موافقت‌نامه‌ی امنیتی و پهلوهای مبهمی که روشن می‌شوند

در حالی که تا چند روز دیگر لویه جرگه در مورد امضای موافقت‌نامه‌ی امنیتی فیصله‌ی نهایی خواهد کرد، کم کم حدود و ثغور حضور نظامی امریکا و چند و چون موافقت‌نامه‌ی امنیتی روشن می‌شود. روز شنبه رنگین دادفر اسپنتا، مشاور امنیت ملی رییس جمهور در مجلس نمایندگان اعلام کرد که امریکا فقط بگرام را به عنوان پایگان نظامی‌اش در افغانستان می‌خواهد. وی گفت که این منطقه تنها پایگاهی خواهد بود که سربازان امریکایی در آن مستقر و علاوه بر‌آن، این نیروها از بخشی از میدان‌های هوایی‌های کابل، قندرها، هرات، مزار، جلال‌آباد و شیندند، شوراب در هلمند و گردیز استفاده خواهند کرد. براساس این اظهارات، وجوه مبهم و جنجالی این سند روشن شده و نگرانی‌هایی را که در افغانستان مطرح بودند، همه رفع گردیده‌اند. بحث مصئونیت قضایی سربازان امریکا به شکلی تدوین گردیده که هم حاکمیت ملی افغانستان در نظر گرفته شده و هم عرف مصئونیت قضایی سربازان ‌یا حاکمیت قوانین امریکایی بر سربازان‌شان تأمین شده است. علاوه برآن، تأثیرات منطقه‌ای این موافقت‌نامه که بخش‌ عمده‌ای از عوامل بازدارنده یا اصطکاکی این مذاکرات شمرده می‌شدند نیز اکنون رفع گردیده‌اند. بخش‌ عمده‌ای از مخالفت‌ها در برابر امضای این سند از جانب کشورهای همسایه دامن زده می‌شدند و این کشورها حضور امریکا در افغانستان را تهدیدی علیه امنیت خودشان قلمداد می‌کردند. در طول یک سال گذشته این کشورها منابع و امکانات زیادی را برای خلق مزاحمت‌ها در این خصوص به کار گرفتند. اکنون براساس اظهارات آقای اسپنتا، این مسئله نیز رفع گردیده است. هیچ‌پایگاهی که تهدید کننده‌ی امنیت کشورهای منطقه باشد، در جوار و نزدیکی مرزهای آن‌ها ایجاد نمی‌شود و ساحه‌ی گشت و گذار و قلمرو فعالیت این نیروها را دولت افغانستان محدود کرده است.
کشورهای ایران، پاکستان و روسیه رسما مخالفت خود را با این امر اعلام کرده بودند و سایر بازی‌گران منطقه‌ای نیز نسبت به امضای این سند با نگاه‌ منفی می‌نگرند. حساسیت‌های منطقه‌ای این سند، یکی از دل‌نگرانی‌های اصلی مقام‌های افغانستان از امضای آن بوده که باعث کندی این روند گردیده است. ظاهرا مخالفان اصلی و صریح امضای موافقت‌نامه‌ی امنیتی وایجاد پایگاه دایمی، سه کشور ایران، پاکستان و روسیه می‌باشند؛ هر یک از کشورهای همسایه و بازی‌گران منطقه نسبت به این بحث و پایگاه دایمی دیدگاه‌های مختلف دارند. کشورهای ایران، پاکستان، روسیه و چین از مخالفان اصلی این روند محسوب می‌‌شوند، اما در کنار آن کشورهای انگلیس، آلمان، فرانسه، ترکیه و سایر بازی‌گران منطقه‌ای که از متحدان امریکا در جنگ افغانستان می‌باشند نیز در بحث پیمان استراتژیک و امضای موافقت‌نامه‌ی امنیتی امریکا با افغانستان و پایگاه دایمی، همسو نبوده و هر یک از آنان دیدگاه‌ها و نگرانی‌های گوناگونی نسبت به این امر دارند.
کشورهای همسایه، خصوصا ایران و پاکستان، امضای موافقت‌نامه‌ی امنیتی افغانستان با امریکا را برهم زننده‌ی معادلات و امنیت منطقه دانسته و ایجاد پایگاه دایمی امریکا در افغانستان را تهدید امنیت ملی خویش عنوان نموده‌اند. این کشور‌ها ظاهرا در بیانیه‌های رسمی خویش‌ ایجاد پایگاه دایمی را ادامه‌ی نظامی‌گری و بی‌ثباتی در منطقه دانسته‌اند و گفته‌اند که این امر باعث می‌‌شود که افراط‌گرایی، تروریسم و بنیاد‌گرایی در منطقه ادامه پیدا کند. اما این استدلال فقط یک داعیه‌ی رسمی اعلانی است.
سایر بازی‌گران منطقه‌ای نیز هرچند هنوز مخالفت خویش را رسما اعلان نکرده، اما به نظر می‌رسد که کاهش حوزه‌ی نفوذ آنان و افزایش توان مانور نظامی و سیاسی امریکا در منطقه از عوامل اصلی مخالفت و نگرانی آنان در این مورد می‌باشند. آن‌چه مایه‌ی نگرانی کشورهای همسایه است، محدودیت نفوذ و میدان بازی آنان در افغانستان می‌باشد، نه امنیت ملی‌شان. پیمان استراتژیک امریکا با افغانستان و ایجاد پایگاه دایمی، هیچ‌گونه تهدیدی را متوجه کشورهای همسایه و منطقه نکرده و در واقع این امر ادامه‌ی تعهدات و همکاری‌های کنونی افغانستان با امریکا می‌باشد. بنابراین، در این صورت دولت افغانستان به عنوان کشور مستقل صلاحیت تعامل با کشورهای دیگر را داشته و براساس لزوم‌دید منافع خویش با هر کشوری که خواسته باشد پیمان راهبردی یا هرگونه موافقت‌نامه‌ی امنیتی امضا می‌کند و کشورهای همسایه هیچ‌گونه الزامی را بر دولت افغانستان تحمیل کرده نمی‌تواند.