3.1 آیندهی هوش مصنوعی
دانشمندان تکنولوژی هوش مصنوعی در سال 2009 برای اولینبار درکنفرانس ASLIMOR اسلیمور کالیفورنیا نگرانیشان را در مورد آیندهی هوش مصنوعی ابراز کردند. وقتی پرسیده شده «چقدر زمان لازم است تا روباتهایی ساخته شوند که همانند انسان هوشمند باشند؟»، پاسخ دانشمندان پیشبینی متفاوتی را نشان میداد: از 20 الی 1000 سال. هر چند که امروزه روباتهایی بهشکل طیارههای بدون سرنشین وجود دارند که تلفات مرگباری را به تروریستان در مرز افغانستان و پاکستان وارد میکنند، اما این روباتها بدون دخالت انسان چیزی بیهوده میباشد، و این فرمانده پشت کامپیوتر هست که هدف را انتخاب و شلیک میکند.
پیشرفتهترین روبات حال حاضرASIMO آسیمو دارای 130سانتیمتر قد، 119 پوند وزن و به شمایل یک پسر در خدمت شرکت هوندا جاپانی قرار دادر که میتواند برقصد، قدم بزند، بدود، از زینه بالا برود، صحبت کند، چهره تشخیص دهد، قهوه آماده کند و حتا به بعضی سوالات ساده پاسخ دهد. روبات پیشرفتهی دیگر، روبات IBM آی بی ام بهنام «حفرهی آبی» است که توانایی انجام 11 میلیون محاسبه در ثانیه را دارد و توانست در سال 1997 قهرمان شطرنج جهانگری کاسپروف را شکست دهد. تا سال 2006 تعداد تخمینی روباتها در جهان به 950,000 روبات صنعتی و 3,540,000 روبات خدماتی برآورد شده است که بیشتر از 30 فیصد تمام روباتها در جاپان میباشد.
3.1.1 روباتهای قسمی
تا نیمههای قرن حاضر جهان ما پر از روباتهایی خواهد بود که تفکیک و شناسایی آنها قدری مشکل باشد. آنها به اشکال مختلف و دور از انظار عامه قرار خواهند داشت، اما کارهای حیاتییی را انجام خواهند داد. پیشرفتهترین روباتهای قسمی فعلی در دانشگاه کالیفورنیای جنوبی انکشاف داده شده است که متشکل از مکعباتی میباشند که میتوانند از هم جدا و یا با هم یکجا شوند؛ توانایی تغییر شکل را دارند. مثلا میتوانند بهشکل مار، گژدم، و حتا بعضی حیوانات دیگر درآیند. این نوع روباتها میتوانند در زندگی انسانها مفید باشند. بیشترین استفاده از روباتهایی که قابلیت بههم پیوستن را دارند در طبابت و آشپزی صورت میگیرد. چنانچه در سال 2008 در 800 شفاخانه در سراسر اروپا و امریکا 48000 عملیات قفسهی سینه توسط یکی از ین نوع روباتها بهنام «دی وینسی» که دارای 4 بازوی کاری میباشد، انجام شده است. در آینده عملیاتهای بیشتری از قبیل عملیاتهای مایکروسکوپی رگهای خون، فایبر و بافتهای اعصاب و نیورونها با چاقو و پنسهای مایکروسکوپی انجام خواهد گرفت. امروزه این کارها توسط جراحان ناممکن است. پیشرفتهترین روبات آشپز در ناگویا جاپان فعالیت دارد که میتواند در مدت زمان 1 دقیقه و 40 ثانیه ماکرونی بپزد. این روبات آشپز بسیار شباهت زیاد به روبات «آیسی» کارخانهی اتومبیلسازی در دیترویت امریکا را دارد که دارای دو بازوی شبیه بازوی انسان است و با دقت بسیار به ترتیب حرکت میکند.
اقداماتی برای ساختن روباتهای هوشمندی که دارای ادراک و حواس شبیه انسان باشند، صورت گرفته است. تانیمههای قرن حاضر روباتهایی ساخته خواهند شد که به اندازهی سگ یا گربه احساس داشته باشد. اگر این اقدام کارا باشد، روباتهایی ساخته خواهند شد که بهصورت مستقلانه بتوانند عمل کنند. تا هنوز تمام روباتها با دخالت مستقیم انسان کار میکنند و تنها از عهدهی انجام کارهای تکراری برمیآیند. برای ساختن روباتهای هوشمند باید سیستم اعصاب مرکزی را شبیهسازی نمود، این کار به شیوهی ساختن شبهسلولهای تکتک اعصاب ممکن و لی بسیار دشوار است. در یک سیر علمی که از لابراتوار ملی کالیفورنیا (جایی که ارتش امریکا کلاهکهای هایدروجنی را در آن انکشاف میدهد، دارای مساحت 3.2 کیلومتر مربع، بودجهی سالانه 1.2 ملیارد دلار و 6800 دانشمند در آن فعالیت دارند) بخش فعالیت شرکت IBM آی بی ام برای شبیهسازی مغز موش دیدن داشتم، دشواری شبیهسازی مغز برایم روشن شد. شرکت آی بی ام با ابرکامپیوترهایی که قدرت انجام 500 تریلیون عملیات در ثانیه را داراست، روش تفکر موش را شبیهسازی میکند (مغز موش دارای 2 ملیون نیورون میباشد در حالیکه مغز انسان 100 ملیارد نیورون بیشتر دارد). این کامپیوترها دارای 147456 پروسیسور 150000 گیگابایت حافظه و 100000 مرتبه سریعتر از پیشرفتهترین کامپیوترهای لپتاپ است. تا سال 2006 تنها 40 فیصد مغز موشها شبیهسازی شده است و تا سال 2009 تنها 1 فیصد قشر خارجی مغز انسان شبیهسازی شده است که دارای 1.6 ملیارد نیورون و 9 تریلیون ارتباط و سرعت آن به اندازهی 0.0017 برابر سرعت مغز انسان میباشد. مشکل جدی دیگر مصارف اینگونه کامپیوترها است که برای این عملیات به 1 میلیون وات برق، 6675 تن آیرکاندیشن که قدرت پمپ نمودن 76500 مترمکعب هوای گرم راداشته باشد، نیاز است. حال آنکه مغز انسان فقط 20 وات برق نیاز دارد و گرمایش آن را به مشکلات با وسایل میتوان درک کرد.
