به نظر می‌رسد حکومت ترمپ انتظار دخالت بیشتر هند در افغانستان را دارد. این عاقلانه است؟
دیپلمات/سورینا بیج
ترجمه: حمید مهدوی
دیدار نخست وزیر نرندرا مودی از ایالات متحده در 25 و 26 جون، گذشته از اوامر دوستانه و در آغوش کشیدن‌ها، سیگنال‌هایی در مورد آینده‌ی سیاستِ افغانستان داشت که نادیده گرفته شده‌اند. در حالی‌که ایالات متحده هنوز روی مسیر جدیدش غور می‌کند، وقتی پای سیاست رییس‌جمهور دونالد ترمپ در قبال افغانستان و پاکستان در میان می‌آید، هند باید مسایل زیادی را در نظر بگیرد.
در بیانیه‌ی مشترک در جریان سفر مودی بر ضرورت توسعه در افغانستان تاکید شده و از تلاش‌های هند در این زمینه قدردانی شد. در این بیانیه هم‌چنین اعلان شد که واشنگتن یکی از حامیان مالی نمایشگاه صادرات، تجارت و سرمایه‌گذاری هند-افغانستان در ماه سپتامبر 2017 خواهد بود. با این‌حال، ترمپ نیز به چنین حمایتی اشاره کرد که مستلزم مشارکت قابل توجه هند در آوردن آنچه که این بیانیه «افزایش ثبات و شگوفایی در افغانستان» خواند، خواهد بود. آیا هند آماده‌ی درگیری امنیتی عمیق در افغانستان است؟ آیا این، در حالی‌که سیاست ترمپ در قبال افغانستان و پاکستان آشکار نشده است، نیاز خواهد بود؟
تصویر واضح زمانی آشکار خواهد شد که جیمز متیس، وزیر دفاع ایالات متحده، سیاستِ بازنگری شده [ایالات متحده] در قبال افغانستان و پاکستان را در اواخر ماه جاری اعلان کند. اما لفاظی‌های سیاسی تاکنون شاهد این بوده است که ایالات متحده پاکستان را در روایت ضدتروریزم‌اش جا داده است، در حالی‌که نقش سازنده‌یی که هند در تامین ثبات در افغانستان بازی کرده است، را برجسته ساخته است. این احتمالا اشاره‌یی است که ایالات متحده می‌خواهد هند با لنگردادنِ سربازانش در افغانستان بخشی از کمپاین مبارزه با تروریزم باشد. چنانچه ترمپ بار افغانستان بردوش هند را تعریف می‌کند، جالب خواهد بود ببینیم که هند چگونه این پویایی منطقه‌یی را می‌پذیرد.
در افغانستان، هند در تقویت روابط اقتصادی و نمایش قدرت نرم‌اش موفق بوده است. یک گزارش پنتاگون، تحت عنوان «بهبود امنیت و ثبات در افغانستان» که در اوایل ماه جون منتشر شد، به هند عنوان «قابل اعتمادترین شریک منطقه‌یی افغانستان» داد. در همین گزارش پاکستان عمدا تحقیر شده و از «گروه‌های ستیزه‌جوی متمایل به افغانستان» که «در داخل خاک پاکستان آزادی عمل دارند» و توسط «عناصری در حکومت پاکستان» حمایت می‌شوند، یادآور شد. هند همکاری امنیتی‌اش با افغانستان را افزایش داده است. گذشته از آموزش نیروهای ملی امنیتی افغانستان در داخل هند، مودی یک گام فراتر رفته است و هشت چرخبال تهاجمی MI 25 را در اختیار کابل قرار داد و بدین ترتیب یکی از خواست‌های حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین، در جریان سفرش به هند در سال 2013 را برآورده ساخت. هرچند دهلی جدید تاکنون تمایلی به داشتن سرباز در میدان نبرد نداشته است، آیا این گام‌ها نشانگر دخالت امنیتی احتمالی است؟
زمینه برای دخالت عمیق‌تر در افغانستان زمانی مهیا شد که مک مستر، مشاور امنیت ملی ترمپ، یک هفته پس از آن‌که ارتش ایالات متحده «مادر تمام بمب‌ها» را انداخت، اوضاع در کابل را با اوجیت دوال، همتای هندی‌اش، بررسی کرد. پیش از آن، در ماه مارچ، دوال دیدار چند روزه بی‌سروصدا از ایالات متحده داشت که در جریان آن با جان کلی، وزیر امنیت داخلی و مک مستر دیدار کرد تا در مورد افغانستان بحث و گفت‌وگو کنند. از این رو، چنانچه که ایالات متنحده سربازانش را افزایش می‌دهد و یک رویکرد سختگیرانه در قبال طالبان در پیش می‌گیرد، هند از این موضع حمایت نظامی خواهد کرد.
