الجزیره – احمد رشید
ترجمه: جلیل پژواک
گروه طالبان برای اولین‌بار یک آتش‌بس سه روزه را با دولت افغانستان در طول تعطیلات عید اعلام کرده است. این گروه به نیروهایش دستور داده است عملیات خود را متوقف کنند. هرچند طالبان گفته که حملات‌شان بالای نیروهای امریکایی در افغانستان را ادامه خواهند داد.
این حرکت طالبان در پی تقاضای اشرف غنی از این گروه مبنی بر احترام به آتش‌بس یک‌جانبه کوتاه‌مدت که از سوی دولت افغانستان در جریان تعطیلات عید به اجرا در خواهد آمد، آمده است.
در طول دو دهه‌ی گذشته پیشنهادات آتش‌بس موقت بسیاری از سوی دولت ارائه شده اما هیچ یک پاسخ مثبت طالبان را به همراه نداشته اند. تصور می‌شد که طالبان بیش ازحد چند پارچه شده است و در عین حال سران این گروه به پیروزی‌شان در این جنگ بیش از حد مطمئن هستند.
حالا به نظر می‌رسد که فشار پاکستان بر شورای طالبان که اعضای آن عمدتاً در شهر مرزی پاکستان، کویته، مستقر اند، به وادار کردن طالبان برای موافقت با آتش‌بس کارگر و سودمند واقع شده است.
به گفته لیزا کورتیس معاون دستیار رییس‌جمهور امریکا دونالد ترمپ، واشنگتن برای آوردن صلح در افغانستان “تلاش‌های چندگانه را” دنبال کرده است و یکی از مهمترین اجزای آن این بوده که مطمئین شود پاکستان در این میان “نقش سازنده‌یی را” ایفا می‌کند.
نیروهای ایالات متحده و ناتو در افغانستان نیز این آتش‌بس را رعایت خواهند کرد.
استراتژی پشت این پیشنهاد آتش‌بس، ایجاد یک وقفه چند روزه در خصومت‌ها است که می‌تواند تمدید شود. هدف دولت غنی تقویت و تشدید مذاکرات نظامی و سیاسی به هدف پایان‌دادن به این جنگ است.
آیا آتش‌بس نشانه‌ی این است که طالبان وارد گفتگو خواهند شد؟
در روز بیست‌وهشتم فبروری غنی درخواست تازه‌یی به طالبان مبنی بر پیوستن به گفتگوهای صلح صادر کرد و قول داد که دولت افغانستان این گروه را به رسمیت خواهد شناخت و به رهبران آن در کابل دفتر خواهد داد. طالبان اما حتی زحمت پاسخ دادن به این پیشنهاد را به خود ندادند.
در پایان ماه مارچ از طالبان خواسته شد که در یک کنفرانس منطقه‌یی در تاشکند برای بحث در مورد گفتگوهای صلح شرکت کنند. اما آن ها نتوانستند در کنفرانس ظاهر شوند یا حتی به پیشنهاد ازبکستان پاسخ دهند.
خواسته‌ی اصلی طالبان برگزاری مذاکرات مستقیم با امریکا است؛ چیزی که چندین سال می‌شود آن ها خواهانش هستند. این گروه با دولت غنی گفتگو نمی‌کند زیرا از دید آن‌ها این دولت “دست‌نشانده” امریکا است. و تا آن جا که به طالبان مربوط می‌شود، این امریکا‌یی‌ها اند که باید اولین امتیازات را بدهند.
با این‌حال امکان برگزاری مذاکرات مستقیم بسیار اندک است زیرا؛ تمامی طرف‌های جنگ در درون درگیر بی‌نظمی اند. گروه طالبان در میان فرماندهان فردی تقسیم شده است که اکنون ادعا می‌کنند نسبت به رهبری این گروه در کویته قدرت بیشتری دارند.
