استرس دارید؟ خسته‌اید؟ بدخلقید؟ اگر مرد هستید و اینها وضعیت فکری شما را تشریح می‌کنند، ممکن است از مشکلی رنج می‌برید که جد دیاموند در کتاب خود با همین نام آن را «سندروم تحریکپذیری مردانه» می‌نامد. بله خانم‌ها، جالب است بدانید که مردها هم قربانی نوسانات هورمونی می‌شوند که در واقع یک نوع قاعدگی مردانه محسوب میشود.
در زیر مصاحبه‌ی جد دیاموند در رابطه با این مشکل را برای‌تان آورده‌ایم که کمک‌تان می‌کند بیش‌تر با این مشکل آشنا شوید. البته مطمئناً می‌دانید که نباید به این مطالب بسنده کنید و در صورت داشتن هر نوع مشکل جسمی یا روحی، بهترین کار مشورت با یک پزشک متخصص است.
- سندروم تحریکپذیری مردانه چیست؟ آیا مشکلی جدید است یا این‌که به‌تازگی تشخیص داده شده است؟
این مشکل با کمک ۴۰ سال تحقیق بالینی شخص خودم و پاسخ‌های ۱۰،۰۰۰ مرد شناسایی شده است. ما کشف کردیم که چرا میلیونها مرد در سراسر جهان دچار عصبانیت و افسردگی می‌شوند و چرا خیلی وقت‌ها خستگی‌های‌شان را بر سر زنی که دوستش دارند خالی می‌کنند.
سندروم تحریکپذیری مردانه (IMS) را می‌توان وضعیت تحریکپذیری شدید، خستگی، کلافگی، اضطراب و عصبانیتی که در مردان اتفاق می‌افتد و با تغییرات بیوشیمیایی و نوسانات هورمونی، استرس و فقدان هویت مردانه همراه است، تعریف کرد.
– افسردگی و خشونت در مردان را چطور می‌توان به هم مرتبط دانست؟
چیزی که ما فهمیدیم، این بود که بیش‌تر تحقیقات تخصصی و به طریقی تجربه‌ی عموم بر‌‌این اساس است که زنان دو برابر مردان دچار افسردگی می‌شوند. ما در تحقیق خود دریافتیم که مردان معمولاً به طریقی متفاوت با زنان افسردگی را تجربه می‌کنند. و اغلب آسیب‌پذیری، عصبانیت و تحریک پذیری جنبه‌های مردانه افسردگی است که معمولاً تشخیص داده نمی‌شود.
– نقش استرس در سندروم تحریک پذیری مردانه چیست؟
ما دریافته‌ایم که استرس موجب خراب شدن ازدواج‌ها و روابط میشود. این مسئله دلایل مختلفی دارد. استرس‌های دنیای امروز بسیار بیش‌تر از زمان قدیم شده است. در گذشته، استرس منبع جسمی داشت. یک حیوان درنده وارد اردو می‌شد و احتمال خطر جسمی وجود داشت. و مردها می‌دانستند چطور باید به آن واکنش دهند، واکنش جنگ یا گریز.
اما حالا، استرس از منابع مختلف دیگری هم ناشی میشود. از ترافیک سنگین شهری، وضعیت کشور، مسیر و جهت زندگی خودمان، ترس از حملات ناشناخته بیرونی و بسیاری منابع دیگر. برای اینها، واکنش‌های قدیمی مردان کافی نیست، اگر ندانیم چیست نمی‌توانیم با آن بجنگیم. درنتیجه، استرس مردان به همسران آن‌ها منتقل میشود.
– بعضی مردان به درون خودشان آسیب می‌زنند؛ خیلی از آن‌ها هم خشن می‌شوند. از کجا مشخص میشود که واکنش آن‌ها به چه صورت خواهد بود؟
همان‌طور که توضیح دادم، این سندروم دو نوع یا جهت دارد؛ درواقع یا به درون ریخته میشود –به صورت افسردگی نمود پیدا می‌کند و اگر تحت درمان قرار نگیرد حتا ممکن است منجر به خودکشی نیز بشود- یا با عصبانیت و خشونت به بیرون ریخته میشود. این‌که واکنش مردی چطور خواهد بود به طریقه تربیت آن‌ها و در بعضی موارد ژنتیک و هورمون‌هایشان مرتبط است. اما خیلی وقت‌ها می‌بینیم مردان واکنش‌های مختلفی می‌دهند و از یکی به یکی دیگر منتقل می‌شوند. اینها مردهایی هستند که ابتدا سعی می‌کنند همه چیز را درون خودشان بریزند و بعد از ناراحتی زیاد ناگهان منفجر می‌شوند.
