پس از اعلان فهرست ابتدایی نامزدان انتخابات و پایان مهلت ثبت شکایت‌های انتخاباتی در مورد نامزدان انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی، اکنون نوبت بررسی این شکایت‌ها است. تا حال صدها مورد شکایت علیه داوطلبان شرکت در انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی در کابل و ولایات ثبت شده‌اند. اکنون کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی باید تمامی شکایت‌ها را یکی یکی بررسی نموده و با تأیید یا رد صلاحیت نامزدان انتخابات، فهرست نهایی را اعلام کند. این نهاد گفته است که روند بررسی به شکایت‌های انتخاباتی را علنی و در حضور نمایندگان رسانه‌ها، جامعه‌ی مدنی، احزاب و دیگر نهادهای ناظر بر روند انتخابات انجام می‌دهد.
نامزدان انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی از یک صافی (کمیسیون مستقل انتخابات) عبور نمودند، اما صافی سخت‌تر از آن، یعنی کمیسیون شکایت‌های انتخاباتی را در برابرشان دارند. تمامی نامزدانی که علیه‌شان شکایت درج شده، فرصت دارند تا در کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی حضور یافته و در برابر شکایت‌های مطرح در جلسات علنی این نهاد از خود دفاع نمایند. این مرحله یکی از مهم‌ترین مراحل پروسه‌ی انتخابات میباشد. در حقیقت گذشته‌های جرمی–جنایی تمامی نامزدان در این مرحله بررسی شده و پرونده‌های سیاه و سفید آن‌ها در طول سالیان گذشته در این نهاد بررسی می‌شوند. در واقع این مرحله از انتخابات، محکمه‌ی غیر‌مستقیم متهمان به جرم و جنایت هستند و مردم فرصت دارند تا از کسانی که در گذشته در قتل و غارت، جرم و جنایت دست داشته‌اند و اکنون خودشان را نامزد مقام رهبری و نمایندگی کرده‌اند، بازخواست کرده و اعمال و گذشته‌ی‌‌شان را در برابر خودشان و نمایندگان رسانه‌ها و جامعه‌ی مدنی مرور نمایند. بنابراین، این مرحله از روند انتخابات برای شفافیت و مشروعیت روند و نتیجه‌ی انتخابات فوق‌العاده مهم بوده و انتظار می‌رود که مسئولان این کمیسیون با دقت، مسئولانه و بدور از هرگونه تأثیر‌پذیری‌های داخلی و خارجی دوسیه‌های نامزدان را بررسی نمایند. آنانی که مستند و روشن به حرمان از حقوق مدنی، قانون شکنی و جنایت شناخته می‌شوند را از مشارکت در انتخابات باز دارند و به آنانی که دارای گذشته‌ی روشن می‌باشند نیز باید اجازه دهند که در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی حضور یابند. نکته‌ی مهم دیگر این است که کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی باید به نامزدان حذف شده فرصت دهد تا قضیه‌ی سلب صلاحیت شدن‌شان از کمیسیون مستقل انتخابات را بررسی نموده و با درج شکایت علیه اقدام کمیسیون، علیه حذف شدن‌شان اعتراض نموده و دفاعیه‌های‌شان را مطرح نمایند. به هر‌صورت، این مرحله، مرحله‌ی آزمون عدالت در پروسه‌ی انتخابات میباشد. باید در این مرحله عدالت هم در مورد نامزدان و هم در مورد مردم رعایت گرد‌د. مردم حق دارند که شکایت‌های خود را علیه نامزدان انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایت درج کنند و در صورتی که هریک از آنان متهم به جرم و جنایت باشند، از مشارکت در انتخابات باز داشته شوند. نباید آنانی که دارای گذشته‌ی سیاه بوده و دست‌شان به خون، مال و نان مردم آغشته می‌باشند، برای عالی‌ترین مقام رهبری کشور یا کرسی نمایندگی مردم رقابت نمایند. هرچند مشارکت در انتخابات حق شهروندی هر افغان است، اما آنانی که دارای گذشته‌ی سیاه و ننگین هستند، باید قبل از این که خودشان را نامزد انتخابات ریاست جمهوری یا شوراهای ولایتی کنند، در برابر اعمال و کردارشان پاسخ گویند. هم‌چنان نباید نامزدان بدون عذر قانونی و روشن و صرفا از روی اتهامات و دلایل واهی از لیست حذف شوند. باید تمامی دلایل و اسنادی که براساس آن عده‌ای را از فهرست انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایت حذف کرده‌اند، یکی یکی بررسی کرده و عدالت را در مورد آن‌ها تطبیق کند. بنابراین، این مرحله یکی از مهم‌ترین مراحل پروسه‌ی انتخابات میباشد که برای مشروعیت‌بخشی به روند و نتیجه‌ی انتخابات فوق‌العاده مهم است. این مرحله، مرحله‌ی تطبیق کننده عدالت و قانون برای مردم و نامزدان بوده و تنها مرجع تشخیص دهنده‌ی صلاحیت نامزدان میباشد. نظر این کمیسیون، نهایی بوده و برای تمامی طرف‌ها– نامزدان، رای دهندگان و حکومت– الزامی است و باید از آن تبعیت شود.