با این‌حال، هند اول باید تفسیر ترمپ از تروریزم را به دقت در نظر داشته باشد. ترمپ، مثل جمهوری‌خواهان پیش از خودش، تروریزم را یک ساختار آسیای غربی می‌داند و معتقد است که یک قدرت فیزیکی سختگیر انعطاف‌پذیر دوای آن است. این بدان‌معناست که در صورت دخالت دهلی جدید در افغانستان، هند باید بسنجد که این انتخاب چه اثری بر روابط‌اش با آسیای غربی، به‌ویژه ایران و توافق چابهار، خواهد گذاشت. افغانستان از دیر زمان بدین‌سو پایگاهی برای ایالات متحده به هدف مسلط بودن بر ایران بوده است و پنتاگون در گزارشش گفته است که «انتظار نمی‌رود» حمایت ایران از طالبان و شبکه‌ی حقانی در افغانستان «کاهش یابد». در حالی‌که روابط ایران-ایالات متحده در حال بدترشدن است، مقام‌های هند نگران و در عین‌حال راحتند که توافق با ایران که به‌سختی به‌دست آمد هنوز تحت‌الشعاع قرار نگرفته است. علاوه بر این، با بحران کنونی شورای همکاری خلیج فارس (که هسته‌ی آن روابط قطر-ایران است)، عبور از راه پر خم‌وپیچ روابط‌اش در غرب آسیا، بدون افزودن به پیچیدگی افغانستان، به اندازه‌ی کافی دشوار است. نزدیک به خانه، دخالت بیش از تعامل اقتصادی در افغانستان، می‌تواند پاکستان را خشمگین سازد. ایالات متحده در مورد سیاست‌اش در قبال پاکستان سیگنال‌های مخلوط فرستاده است. پیش از دیدار مودی، یک لایحه‌ی دو حزبی در کنگره معرفی شد تا روابط با پاکستان را کاهش بدهد. با این‌حال، اقدامات ایالات متحده در مدیریت پاکستان برای دستیابی به نتایج مطلوب در افغانستان، تا جایی که هند از آن استقبال می‌کند، باید تمایلی به دهلی جدید در سیاست کلی در قبال افغانستان و پاکستان دانسته شود. سناتور جان مکن، بلافاصله پس از بازگشت مودی، از کابل و هم‌چنین اسلام‌آباد دیدار کرد. مکن، با تاکید بر این همکاری استراتژیک گفت «بدون همکاری پاکستان، صلحی وجود نخواهد داشت». در حالی‌که ایالات متحده سیاستِ جدیدش را تعریف می‌کند، آیا این نشانه‌ی دلجویی از پاکستان است، یا کنترل خسارت، یا هم اقدامی برای برقراری توازن؟ هنوز مشخص نیست و هند باید توجه داشته باشد.
چین نیز از نزدیک تماشا می‌کند. در حالی‌که ایالات متحده سربازانش را در افغانستان افزایش می‌دهد و هند واشنگتن را متقاعد می‌سازد از موضع‌اش در قبال «کمربند و جاده» حمایت کند، چین محتاطانه سیاستِ افغانستان-پاکستان را زیر نظر خواهد داشت. با بیانیه‌ی مشترکی که در جریان دیدار مودی منتشر شد، اولین باری بود که ایالات متحده و هند به‌صورت مشترک علیه افزایش سرمایه از طریق فروش سهام، پروژه‌های اتصالی و پرونده‌های حقوق بشری چین موضع گرفته‌اند. این چین را رنجاند و این کشور به هند علیه نزدیک شدن به ایالات متحده هشدار داده است. برنامه‌ی کاری کلان چین در منطقه باید بر این اساس تفسیر شود. چنانچه چین و روسیه نفوذشان را در منطقه افزایش می‌دهند، بعید است که ایالات متحده یک سیاست خروج را دنبال کند.
هند تاکنون یک رویکرد متعادل را دنبال کرده و دخالتش در افغانستان را صرف به حوزه‌ی اقتصاد محدود کرده است تا از عکس‌العمل پاکستان جلوگیری کرده باشد. اگر چین با پاکستان همکاری کامل کند، سیاست هند در زمینه‌ی دور زدن پاکستان و دخالت در افغانستان – و در نتیجه اعمال فشار مخفیانه بر پاکستان – می‌تواند پیامد منفی داشته باشد. اگر هند به‌دنبال تعامل با ایالات متحده در افغانستان است، باید در نظر داشته باشد که چنین مواردی به‌ندرت در کاخ سفید در نظر گرفته می‌شود. هند باید با روش تبادلی سیاست خارجی ترمپ هماهنگ شود، اما در عین زمان در افغانستان یک سیاست مستقل داشته باشد.