– آیا عوامل هورمونی در این سندروم نقش دارند؟ این ایده هست که روحیات خانم‌ها مستقیماً با هورمون‌های آن‌ها در ارتباط است اما درمورد مردان چیزی گفته نشده است.
باز هم این فرضیه وجود دارد که زن‌ها موجودات هورمونی هستند اما مردها بیش‌تر منطقی‌اند. اما واقعیت این است که مردها هم درست به اندازه زن‌ها تحت‌تاثیر هورمون‌هایشان قرار دارند. مردها هم چرخه‌های هورمونی مختلفی دارند.
– چه چیز باعث میشود هورمون‌ها در مردان از حالت نورمال خارج شود؟
چیزهای مختلفی می‌تواند منجر به این اتفاق شود. با یکی از عادی‌ترین آن‌ها شروع می‌کنیم: غذا خوردن. اگر وزنمان بالا رود، احتمال بروز سندروم تحریک پذیری مردانه بیش‌تر میشود. راه دیگر زمانی است که تحت استرس زیادی قرار می‌گیرند و درنتیجه سطح تستوسترون بدنشان افت می‌کند. راه دیگر استفاده از داروهایی است که ممکن است بر سطح هورمونی بدن اثر داشته باشند، حتا داروهای گیاهی که خیلی‌ها تصور می‌کنند طبیعی و ایمن هستند.
– سندروم تحریکپذیری مردانه چه علایمی دارد؟
ما دریافته‌ایم که یکی از علایم اولیه، انکار است. یعنی این‌که مردها تصور می‌کنند مشکل هرجایی به جز درون خودشان است. فکر می‌کنند مقصر زن‌شان، رییس‌شان، مردم سر سرک، دولت‌مردان، هر کسی به جز اتفاقاتی که درون خودشان می‌افتد، است. از اینرو یکی از اولین کمک‌هایی که می‌توانیم به زوج‌ها بکنیم این است که به مردها کمک کنیم بر این انکار غلبه کنند.
ما می‌دانیم که افسردگی می‌تواند در زنان و مردان، حتا مردانی که به این سندروم مبتلا نیستند، اتفاق بیفتد اما فکر می‌کنیم افسردگی جنبه بسیار مهمی از سندروم تحریکپذیری مردانه است که معمولاً بخاطر این‌که عصبانیت و آسیب‌پذیری و افسردگی را رفتاری منفی می‌دانیم، در مردان تشخیص داده نمی‌شود. خیلی به ندرت می‌بینیم که چقدر مردان ناراحت و غمگین هستند.
– می‌توانید درمورد انواع مختلف سندروم تحریکپذیری مردانه توضیح دهید؟
اینها چند نمونه از انواع این سندروم هستند:
یکی آسیب‌پذیری بیش‌تری دارد. همان کلافگی که فرد آن را به درون خود می‌ریزد. مردی که روی جوش ملایم است.
یک نوع دیگر آن خشن‌تر است. مرد یک‌باره بدون انگیزه شروع به فریاد زدن یا خشونت فیزیکی می‌کند.
یک نوع متداول دیگر آن، دوری کردن است. در این نوع مرد علاقه‌ای به ارتباط برقرار کردن در روابط مهم خود نشان نمی‌دهد. ناپدید میشود.
– چطور میشود که مردی متوجه میشود که مشکل از همسرش، رییسش، ترافیک یا دیگران نیست که عصبانی‌اش کرده است؟
به مرور مردها این مسئله را می‌فهمند.
– من تصور می‌کنم که شوهرم دچار مشکلی شبیه به این سندروم شده است. او دیگر به خیلی چیزها که قبلاً دوست داشت، علاقه‌ای نشان نمی‌دهد. نمی‌داند چطور می‌تواند دوباره خوش‌حال باشد و دیگر حتا مطمئن نیست که بعد از ۲۳ سال من را دوست دارد یا نه. اگر تمایلی به کمک گرفتن از متخصص نشان نداد، چه باید بکنم؟ او به نظر افسرده و بی‌علاقه به همه‌چیز می‌آید. همه‌ی انرژی‌اش را در عوض صرف کارش می‌کند. آیا مصرف ویتامین خاصی می‌تواند به او کمک کند؟
زنان زیادی هستند که این علایم را در شوهران‌شان می‌بینند.
