تاثیر بر روابط ایالات متحده-روسیه و بازگشت جنگ‌جویان افغانستان از سوریه صدمه‌یی برای حکومت افغانستان خواهد بود.
دیپلمات/احمدبلال خلیل/ ترجمه: حمید مهدوی
اوضاع در سوریه به‌دلیل سیاست مداخله‌ی حکومت ترامپ به سرعت در حال تغییر است. مسکو حمله‌ی اخیر ایالات متحده به سوریه را یک «صدمه‌ی قابل‌توجه به روابط روسیه-ایالات متحده» خواند و از این‌رو، همکاری با ایالات متحده در سوریه را به حالت تعلیق درآورد. کابل که یک متحد ایالات متحده بوده و شدیدا به کمک واشنگتن وابسته است، دارد نگران می‌شود. با افزایش تنش‌ها در روابط ایالات متحده – روسیه، امکان همکاری آن‌ها در افغانستان کاهش می‌یابد. هم‌چنین شانسی وجود دارد که مسکو در عوض، روابط‌اش را با طالبان تقویت خواهد کرد. اگر این اتفاق بیافتد، نشانه هشدار دهنده‌یی برای حکومت وحدت ملی در افغانستان خواهد بود و احتمالا بازی در چشم‌انداز سیاسی افغانستان را تغییر خواهد داد.
با این‌حال، پس از حملات هوایی اخیر ایالات متحده، این اولین‌باری نیست که جنگ شش ساله‌ی سوریه بر افغانستان تاثیر گذاشته است. در دوره‌ی پس از بهار عرب، افغان‌های اسلام‌گرا، به‌ویژه اسلام‌گرایان جوان، از اسلام‌گرایان سوریه اعلام حمایت کرده و رییس‌جمهور بشارالاسد را به‌خاطر سیاست‌هایش محکوم کردند. این افغان‌های اسلام‌گرا نه‌تنها از رسانه‌های اجتماعی استفاده کردند بلکه با تظاهرات در خیابان‌ها اسد را محکوم کردند.
حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان، برخلاف این تظاهرات‌ها، تلاش کرد از کارت سوریه برای ابراز نارضایتی‌اش از واشنگتن و باراک اوباما، رییس‌جمهور آن زمان امریکا، بر سر مسایل متعدد از جمله فساد، حملات شبانه، زندان‌های امریکا در افغانستان و تلفات غیرنظامیان استفاده کند. کرزی در واقع پیروزی قاطع اسد در انتخابات ریاست‌جمهوری 2013 را به او تبریک گفت.
جدای از این ارتباطات غیرمستقیم با جنگ سوریه، وقتی گروه‌های شیعیان افغانستان با وساطت و تسهیل ایران به سوریه رفتند تا در کنار اسد بجنگند، افغان‌ها به‌صورت مستقیم درگیر جنگ داخلی سوریه شدند. حضور گروه‌های شیعیان افغانستان در سوریه یک حقیقت است و توسط اکثریت رسانه‌های جهان به‌صورت منظم گزارش داده شده است. با این حال، شیعیان افغانستاان در سوریه تنها نیستند، گزارش‌هایی از سنی‌های افغانستان که علیه اسد می‌جنگند نیز وجود دارند. هرچند تعداد دقیق افغان‌هایی که در سوریه می‌جنگند مشخص نیست، الجزیره برآورد می‌کند که حدود 20000 هزار تن از شیعیان افغانستان در سوریه وجود دارند. هم‌چنین در رسانه‌ها گزارش شده است که بین 10000 – 14000 تن از ملیشه‌های شیعه‌ی افغانستان «لوای فاطمیون» را شکل داده‌اند.
حضور جنگ‌جویان شیعه‌ی افغانستان در سوریه می‌تواند به‌طور چشم‌گیری به روابط مردم-با-مردم بین افغانستان و کشورهای عربی را آسیب بزند و در نتیجه از قدرت نرم افغانستان بکاهد. علاوه براین، بازگشت این جنگ‌جویان به افغانستان قطعا بر اوضاع امنیتی کشور و هم‌چنین روابط قومی و فرقه‌یی تاثیر خواهد گذاشت. این برای حکومت افغانستان یک گرایش نگران‌کننده خواهد بود که در آینده از عهده‌ی آن برآید.
