگشتند، بیشتر است. اگر پاکستان در مورد تمدید اعتبار کارت ثبت نام که در اواخر ماه جاری منقضی خواهد شد، به توافق نرسد؛ انتظار می‌رود این رقم افزایش بیابد. این کارت وضعیت آن‌ها به‌عنوان «شهروندان افغانستان که به‌صورت موقت در پاکستان زندگی می‌کنند» را به رسمیت می‌شناسد. اعجاز به الجزیره گفت: «باید گام‌های فوری برداشته شوند که موارد بدرفتاری با افغان‌ها، شکنجه و بازداشت آن‌ها در پاکستان اتفاق نخواهد افتاد.» «تمام مهاجران افغانستان باید حق استیناف طلبی در برابر تصمیم اخراج شان را داشته باشند و در صورتی‌که از پیگرد یا دیگر آسیب جدی هراس دارند، در افغانستان کمک حقوقی دریافت کنند». بیش از 100 هزار تن در سال جاری جدیداً بی‌جا شده‌اند و این امر آمار [بی‌جاشدگان] داخلی را در کل کشور را به نزدیک به یک میلیون افزایش داد.
رویاهای بازگشت
رحیم خان رحیمی در پاکستان زندگی می‌کرد و اسناد پناهندگی معتبر داشت؛ اما با آن‌هم وادار شد این کشور را به [مقصد] افغانستان ترک کند. او هنوز رویای برگشت به پاکستان را در سر دارد. او به الجزیره گفت: «من این‌جا در این اردوگاه‌ها زندگی می‌کنم، جایی که صرف می‌توانم نان برای خوردن پیدا کنم. من افراد زیادی را در پاکستان می‌شناختم، آن‌جا دوست داشتم و هم‌چنین آن‌جا به مکتب رفتم. این‌جا چه‌طور می‌توانم همه چیز را از اول آغاز کنم؟» «باوجودی که سال‌ها در پاکستان زندگی کرده بودم، آزار و اذیت و تهدید شدم و از این کشور اخراج شدم. اما با این همه، اگر بتوانم به پاکستان بر می‌گردم. این کشور خانه‌ی من بود.»