در واقع حتی حصول اطمینان از آتش‌بس برای رهبری طالبان یک چالش بزرگ خواهد بود. زیرا در این‌که آن ها فرصت برای مشورت با تمامی فرماندهان شان در ساحه داشته‌اند، جای تردید است. در عوض به نظر می‌رسد که شورای کویته در پذیرفتن آتش‌بس تصمیم یک‌طرفه گرفته است.
علاوه بر این طالبان در حالت تهاجمی قرار دارند و بیشتر حملات در سراسر افغانستان، از سوی جنگ‌جویان این گروه آغاز می‌شود تا ارتش افغانستان. برای طالبان هیچ‌دلیلی وجود ندارد که از این برتری “حالا” دست بردارد.
توازن قوا در منطقه نیز به همان تناسب مملو از اضطراب و نگرانی است. پاکستان، ایران، روسیه و احتمالا سایر دولت‌ها آشکارا از دولت کابل حمایت می‌کنند اما در خفا با عناصر طالبان که در نزدیکی مرزهای آن ها فعالیت دارند، وارد تعامل می‌شوند.
دولت ترمپ نیز بین گزینه‌ی ماندن در افغانستان تا زمان شکست طالبان (که می‌تواند سال‌ها زمان ببرد) و خروج سریع “تقسیم” شده است. ترمپ پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 ایالات متحده این را واضح کرد که او طرف‌دار خروج از افغانستان است، اما اکنون به نظر می‌رسد که او بعد از انتخابات از سوی ارتش امریکا به ماندن در افغانستان متقاعد شده است.
چرا غنی اکنون اصرار بر آتش‌بس دارد؟
بحران در افغانستان ساعت‌به‌ساعت بدتر می‌شود زیرا درگیری شدت می‌یابد و دولت کنترل ولسوالی‌های بیشتری را از دست می‌دهد.
تخمین‌زده شده است که سال گذشته در هر هفته نزدیک به 200 سرباز و افسر پولیس افغانستان کشته شده‌اند. دولت افغانستان از لحاظ سیاسی نمی‌تواند به تحمل چنین تلفات بالایی ادامه دهد. یک دیدبان دولت امریکا گفته است که قوت و توانایی نیروهای امنیتی افغانستان در طی 12 ماه گذشته کاهش یافته است. براساس یک گزارش جدید رقم پرسونل نیروهای امنیتی با حدود 6 درصد افت به اندکی بیش از 300 هزار نفر کاهش یافته است.
فقدان ایمنی جمعیت غیرنظامی افغانستان را به شدت متاثر کرده است. یونیسف گزارش داده است که از سال 2002 این اولین‌بار است که یک افزایش را در رقم کودکان محروم از مکتب و آموزش ثبت کرده است. براساس این گزارش حدود 3.7 میلیون کودک بین سنین 7 تا 17 سال (44 درصد) به علت جنگ از رفتن به مکتب بازمانده‌اند.
از سوی دیگر افغان‌ها به طور فزاینده‌یی با ناامنی غذایی روبرو اند طوری‌که خشک‌سالی سال جاری حدود 20 ولایت را تحت تاثیر قرار داده است. دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد در گزارش‌اش آورده است که “این خشک‌سالی مشخصا بر خانوارهای کشاورز که قبل‌ازقبل پیوسته با ناامنی غذایی روبرو بوده‌اند، اثرات فوق‌العاده زیان‌باری دارد”.
در همین‌حال مشکل مهاجران افغانستان نیز رو به افزایش است. افغان‌ها همچنان در جستجوی امنیت در سایر مناطق افغانستان، خانه‌های شان را ترک یا به کشورهای ایران و پاکستان در همسایگی افغانستان یا حتی فراتر از آن به اروپا فرار می‌کنند.
رییس‌جمهور غنی با بدترشدن بحران‌های چندگانه کشورش ناچار است برای توقف درگیری حتی برای یک روز ـ اگر بتواند برای مردم‌اش مقداری امان و استراحت بدهد ـ تلاش کند. اکنون به یک فشار بزرگ دیپلماتیک در منطقه نیاز است تا این آتش‌بس بتواند بیش از سه روز طول بکشد.