واشنگتن‌پست – پاملا کانستبل
در فراه کسی باور نمی‌کند که جنگ پایان یافته باشد.
نزدیک به سه هفته پس از هجوم صدها تن از شورشیان طالبان به مرکز این ولایت در غرب افغانستان، کسب‌وکار در بازارهای پیاده‌روهای شهر، با سندل و پتو و صابون که روی هم قطار شده‌اند، از سر گرفته شده است. اما در هر دو بلاک هاموی یا زره‌پوش دیگری نگهبانی می‌دهد. نیروهای افغان فرم‌های ثبت‌نام رای‌دهی برای انتخابات پارلمانی ماه اکتبر را به این ولایت انتقال داده‌اند، اما تعداد اندکی از مردم برای ثبت‌نام اقدام می‌کنند.
مقامات افغان و ایالات متحده پس از راندن شورشیان توسط حملات هوایی و تقویت نیروهای نظامی مستقر در این ولایت پیروزی قاطعی را اعلام کردند اما ساکنان فراه و مقامات محلی می‌گویند که این شهر همچنان به حملات شورشیان آسیب‌پذیر باقی مانده است. نیروهای امنیتی در سراسر ولایت فراه، منطقه‌ی عظیم ناهموار با جمعیت کم و ولایتی که جنگ‌جویان طالبان هنوز در بسیاری از ولسوالی‌های آن به طور آزادانه گشت‌وگذار می‌کنند و از حمایت برخی از پشتون‌ها برخوردار اند، از لحاظ کمی و کیفی ناتوانی می‌کنند.
حتا با این‌که مقامات افغان هفته‌ی گذشته سلاح‌های ضبط‌شده از شورشیان در جریان 36 ساعت نبرد خیابانی را به طرز چشم‌گیری به نمایش گذاشتند، اما برخی هنوز شکایت از این دارند که تسلیحات ضبط‌شده دوباره به شورشیان فروخته میشود، خصومت‌های سیاسی موجب تضعیف دولت شده و ایران، که یک مرز مشترک طولانی با این ولایت دارد، از طالبان حمایت می‌کند و به جنگ‌جویان این گروه مشوره نظامی می‌دهد.
بعضی‌های می‌گویند که جنگ بر سر این منطقه‌ی دورافتاده اما استراتژیک اسیر منافع شخصی افراد داخلی و خارجی شده است.
جنرال نورالله قادری فرمانده ارتش در این ولایت می‌گوید: «بزرگ‌ترین چالشی که ما در این ولایت داریم این است که مردم به کمک نمی‌کنند. آن‌ها طالبان را در خانه‌های شان پنهان می‌کنند، که ما نمی‌توانیم دنبال شان برویم. روابط آن‌ها با طالبان دیرینه است.» سایر مقامات امنیتی می‌گویند که این روابط شامل تجارت و قاچاق مواد مخدر و اسلحه بین افغانستان و ایران میشود.
قادری می‌گوید که او «صددرصد مطمئن است» که ایران از طالبان، به عنوان نیروی بازدارنده دولت اسلامی یا گروه داعش، به شکل مستقیم و غیرمستقیم حمایت می‌کند. گروه سنی افراطی که در فراه به نام داعش شناخته میشود، چندین سال است که شیعیان افغانستان را هدف حملات خود قرار می‌دهند. این حملات شامل بمب‌گذاری انتحاری در کابل و هرات یک مرکز عمده شیعیان در نزدیکی مرز ایران میشود. قادری می‌گوید: «آن‌ها [ایرانی‌ها] می‌خواهند که از طالبان در مناطق مرزی علیه داعش استفاده کنند.
