گفت‌وگوی دکتر کریم پاکزاد، پژوهشگر در انستیتوت مطالعات بین‌المللی واستراتژیک فرانسه با مجله فرانسوی زبان اکسپرس
ترجمه: نسیم ابراهیمی
بازی با آتش. به نظر میرسد که کار مورد علاقه رییس‌جمهور امریکا همین است. دونالد ترامپ، در سخنرانی تهاجم‌آمیز و تهدیدآمیز خود در روز جمعه، با تحقیر ایران، از «خلیج عربی» سخن گفت. پس از آن، ایرانی‌ها در شبکه‌های اجتماعی روی آوردند و خشم‌شان را ابراز داشتند. این بازی خطرناک رییس‌جمهور امریکا به کجا خواهد رسید؟ دکتر کریم پاکزاد، پژوهشگر در انستیتوت مطالعات بین‌المللی و استراتژیک و کارشناس مسایل ایران، به سوالات ما پاسخ می‌دهد .
دونالد ترامپ، به جای «خلیج فارس» از «خلیچ عربی» سخن گفت، آیا این خطای لفظی بود یا بیان تحریک‌آمیز؟
هم‌چون اظهارات دیگر دونالد ترامپ، این حرف او نیز تحریک‌آمیز است. آنچه که از او بر می‌آید، کسی در مورد آن شک و تردیدی ندارد. او به گونه اختیاری، استفاده از «خلیج عربی» را انتخاب کرد؛ اصطلاحی که عربستان سعودی آن را به کار می‌برد. از نگاه تاریخی، همه خلیج فارس می‌گویند. او هیچ ملاحظه‌یی برای ثابت کردن ادعای خود ندارد. او نه در دنیای سیاست تجربه‌یی دارد، و نه در دنیای دیپلوماتیک. او هیچ پروایی ندارد که بیاناتش چه پیامدهایی را میتواند در پی داشته باشد.
آیا کاربرد این اصطلاح میتواند پیامدی داشته باشد؟
در برابر حرف‌های تحریک‌آمیز او، همه حیرت زده‌اند. همه از خود می‌پرسند، آیا او به آنچه که می‌گوید و آنچه که انجام می‌دهد، باور دارد. آیا حرف‌های او مبتنی بر تحلیل [وضعیت] است و یا فقط آن‌چیزی است که در ذهنش می‌گذرد؟ آیا او از عواقب گفته‌هایش آگاه است و یا این‌که بدون تعقل وبا پیروی از غریزه حرف می‌زند؟ آیا او کاملاً غیرقابل کنترل است؟ در جمع محققان این پرسش‌ها وجود دارد.
استفاده اصطلاح «خلیج عربی» معنایی ندارد. ترامپ، فقط می‌خواهد که تنش‌ها را در منطقه‌ی خاورمیانه، گسترش دهد. عربستان سعودی خواهد گفت که ایالات متحده امریکا، [سیاستهای] ما را دنبال میکند و پس از این، «خلیج عربی» می‌گوید، این چیزی است که خشم ایرانی‌ها را برخواهد انگیخت.
چرا این سخنان به این میزان ایرانی‌ها را خشم‌گین می‌سازد؟
در این بخش از جهان، رقابت‌ها بسیار شدید است. ایران به اندازه عربستان سعودی یک کشور ثروت‌مند نیست. اما ایران یک کشور بزرگ با تاریخ چند هزارساله است. ایرانی ها از جایگاه بلندی که در تاریخ بشر به خود اختصاص داده‌اند به خود می‌بالند.
نتیجه‌ی این سخنان تحریک‌آمیز چه خواهد بود؟
فراتر از اظهارات تحریک‌آمیز ترامپ با کاربرد «خلیج عربی»، سخنان او پیامدهای سنگینی دیگری دارد. او با بیان این‌که ایران توافق هسته‌یی را رعایت نمی‌کند و با رد این توافق‌نامه، در واقع خود را در جایگاه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (AIEA) قرار می‌دهد. درحالی‌که، AIEA در جایگاهی قراردارد که تنها منبعی است که هم از نگاه حقوقی وهم از نگاه علمی و تخنیکی قضاوت میکند که ایران به مکلفیت‌های خود عمل میکند یانه.
ترامپ با متهم ساختن ایران، در واقع برعکس چیزی که تمنایش دارد، به آن میرسد. به استثنای اسرائیل و عربستان سعودی، همه کشورهای دیگر، طرفدار توافق سال ۲۰۱۵ است، هیچ کشوری حرف‌های رییس‌جمهور امریکا را دنبال نکرد. حتا بریتانیای کبیر که یکی از نزدیکان واشنگتن است، نیز از عملی نمودن توافق حمایت کرد. برلین و پاریس نیز. امانوئل ماکرون، رییس‌جمهور فرانسه، با پاسخ قاطع، بیان داشت که می‌خواهد به ایران سفر کند.
پس ترامپ با ایران بازی میکند؟
کاملاً. از زمانی‌که همه کشورها، ایالات متحده را به رعایت تعهداتش و توافق هسته‌یی فراخواند، ایران در یک موقعیت قوی قرار گرفته است. لذا اگر ترامپ فکر تضعیف رژیم ایران را می‌کرد، در واقع در حال قوی‌سازی آن است. علاوه بر آن، با شعله‌ور ساختن تنش‌ها در منطقه، او احساسات وطن دوستی ایرانی‌ها را افزایش می‌دهد. به جای تفرقه در کشور، برعکس، او فرصتی می‌دهد که حمایت مردم از رژیم در برابر ترامپ بیش‌تر شود.