علاوه بر این، ارتباط بین دولت اسلامی(داعش) و دیگر گروه‌های ستیزه‌جوی اسلام‌گرا که در افغانستان گروه‌های وابسته دارند نیز بر جنگ حکومت افغانستان با تروریسم اثر خواهد گذاشت. هم‌چنین امکانی وجود دارد که در موارد اضطراری جنگ‌جویان بیشتر داعش به افغانستان خواهند آمد، جایی که شاخه‌ی ولایات خراسان دولت اسلامی‌و طالبان مناطق زیادی را تصرف کرده‌اند.
در عین زمان، سطح روابط روسیه – ایالات متحده، از زمانی که روسیه در سال 2008 به گرجستان تجاوز کرد، روند نزولی داشته است و به کشمکش بین مسکو و واشنگتن در شرق میانه، اروپای شرقی و افغانستان منتج شده است. در سال 2016، ضمیر کابلوف، فرستاده‌ی ویژه‌ی ولادیمیر پوتین، رییس‌جهور روسیه، از همکاری با ایالات متحده در افغانستان عقب کشید. یک سال بعد، ضمیر دیدگاهش را تغییر داد و در عوض از سرگیری همکاری با ایالات متحده در افغانستان را پیشنهاد داد. با این حال، خبرگزاری‌های زیادی از علیه سیاست و حضور ایالات متحده در افغانستان او نقل قول کرده‌اند. این ابهام و عدم اطمینان در سیاست روسیه به همکاری یا عدم همکاری با ایالات متحده و ناتو در افغانستان محدود نیست، بلکه می‌تواند در سروکار داشتن روسیه با حکومت افغانستان و طالبان نیز مشاهده شود. این سردرگمی و ابهام در بیانه‌های کابلوف در مورد روابط مسکو با طالبان و نگرانی‌های آن‌ها و در مورد حضور نظامی‌ایالات متحده در افغانستان انعکاس یافته است، برخلاف بیانه‌های مثبتی که در زمان دیدار مقام‌های افغان از مسکو صادر شده است.
روس‌ها سال گذشته میکانیزم جدیدی را در مورد افغانستان آغاز کردند و انتظار می‌رود که سومین نشست آن در اواسط اپریل برگزار شود. هرچند مسکو ایالات متحده را در این نشست دعوت کرده است، واشنگتن این دعوت را رد کرد و در عوض روسیه را به‌خاطر کمک به طالبان مقصر دانست.
در یک مقیاس بزرگ، نظام سیاسی بین‌المللی دچار دگرگونی است و کشورهای منطقه مانند روسیه هژمونی ایالات متحده را به چالش می‌کشند. روسیه و دیگر چالش‌گران در مورد حضور نظامی‌ایالات متحده در افغانستان نگران‌اند. به نظر می‌رسد که افغانستان، کشوری که در چهارراه آسیای مرکزی، شرق میانه، آسیای جنوبی و شرق آسیا واقع شده است و جایی است که در آن قدرت‌های کلان، دولت‌های اثرگذار و قدرت‌های منطقه سهم یکسان دارند، یک‌بار دیگر به سرنوشت تبدیل شدن میدان جنگ جیوپولیتیک برای برخورد منافع دچار خواهد شد.
حکومت افغانستان در مورد افزایش اختلافات میان روسیه و ایالات متحده به‌دلیل اثرات مستقیم بر چشم‌اندازی سیاسی افغانستان، بسیار نگران است. تحولات اخیر در جنگ داخلی سوریه پیامدهایی برای افغانستان دارد: این تحولات همکاری میان ایالات متحده-روسیه را در افغانستان کاهش خواهد داد و مسکو را تشویق خواهد کرد تا با طالبان روابط عمیق‌تری برقرار کند (و حتا این گروه ستیزه‌جو را حمایت کند)، در حالی‌که عودت جنگ‌جویان افغان از سوریه نگرانی‌های حکومت افغانستان را بیشتر خواهد کرد. از سوی دیگر، طالبان به همه‌ی این‌ها به‌عنوان مزیت و امیدواری نگاه خواهد کرد تا از جنگ سرد جدید بین ایالات متحده و روسیه بهره‌برداری کند. اگر طالبان در دیپلماسی‌شان موفق شوند و حمایت روسیه و ایران را به‌دست بیاورند، این حمایت بازی در سیاست افغانستان را تغییر خواهد داد.