یک افسر اطلاعاتی افغانستان که نمی‌خواهد در این گزارش نامی از وی گرفته شود، حمله‌ی اخیر طالبان به فراه را به عنوان عملیاتی توصیف می‌کند که با دقت برنامه‌ریزی شده بوده و بیش از 2800 جنگ‌جو که از ولایت هلمند و حتا پاکستان به این ولایت سفر کرده بودند، در آن دخیل بوده‌‌اند. او حاضر به گفتگو در مورد نقش احتمالی ایران در این حمله نشد اما گفت که بسیاری از افسران پولیس محلی از پسته‌های خود فرار کرده‌اند و اگر نیروهای عملیات ویژه ایالات متحده در این ولایت باقی نمی‌ماند، شورشیان دوباره حمله می‌کردند. چند مقام دیگر از جمله عبدالبصیر سالنگی والی فراه نیز در ارائه نظرات خود محتاط بوده و گفتند که آن‌ها «اسناد مستند» مبنی بر کمک ایران به شورشیان در دست ندارند. ایران که یکی از همسایه‌های قدرت‌مند و شریک اقتصادی مهم افغانستان است، دخالت در درگیری افغانستان را رد کرده و خواستار شواهد قوی برای پشتیبانی از این ادعاها شده است.
مقامات ایالات متحده می‌گویند که آن‌ها احتمال دست‌داشتن ایران در حمله‌ی فراه را که بلندپروازانه‌ترین حمله‌ی طالبان در ماه‌های اخیر بود، رد نمی‌کنند. دانا وایت سخن‌گوی پنتاگون می‌گوید که «ایران همچنان عامل اصلی بی‌ثبات‌سازی در خاورمیانه است… فکر نمی‌کنم شما هرگز بتوانید شرارت آن‌ها را رد کنید.»
روابط ایالات متحده با رژیم شیعه ایران از ماه آگست گذشته، زمانی که رییس‌جمهور ترمپ توافق هسته‌یی سال 2015 با ایران را رد کرد، به وخامت گراییده است. توافق هسته‌یی با ایران یا «برجام» حاصل مذاکره دشوار دولت اوباما و پنج قدرت جهانی دیگر با تهران بود.
برخی از ساکنان شهر فراه می‌گویند که شک چندانی در دخیل بودن ایرانی‌ها در حمله‌ی بی‌رحمانه‌ی شورشیان برای تصرف ولایت فراه نیست. فراه دروازه‌ی ورودی بالقوه به شهر مرزی بزرگ هرات در شمال و بقیه افغانستان در شرق‌اش است. در بازار اصلی فراه سوداگرانِ وحشت‌زده سوراخ‌های تازه گلوله و نشانه‌های به‌جا مانده از اصابت چره را روی دیوارهای فروشگاه‌ها نشان می‌دادند و دیدن اجساد جنگ‌جویان طالبان که روی خیابان‌های شهر پخش شده بودند را توصیف می‌کردند. در مکتب زراعتی محلی این ولایت که سالون‌های آن با پوسترهای رنگارنگ که پیوند درختان و گرده‌افشانی زنبورها را نشان می‌دهند آراسته شده، چندین صنف درسی در آتش سوخته‌اند.
راشد 28 ساله کارگر روزمزد در این شهر می‌گوید: «اگر وضعیت به همین منوال باشد، طالبان بر خواهند گشت. این یک جنگ پیچیده است. در این اطراف یک برادر با طالبان است و دیگری با دولت. اما سلاح‌ها قطعا از ایران وارد می‌شوند.»
در برخی از نقاط ولایت فراه، خصومت‌ها و اختلافات سیاسی و شخصی میان مقامات محلی نیز باعث تقویت شورشیان شده است. ولسوالی پرچمن که زمانی منطقه‌ی نسبتا امن دانسته می‌شد، روز یک‌شنبه در ابتدا اعلام شد که به دست طالبان افتاده است. اما روز دوشنبه مقامات اعلام کردند که این ولسوالی تحت کنترل دولت است، با این‌حال رهبران محلی از یک رقابت و کشمکش مداوم میان مقامات محلی فعلی و پیشین این ولسوالی سخن می‌زنند؛ مقاماتی که یکی از آن‌ها دیگران را به پیوستن‌اش در جنگ طالبان تهدید کرده است.