۱- شوهرم تغییر کرده است.
۲- نسبت به قبل ناراحت‌تر است.
۳- می‌گوید دوستم دارد، اما من فکر می‌کنم دیگر علاقه‌ای به من ندارد.
۴- نمی‌داند چه باید بکند.
برای خانم‌هایی که به‌تازگی شروع کرده‌اند، باید بگویم که باید به دنبال کمک باشید تا بفهمید چطور باید با این مسایل کنار بیایید. باید بدانید کی و چطور باید حمایتش کنید؛ چطور به بهترین نحو از خودتان مراقبت کنید؛ کی برای بردن او پیش متخصص اصرار کنید و کی تصمیم را بر عهده خودش بگذارید. اینها مسائلی هستند که هر روز با آن‌ها سروکار خواهید داشت.
– برای درمان این سندروم چه تغییراتی را در رژیم غذایی صلاح می‌دانید؟
خیلی مهم است که بدانید تا چه سطحی باید به این مردان کمک نید. مثلاً وقتی مردی رفتاری بسیار افسرده دارد و تصور می‌کند که زندگی اصلاً حرفی برای گفتن ندارد یا رابطه‌اش چیزی برای او ندارد، وقت آن نیست که درمورد رژیم‌غذایی حرف بزنید. در چنین زمانی باید به دنبال یک متخصص باشید تا از بروز اتفاقات احتمالی دیگر که ممکن است خطرناک هم باشند جلوگیری کنید.
اما اصلاحات زیادی هست که می‌توانید در رژیم‌غذایی این افراد اعمال کنید. مثلاً می‌دانیم که یکی از دلایل این سندروم پایین بودن سطح تستوسترون است. همچنین می‌دانیم که وقتی وزن مردی بالا می‌رود که مشکل خیلی از مردان در جامعه کنونی است، سطح تستوسترون آن‌ها پایین خواهد آمد. بنابراین هر کاری که برای کم کردن وزن یا بالا بردن تستسترون می‌تواند انجام داد، حال این افراد را بهتر خواهد کرد.
– نوشیدن الکل یا کشیدن سیگار چه تأثیری بر احتمال بروز سندروم تحریکپذیری مردانه یا وخیم‌تر کردن آن دارد؟
الکول، دخانیات، داروها، مواد مخدر مختلف، همه می‌توانند به طرق مختلف بر آن اثر داشته باشند. همان‌طور که گفتم، اینها می‌توانند بر سطح هورمون‌ها، بیوشیمی مغز و سطح استرس اثر بگذارد و درنتیجه با ابتلا به این سندروم در ارتباط باشد، مثلاً می‌دانیم که مصرف بالای الکول آسیب‌پذیری و عصبانیت را در مردها تشدید می‌کند و در بعضی موارد آن‌ها را خشن‌تر می‌سازد.
– برای والدین آماده کردن بچه‌ها برای آینده‌ای ناشناخته غیرممکن است. شما چه توصیه‌ای برای والدین دارید که کمک‌شان کند راهی با انعطاف‌پذیری بیش‌تری برای این سفر فرزندانشان بسازند؟
من فکر می‌کنم دو مدل تربیت در جامعه ما وجود دارد. یکی مدل بسیار حمایت‌کننده که شدیداً مراقب فرزندانشان هستند و نوع دیگر مدل سخت‌گیرانه‌تر است. چیزی که طی سال‌ها تحقیق دریافته‌ایم این است که مدل شدیداً سخت‌گیرانه‌ی افراد را به سمت اطاعت کورکورانه سوق می‌دهد، اما با گذشت زمان پسرانی که چنین تربیتی داشته‌اند، خشن‌تر و عصبانی‌تر خواهند شد. مدل حمایت‌گرایانه پسرانی را تحویل جامعه خواهد داد که با زن زندگی خود و همچنین فرزندان آینده‌شان با احترام و محبت بیش‌تری رفتار خواهند کرد.
– در آخر حرف دیگری برای خوانندگان دارید؟
توصیه‌ی من این است که مشکلات‌شان را جدی بگیرند و درصورت مشاهده‌ی علایم حتماً به متخصص مراجعه کنند.