3.1.2 روباتهای باشعور
بعضی از دانشمندان هوش مصنوعی ابراز داشتند که روباتها سیر تکاملی را بهصورت تدریجی طی خواهند نمود. روباتهای امروزی به اندازهی یک سوسک هوشیاری دارند و در آینده روباتهای به هوشیاری گربه، خرگوش، سگ، شادی و بالاخره به هوشیاری انسان ساخته خواهند شد. این سیر تکامل دههها طول خواهد کشید تا پیموده شود. اما بنیانگذار پیشگام هوش مصنوعی (ماروین مینسکی) با احتیاط ابراز میدارد که هیچگونه جدول زمانی را نمیتوان برای این کار در نظر گرفت.
من شخصا معتقدم که یکی از مشکلات در این زمینه عبارت از عدم موجودیت تعریف مشخص از شعور و متعاقبا کمیتبندی شعور میباشد. بهلحاظ تئوریک، شعور متشکل از سه مشخصهی اساسی ذیل میباشد: 1- احساس و درک از محیط پیرامون، 2- خودآگاهی و 3- پلانگذاری آینده و مشخص نمودن اهداف. بدینگونه حتا ماشینهای بسیار ساده و حشرات نیز دارای درجهیی از شعور اند که میتواند از 0 الی 10 درجهبندی شود. مثلاٌ یک چکش نمیتواند محیط اطرافش را حس کند، بناٌ دارای شعور درجه 0 است. اما یک دماسنج میتواند درجهی حرارت محیط اطرافش را حس کند و عقربهی آن بالا و پایین رود بناٌ دارای درجه 1 میباشد. حشراتی که بیشتر از یک پارامتر(شنیدن، دیدن، بویایی، تشخیص فشار و غیره) را میتواند حس کنند، دارای درجهی اندکی بلندتر از 2 و یا 3 میتوانند باشند. روباتهای بهتر از انسان میتوانند محیط پیرامون را حس کنند، اما قدرت تشخیص و فهم ندارند. از این لحاظ روباتها در قعر جدول و نزدیک به حشرات قرار میگیرند. مرحلهی بعدی خودآگاهی است . اگرشما یک آینه را روبهروی اکثر حیوانات مذکر قرار دهید، آنها بهزودی حالت حمله را به خود اختیار میکنند. این نوع حیوانات از خودآگاهی برخوردار نمیباشند. اما بعضی از حیوانات مانند میمون، فیل، دولفین و بعضی از پرندگان دارای خودآگاهی هستند. مرحلهی سوم شعور پلانگذاری آینده میباشد. حشرات بهصورت کل تصور از آینده ندارند و در مقابل حوادث بهصورت لحظهبهلحظه تصمیم میگیرند. به همین ترتیب خیلی از حیوانات و پرندگان تنها تصور آیندهی نزدیک رادارند و در این مرحله از شعور تنها انسان تصور کامل و جامع از آیندهی دور و نزدیک را دارد. علاوه بر این موارد، مشخصهی مهم دیگری که روباتها فاقد آن هستند، عبارت ازcommon sense یاعقل روزمره میباشد که بدون کدام آموزش و تعلیم فراگرفته میشود. بنابراین دانشمند و متخصصین عرصهی روبات باید تمامی موارد ذیل را برای ساختن روبات با قابلیتهای انسان در نظر بگیرند.
دقیقاٌ هیچکسی نمیداند چه زمانی روباتهای به هوشیاری انسان ساخته خواهند شد، اما من تاریخ آن را به دلایل زیاد اواخر قرن 21ام میدانم. اول اینکه آیندهی روباتها بستگی به انکشاف کامپیوتر دارد و این پیشرفت کامپیوتر بنا بر آنچه تا هنوز پیشبینی شده است، ممکن است اتفاق نیافتد، و بعد از سالهای 2020 تا 2025 شاید سیر نزولی اختیار نماید. دوما هرچند که کامپیوترها قدرت محاسبه و انجام عملیات بسیار بالا 〖10〗^16 مرحله در ثانیه را دارند، اما ضرورتا این بدان معنا نیست که آنها هوشیارتر از انساناند. آنها نیاز به پروگرام و سافتویرها دارند. سوم اینکه حتا اگر روباتهای هوشیار ساخته شوند، معلوم نیست که این روباتها میتوانند شبیه خود را بسازند یا خیر؟ روبات خودساز اولین بار توسط نیئومن مطرح و انکشاف داده شد. اما موفقیت تنها در سرعت انجام عملیات بوده است. یکی از گزینههای دیگر برای این کار استفاده از کامپیوترهای کوانتومی میباشد. اما تا هنوز در کامپیوترهای کوانتومی تنها 3×5=15 حل شده است و با در نظرداشت احتمال عدم قطعیت قوانین کوانتومی، برای تمامی محاسبات در کامپیوترهای کوانتومی، عین محاسبه باید چندین مرتبه تکرار گردد.