در سایر نقاط ساکنان و مقامات محلی می‌گویند که ساخت سد [در فراه] انگیزه‌ی مضاعفی برای دخالت ایران ایجاد کرده است. ایران به آب جاری در رودخانه‌های افغانستان به شدت متکی است و دو کشور ماه‌ها بر سر حق آب مذاکره کرده‌اند. با این‌حال دولت افغانستان کار ساخت یک سد بزرگ را در ولایت هرات به پایان رسانده و در حال ساخت دومین سد در ولایت فراه است.
یکی از مقامات ولسوالی دورافتاده و دچار خشک‌سالی انار دره که ماه گذشته مورد تاخت و تاز طالبان قرار گرفت و فرمانده پولیس آن توسط گلوله‌ی جنگ‌جویان طالبان در دفتر کارش کشته شد، می‌گوید: «فرقی نمی‌کند که دولت چه تعداد نیرو برای دفاع از ما در این ولسوالی مستقر می‌کند، همه [می‌دانند] و توافق دارند که ایران توانایی انجام این کار [راه‌اندازی شورش] را دارد. آن‌ها [ایرانی‌ها] می‌خواهند که با داعش بجنگند و می‌خواهند که [کار ساخت] سدها را متوقف کنند.»
هفته‌ی گذشته مقامات ارتش افغانستان چندین خبرنگار را به بازدید از انار دره دعوت کردند. آن‌ها توسط یک هلیکوپتر در این ولسوالی فرود آمدند و تا مرکز شهر توسط کاروان هاموی‌های «جنگ‌زده» همراهی شدند. ماموران پولیس محلی در امتداد یک بزرگ‌راه متروکه صف بستند و مقامات از شجاعت آن‌ها تحسین و با دادن پاکت‌های پول نقد به ارزش هر کدام 12 دالر، از آن‌ها تقدیر به عمل آوردند.
بعدتر در دیدار با رهبران محلی جنرال قادری تلاش کرد تا سربازان محلی و افسران پولیس سابق را به پیوستن به یک نیروی امنیتی منطقه‌یی جدید ترغیب کند. دولت مرکزی در تلاش ایجاد این نیرو است تا نیروهای ملی مجبور نباشند که از یک جنگ به جنگ –ناگهانی- بعدی بروند.
قادری گفت: «شما می‌توانید از هر روستایی برای استقرار در هر قله‌ی کوهی که می‌خواهید نام‌نویسی کنید.» او که با یک گروه از بزرگان محلی برای تشویق آن‌ها به بازگرداندن پسران شان به میدان جنگ صحبت می‌کرد، گفت: «شما از همان مزایایی برخوردار خواهی بود که نیروهای عادی برخوردار اند. شما معاش تان را از بانک دریافت خواهید کرد.»
این جنرال از نیروهای محلی برای نخواستن تسلیحات بیشتر تشکری کرد و گفت که او چیزی در بساط نداشته که به آن‌ها بفرستد. سپس او دستانش را برای دعا بالا برد و با جدیت و سنگینی افزود: «دعا می‌کنم که خداوند شما و خانواده‌های شما را از خشونت و بدبختی حفظ کند.»
بزرگان محل مودب اما شکاک و دیرباور بودند. یکی از آن‌ها شکایت از این داشت که مکاتب محلی با کمبود 70 درصدی کتاب مواجه اند و یگانه کلینیک این ولسوالی خیلی سریع و زود‌به‌زود با کمبود دارو روبرو میشود و یکی از دلایل آن این است که داروها به طور غیرقانونی فروخته می‌شوند. دیگری گفت که اکثر ساکنان ثروت‌مند این منطقه برای ایمنی به هرات نقل مکان کرده‌اند.
او گفت: «اگر وضعیت امنیتی بهتر نشود، همه اینجا را ترک خواهند کرد.»